Leuker kunnen ze het niet maken

Voor alle zekerheid heb ik nog even gekeken, maar het is echt geen 1 april. Laat staan kerst.

Het schijnt dat in Nederland het kerstfeest fiscaal bevoordeeld wordt, ter stimulering van de viering van dit christelijke feest. Concreet betekent dat dat voor kerstartikelen een lager invoertarief geldt dan voor andere feestartikelen. Hoe zich dat verhoudt met de scheiding tussen kerk en staat is mij wat onduidelijk, maar dit terzijde.

Die regeling leidt onherroepelijk tot Grote Maatschappelijke Kwesties. Om maar eens iets te noemen: als je een glazen kerstengel in je kerstboom wil hangen, is er dan sprake van een kerstversiering, en dus van een laag invoertarief? En in het geval van een glazen kerstman?

Gelukkig heeft de Hoge Raad in deze belangwekkende zaak twee weken geleden uitspraak gedaan. Echt waar. Inderdaad, ik geloofde het ook niet toen ik het op het NRC geldblog las, maar het arrest van de Hoge Raad staat gewoon hier, inclusief uitputtende beschrijving van de gewraakte versierselen.

De uitspraak? Het engeltje is wel kerstversiering, maar de sneeuwpop niet. Immers

Het gaat, aldus het Hof, om algemene decoratieartikelen zonder specifieke verwijzing naar het kerstfeest, waaraan niet afdoet dat deze, doordat zij sneeuw- en ijsblokmannetjes uitbeelden, gewoonlijk worden gebruikt in de winterperiode. 

Goh.

En wat is er mis met het spekken van de staatskas?

Rotterdamse agenten zijn niet te spreken over de hogere boetebedragen bij verkeersovertredingen, zo meldt de Telegraaf vandaag. De reden: de hogere boetes leiden volgens de dienders niet tot veiliger verkeer. Nou begrijp ik dat verkeersagenten in hun vrije tijd geen Gary Becker lezen, maar volgens mij is dat effect er wel degelijk. Iets anders is dat de boetes “alleen de staatskas spekken”. De vraag is wat daar mis mee is.

De staat geeft geld uit aan allerhande zaken, en haalt dat geld op bij de burgers via belastingen. Dat is een vervelend proces omdat belastingen de economie verstoren dus meer kosten dan ze opleveren. De beste belasting, zo weet de econoom, is een lump sum belasting die geen percentage van een opbrengst of waarde is, maar een vast bedrag. (Nog beter zijn de Pigou-belastingen, maar daarvan is de basis nogal klein.) En laten verkeersboetes nou een prachtige, niet verstorende, belasting zijn. Als de overheid al z’n geld via verkeersboetes binnenhaalde kon de inkomstenbelasting opgeheven worden.

Wie klaagt dat de staatskas gespekt wordt, klaagt er eigenlijk over dat de overheid teveel geld uitgeeft. De indruk wordt gewekt dat die uitgaven omhoog gaan als het aantal boetes toeneemt. Dat is niet het geval (met dank aan) en dus betekent elke extra euro boete een lagere belasting voor iemand anders. De theorie dat de overheidsuitgaven afnemen als de inkomsten opdrogen staat in de VS overigens bekend als starve the beast en is door economen getest en afgekeurd.

[dank aan Ward]

Belastingen

200mrd1.png

Alweer bijna 1 april en dus zit half belastingbetalend Nederland weer te zwoegen boven de boxen 1 en 3. Laten we hopen dat de belastingdienst de floppy met uw gegevens niet opnieuw per abuis formatteert, en van de opbrengst van uw aanslag niet nog meer van die vreselijke tv-spotjes bestelt.

Ach, klagen kun je altijd als betalende burger, maar prijs u ook eens gelukkig met de relatieve eenvoud van het Nederlandse systeem. Toen mijn fiscale partner eindelijk een extra heffingskorting uit haar dure belastinggids opgedoken had bleek het aangifteprogramma die al automatisch aangevinkt te hebben. En wat u er ook van vindt, waarschijnlijk is het elders erger. Zie bijvoorbeeld onderstaande armoede-(ahum)val uit de vakantiepocket van mijn dochter, gecreëerd door de Duckstadse fiscus.

