Categorie: Keuzes

Zorgkosten

Wie op een willekeurige dag de krant openslaat loopt grote kans te lezen over tegenvallers in de zorgkosten. Het is zo’n onderwerp dat altijd actueel is, en door jaren van tegenvallers belopen de kosten van de zorg in Nederland inmiddels tegen de 10% van het BBP. Het CPB raamt een verdere stijging van dit aandeel: de kosten lopen sowieso op met het tempo van de groei, met dank aan meneer Baumol, maar daar bovenop komt een vergrijzingseffect van zo’n 1% per jaar. Oudere mensen gebruiken meer, langdurige, zorg en daar zijn er steeds meer van.

De verantwoordelijke minister, die nu regelmatig bij collega’s om extra geld moet vragen, is het zat en heeft de SER om advies gevraagd. Grote kans dat er dus al over een paar jaar actie wordt ondernomen! Eén van de wensen van de minister is om te kijken naar de mogelijkheid om inkomen en vermogen van ouderen in de oplossing te betrekken. Dat is een logische gedachte, maar waarschijnlijk geen goed idee.

Lees verder “Zorgkosten”

Strategisch stemgedrag bij de FIFA

De keuze van Rusland als organisator van het WK voetbal in 2018 heeft vooral in Engeland nogal wat stof doen opwaaien. Dat land waande zich favoriet en de ontzetting was dan ook groot toen ze er met slechts twee stemmen in de eerste ronde al uitvloog.

Zoals altijd kun je je afvragen of de uiteindelijke keuze ook echt de voorkeur van de commissieleden weerspiegelt. Uit de sociale keuzetheorie weten we dat er geen enkele methode bestaat om de voorkeuren van een groep mensen op een adequate manier te aggregeren (eerder en eerder, ook hier) en waarschijnlijk is deze verkiezing daar een mooi voorbeeld van.

In elke ronde mochten 22 afgevaardigden kiezen uit een aantal opties. In elke ronde viel de optie met de meeste stemmen af, net zo lang tot er een optie over was met een absolute meerderheid. Net als elke stemprocedure is ook deze gevoelig voor strategisch gedrag en dus voor manipulatie.

Stel bijvoorbeeld dat u lid bent van de commissie, uw eerste voorkeur is Engeland, uw tweede voorkeur is Nederland/Belgie. De verwachting is dat Engeland sowieso wel doorgaat naar ronde 2. Wat doet u dan? Inderdaad, u stemt op Nederland/Belgie, want met die Engelsen komt het vast wel goed, en zo vergroot u de kans dat u uw tweede voorkeur in de race houdt. Echter, als iedereen er zo over denkt, dan gaat er toch iets mis en misschien is dat wel precies wat er gebeurd is.

Lees verder “Strategisch stemgedrag bij de FIFA”

Maximaal nut

Hoe kan een mens het beste leven? Als ik als econoom advies zou moeten geven dan zou het ongeveer het volgende zijn:

Zoek datgene waarin je de grootste talenten hebt, relatief ten opzichte van je landgenoten. Concentreer je uitsluitend op dat gebied en word er zo goed mogelijk in. Maak er je beroep van en verdien geld, waarmee je alle dingen koopt die je zelf niet kunt maken.

Kwestie van comparatief voordeel. Als iedereen op deze manier leeft produceren we met z’n allen maximaal en is iedereen goed af. Maar nu het vreemde: ik leef zelf helemaal niet op deze manier. Uiteraard ben ik erg goed in mijn werk, maar ik geen monomaan. Vaak zet ik de PC uit om iets anders te doen, terwijl ik ook best nog een paper had kunnen schrijven.