200mrd2.jpg

Shagillusie

In juli wordt de accijns op tabak verhoogd, met een bedrag dat neerkomt op pakweg 5%. Als gevolg daarvan wordt een pakje shag 5% duurder, zo zou je denken. Dat blijkt niet het geval. Shagfabrikanten gaan namelijk gewoon 5% minder in een pakje doen, zo meldt het ANP.

Volgens een woordvoerder van Imperial Tobacco (Drum, Van Nelle) is uit onderzoek gebleken dat shagrokers liever ‘gewichtsverlies’ hebben dan een hogere prijs voor de rookwaar.

En vorig jaar werd er om een soortgelijke reden ook al een sigaret minder in een pakje gedaan.

Ik vind het een curieus verhaal. Goed, rokers gelden nu niet bepaald als de meest rationele consumenten, maar zeker op de lange termijn zou er toch geen effect moeten zijn, zou je zeggen. En als de shagjongens gelijk hebben, waarom zien we dan niet hetzelfde in andere sectoren? Goed, voor benzinepompen is het inderdaad wat lastig om minder benzine in een liter te doen, maar waarom maken drankfabrikanten niet hun flessen een tikje kleiner nu ook de accijns op alcohol omhoog gaat? En hoe komt het trouwens dat shagfabrikanten gezamenlijk met deze beslissing komen? Is het maken van gewichtsafspraken misschien makkelijker dan het maken van prijsafspraken?

Ik weet het ook niet.

De prijs van een pakje

De prijs van een pakje sigaretten wordt nog eens extra verhoogd, zo werd eerder deze week bekend. De verkoopprijs komt daarmee inclusief btw naar verwachting 35 cent hoger te liggen, in plaats van de 26 cent waarvan eerder sprake was.

Voor het rookgedrag zal dat weinig uitmaken. Als je ook rekening houdt met de verhoogde kans op een eerdere dood en dergelijk ongemak, dan is volgens onderzoek dat ook deze week verscheen, de effectieve prijs van een pakje sigaretten in de VS zo’n 222 dollar per pakje voor mannen, en 94 dollar voor vrouwen, op basis van een disconteringsvoet van 3%. Op zo’n bedrag merk je die paar dubbeltjes niet.

Van 19 naar 20%

In de uitgelekte begroting staat dat het BTW-tarief per 1 januari 2009 stijgt van 19% naar 20%. De opbrengst van deze operatie, zo’n 2 miljard euro, zal worden ingezet om de WW-premie, een belasting op arbeid, te verlagen. Dat geeft natuurlijk

  • herverdeling. Voor de overheid veranderen de inkomsten niet maar voor individuele burgers kan er wel wat veranderen. Wie niet werkt maar wel winkelt, zeg gepensioneerden, gaat erop achteruit. Over het algemeen is de BTW een regressieve belasting, dus de lagere inkomens hebben er meer last van. Tegelijk zal de werkende mens minder premie betalen, tenminste, als iedereen hetzelfde blijft werken en kopen. Maar dat is niet waarschijnlijk, want andere tarieven betekenen ander
  • gedrag. Het doel van de operatie is om, via lagere lasten, meer mensen aan het werk te krijgen. De hoop is dat sommigen van de groep die twijfelt om (part time) te gaan werken, door de lagere lasten over de streep getrokken worden. Of dat sommige werkgevers het nu wél aantrekkelijk vinden om extra personeel in dienst te nemen. Want het is niet op voorhand duidelijk
  • wie gaat betalen. Als de hogere BTW 1-op-1 wordt doorgerekend stijgen de prijzen met 0,84 procent. Maar de winkelier kan er ook voor kiezen de marge te verlagen. Een eerdere BTW-verlaging werd maar voor 70%-80% in de prijs verwerkt. En lagere premies kunnen hogere lonen betekenen, maar ook lagere arbeidskosten. Eén en ander hangt af van de elasticiteiten van vraag en aanbod.
  • In Duitsland is begin dit jaar het BTW-tarief verhoogd van 16 naar 19 procent, ook met het doel de lasten op arbeid te verlagen. Daar gaat het voorlopig goed.
  • Ten slotte is het besluit om budgetneutraal te werken, en dus niet alleen de WW-premie te verlagen, anticyclisch en dat is een goede zaak.