Goed, ik consumeer vrije tijd. Dat was te verwachten. Maar zelfs dan: ik sport, verdiep me in bijzaken, praat urenlang met de buren. Allemaal betrekkelijk laag-productieve vormen van entertainment. Wat is er aan de hand?
Lees verder “Maximaal nut”

De Baas van Nederland

Kijk, daar worden wij als econoom nu warm van. Via een nieuwe website (eerder al in de rechter kolom) kunt u nu zelf CPBtje spelen en niet alleen de programma’s van de politieke partijen, maar ook nog eens uw eigen voorkeuren doorrekenen. De site geeft dan, op basis van de doorrekening van een economisch model dat achter de schermen draait, een evaluatie van uw voorstellen. Wie het het beste doet, krijgt 1000 punten. Vreemd, want wat goed is, dat is natuurlijk subjectief, zo erkennen ook de makers:

De bedenkers van het programma hebben de scorelijst zodanig opgezet dat de score hoger uitvalt naarmate de uitkomsten van uw beleid een goed evenwicht laten zien tussen vooral extra economisch groei, gezonde overheidsfinanciën, extra werkgelegenheid, een sociaal beleid en minder CO2-uitstoot.

De site is opgezet door Willem Vermeend en Jan Willem Timmer, maar Rick van der Ploeg schijnt er ook mee te maken te hebben. Opvallend genoeg vinden deze PvdA’ers dat de VVD het beste programma heeft. Hoopgevend voor de kabinetsformatie.

De site vereist aanzienlijk meer moeite en afwegingen dan het invullen van de gemiddelde Stemwijzer, maar dan heb je ook wat. Het geeft sowieso een uitstekend inzicht in hoe de financien van dit land in elkaar steken.

Zo, nu eens kijken wat ik met de hypotheekrenteaftrek ga doen.

Stemparadox in Meppel

Vorige week nog beweerde Thijs dat stemmen eigenlijk weinig zin heeft omdat de kans dat jouw stem de doorslag geeft uiterst miniem is.

Nu betekent een kleine kans natuurlijk niet dat het nooit gebeurt. We gaven al eens wat voorbeelden uit de VS. En zowaar, in Meppel haalden PvdA en Christenunie allebei precies 550 stemmen, waardoor voor de laatste raadszetel geloot moest worden.

Een aantal thuisblijvende Meppelse Christenuniesympathisanten trekt zich momenteel de haren uit het hoofd.  Hun stem had wel degelijk de doorslag gegeven.

Stemmen op een Oscar

Nu we het toch over verkiezingen hebben: aanstaande zondagnacht vindt de uitreiking van de Oscars plaats. Niet iets waar we hier normaal gesproken aandacht aan zouden besteden, maar dit jaar is er iets interessants aan de hand met de verkiezingsprocedure. Tot nu toe waren er in elke categorie 5 genomineerden, en won degene met de meeste stemmen van de leden van de Academy. Dit jaar telt de categorie Beste Film tien genomineerden.

Veel interessanter is echter dat niet langer degene met de meeste stemmen wint. Iedereen moet niet alleen zijn eerste keuze opgeven, maar ook een rangschikking van alle andere mogelijkheden. Iedere stemmer levert dus een volledige top 10 in. Stel dat niemand een absolute meerderheid krijgt. De kandidaat met de minste stemmen wordt dan van de lijst geschrapt en van iedereen die op die kandidaat had gestemd wordt haar stem toegewezen aan haar tweede voorkeur. Vervolgens wordt gekeken of er nu wel een absolute meerderheid is. Zo niet dan herhaalt de procedure zich, net zolang totdat er wel een absolute winnaar is. De facto is het systeem identiek aan bijvoorbeeld het Franse systeem met meerdere kiesronden, met als verschil dat iedereen bij voorbaat al opgeeft wat zijn tweede keus zou zijn. In de literatuur staat deze procedure afwisselend bekend als Instant Runoff Voting of Single Transferable Vote of Alternative Vote. Het systeem wordt onder meer gebruikt bij de Australische verkiezingen. Zie ook hier.

Net als elk stemsysteem heeft ook deze z’n nadelen. Dit is een erg mooie video waarin wordt uitgelegd wat er mis kan gaan.

Het effect op de uitslag? Anders dan vroeger moet elke winnaar nu een absolute meerderheid krijgen. Dat maakt het lastiger voor outsiders om toch te winnen. Verwacht dus minder verrassingen.

Zout is goud

Voor de liefhebber van allocatieproblemen is het gedoe rond de verdeling van strooizout een mooi spektakel. Door de onverwachte kou en sneeuw is er veel meer zout nodig dan gepland, waardoor we het schouwspel van de verdeling van een schaars goed opnieuw kunnen aanschouwen.

En een fraai schouwspel is het. De ultieme belanghebbende, de automobilist, heeft er deze keer niets mee te maken. Spelers zijn Rijkswaterstaat, de provincies en de gemeenten, en de zoutleveranciers. Tussen die laatsten en de vragende partijen gaat het als verwacht, de prijs is gestegen en nieuwe voorraden worden aangevoerd.

Maar tussen de vragende partijen onderling is ook concurrentie, en daar loopt het een stuk minder gesmeerd. Sommige strooiers hebben een goed contract gesloten met de leveranciers, anderen zitten er al doorheen. Het is niet waarschijnlijk dat de verdeling op deze basis efficiënt is, en dus wordt er van alle kanten ingegrepen. Er worden prioriteiten gesteld, er is een zoutloket, en de machtige Randstad komt het zout straks halen in de provincie.

Je zou zeggen: organiseer een tweedehands markt voor zout. Maar dat inzicht is nog niet doorgedrongen:

In de gemeente Groningen is wel ruim voldoende strooizout. Daar is nog een voorraad van ongeveer duizend ton. Toch zijn andere gemeenten volgens een woordvoerder nog niet langs geweest met het verzoek zout over te nemen.

H&M vernietigt perfecte kleding

Dit is typisch zo’n bericht waardoor je gaat twijfelen aan het marktsysteem. Wat doen kledingzaken met niet-verkochte waar?

[…] grote ketens met kleding die te goedkoop is om opnieuw te verkopen, zoals de H&M, gooien ongebruikte kleding weg. […] Er worden gaten in gemaakt met machines en de zolen van schoenen worden eruit geknipt zodat ze niet meer gedragen kunnen worden.

Op zich valt dit wel te begrijpen. Als de ketens de kleding zonder schade aan de straat zetten gaat het publiek buiten staan wachten, in plaats van binnen geld uit te geven. Door de kleding te vernietigen lopen, als het goed is, de verkoopcijfers op.

Maar tegelijkertijd moeilijk te verteren, natuurlijk. De stad (het gaat over New York) is koud en vol met mensen die wel wat kleding kunnen gebruiken, maar geen geld hebben. En dan dit.

Toch moet het mogelijk zijn om iets slimmers te doen. H&M verliest geen geld als de afgeschreven kleren terechtkomen bij mensen die ze gegarandeerd nooit gekocht zouden hebben. De kwestie is of er te discrimineren valt tussen reguliere klanten en die laatste groep. En dat kan op veel manieren: door de kleren naar arme landen te sturen (zoals gebeurt met shirtjes van de verliezende partij van de Super Bowl) of te doneren aan organisaties die alleen aan armen leveren. De kosten van zo’n transactie zijn vast hoger dan het verknippen, maar de imagoschade blijft uit.

De praktijk doet trouwens enigszins denken aan de moedwillige beschadiging van boeken om ze te kunnen verramsjen, maar dat gewoon een kwestie van slechte contracten.

Update: H&M belooft beterschap.

Grazen

Veel Nederlanders eten niet meer drie keer per dag, maar grazen gedurende het werk hun calorieën bij elkaar.

Een opvallend resultaat is dat het middagmaal er bij mannen met 25 procent vaker inschiet dan bij vrouwen, van wie 19 procent de lunch wel eens overslaat. Als mogelijke oorzaak wordt de zorgsector genoemd, waar meer vrouwen werken. Deze sector houdt er relatief gezonde lunchgewoonten op na.

Ik ken nog wel een andere mogelijke verklaring. In dit recente onderzoek bekijkt Daniel Hamermesh [eerder] de relatie tussen de keuze om te grazen in plaats van te lunchen, en het uurloon van de eter. Het blijkt dat een hoger loon leidt tot minder reguliere maaltijden, een uitkomst die prima valt te begrijpen in het licht van de opportunity cost van een lange lunch. De gemiddeld hogere uurlonen van mannen ten opzichte van vrouwen zouden dus het lunchgedrag kunnen verklaren.

Wie tijd heeft mag kijken of het kwantitatief klopt; ik ga nu lunchen.