Duidelijk? En nou maar hopen dat het er op de radio net zo mooi uitkomt. Vrijdag, 11:30, Radio 1 update: nieuwe link. (En zie ik iets over het hoofd? Graag voor vrijdag in het commentaar!)

Cadeautje

Houd uw afschriften in de gaten, de komende week stort het kabinet €52 op uw bank- of girorekening. Het betreft de tegemoetkoming in de energiekosten waar we vorig jaar al over schreven. Zoals bekend zijn we voorstander van een lump sum uitkering en verrek, het lijkt er aardig op. Het vaste bedrag gaat naar elk huishouden en bedrijf met een aansluiting op het elektriciteitsnet. Dat is natuurlijk niet hetzelfde als een vast bedrag uitkeren aan elke inwoner: een zelfstandig ondernemer met een aparte aansluiting op de zaak krijgt €104, een echtpaar slechts €26,50 (oeps) €26 per persoon. Maar de uitkering is verder onafhankelijk van het stroomverbruik, en dat is goed.

Inmiddels zijn er vele initiatieven om u het geld weer afhandig te maken: het kan naar de minder bedeelden, of naar spaarlampen. Niet doen, natuurlijk: als u die doelen de moeite waard vindt dan hoeft u niet te wachten op een extra uitkerinkje, maar had u gisteren al kunnen storten. De €52 gaat gewoon op de spaarrekening.

Onderschot

Hoera een overschot. De overheid ontvangt meer dan ze uitgeeft, en dat is mooi. Uitdelen dan maar? Nou nee, er zijn goede redenen om het omgekeerde te doen: het overschot verder op laten lopen.

Twee goede redenen: de eerste is dat onderwerp dat maar niet wil sterven, de vergrijzing. Sommige economen argumenteren dat je eigenlijk niet naar de balans van één jaar moet kijken, maar naar de totale uitstaande verplichtingen en opbrengsten. Als je de toekomstige kosten van de staat meerekent is er helemaal geen overschot en kun je maar beter beginnen met sparen; het CPB zegt dat een overschot van 3% eigenlijk gewenst is, bij ongewijzigd beleid.

De tweede reden heeft te maken met conjunctuurmanagement. Als je niets doet, stort de economie zich van euforie naar dal en weer terug: in goede tijden lopen de lonen ver op, in slechte tijden de werkloosheid. Dus moet er in goede tijden op de rem getrapt, in slechte tijden gestimuleerd worden. Dat kan op drie manieren; het traditionele instrument is het aanpassen van de rente. Omhoog als het goed gaat, omlaag als het moet. Dat kan, sinds de Euro, niet meer: de ECB kijkt naar de economie in de hele Eurozone, en het gaat op dit moment bij ons veel harder dan in Duitsland en Frankrijk. Geen nood, een tweede brenger van evenwicht is migratie: Duitsers en Fransen (of desnoods Polen) komen hier naartoe om te werken als we mankracht tekort komen. Helaas wil dat mechanisme nog niet erg op gang komen: Europeanen wonen liever thuis.

Blijft over het derde instrument: de overheidsbalans. Omdat de centrale bank niet meer meedoet moet de overheid, meer dan vroeger, het omgekeerde van de burgers doen. Dus sparen in tijden van voorspoed, spenderen in de recessie. Het laatste kan niet zonder het eerste, en dus mag het overschot nog wel een eindje oplopen.