Loop-tie-loop

Ik heb een collega ruimtelijke economie die tevens groot liefhebber van landkaarten en atlassen is. Hobby, werk. Zelf ben ik altijd te porren voor een goede grafiek. Grafieken kom ik overdag genoeg tegen, maar ze zijn vaak erg lelijk gemaakt. Ach ja, een goede grafiek maken is moeilijk en er is kritiek genoeg.

Maar nu dit. Een slimmerik heeft de tijdreeks van reële Amerikaanse huizenprijzen (1890-nu) in een grafiek gezet. En vervolgens een filmpje gemaakt waarin de grafiek door een roller coaster (mijn Nederlandse vertaling van dit woord staat in de titel) bereden wordt. Het resultaat is schokkend. [via]

Het is verleidelijk om, na het zien van het filmpje, te concluderen dat het maar één kant op kan met de huizenprijzen in de VS. Die suggestie (omlaag!) zit subtiel in het gebruik van de roller coaster als vehikel, een attractie waarbij je altijd weer op de grond uitstapt en de vraag alleen is wanneer de val komt. Het is niet moeilijk te zien dat zoiets voor huizenprijzen niet hoeft te gelden: als er niet voldoende bijgebouwd wordt en de inkomens trendmatig stijgen, wordt het schaarse aanbod steeds duurder. Lans Bovenberg wees er ooit op dat op die manier de eerste generatie werkende vrouwen een behoorlijk cadeau aan hun (huisbezittende) ouders heeft gegeven.

Maar goed, het filmpje. Onthoudt u het concept voor uw volgende presentatie. De zaal zal gillen van plezier.

Update rel UvA

Vorige week hadden wij het al over de rel Heertje vs. Kneppers op de UvA. Inmiddels blijkt mevrouw Kneppers gewoon gepromoveerd. In universiteitsblad Folia slaat zij terug:

Die meneer Heertje belemmert eigenlijk al jaren de vooruitgang en de ontwikkeling van het vak economie. Hij bekritiseert niet alleen mij, maar iedereen die zijn nek uitsteekt in het onderwijs.

Let vooral ook op het meegeleverde filmpje.

(Dank aan Linda).

Scheidingsprikkels

Economische prikkels hebben ook een effect op beslissingen die op het eerste gezicht weinig met economie te maken hebben, zoals geboorte en zelfs overlijden. De BBC meldt dat in Japan een explosie in het aantal echtscheidingen wordt verwacht. Per deze maand wordt het voor vrouwen namelijk veel makkelijker om de helft van het pensioen van haar ex-man te claimen.

Op de korte termijn ligt het inderdaad voor de hand dat het aantal scheidingen zal toenemen, maar het is maar de vraag of dat op de lange termijn ook geldt. Immers: de afweging om wel of niet te gaan trouwen gaat nu ook veranderen. Japanse mannen zullen in de toekomst wellicht minder snel in het huwelijksbootje stappen. Er zijn economen die beweren dat de exacte regels omtrent scheidingen geen effect zullen hebben op het aantal echtscheidingen. En dat is zelfs empirisch aangetoond.

It’s the economy, stupid

Nogal wat zaken hangen samen met de conjunctuur. Gaat het goed, dan koopt men meer en doet men minder aan criminaliteit. Gaat het slecht, dan verandert alles de andere kant op. In de media wordt deze link verrassend weinig gelegd. Sociale fenomenen worden daar vaak geduid door experts uit het veld, die deze plank maar al te vaak misslaan. Wij stellen daar graag een scatterplot tegenover.

Er is sinds anderhalf jaar een conjuncturele ommezwaai, dus de krant staat vol met berichten van opvallende trendbreuken. De criminaliteit kende u al. Vandaag kijken we maar eens naar de samenhang tussen inkomen en consumptie:

Lies van Gennip van de anti-rokerslobby Stivoro zegt niet verbaasd te zijn dat er weer meer wordt gerookt. ‘De overheid is erg passief. In 2004 is tegelijkertijd met de accijnsverhoging de campagne ‘Start met Stoppen’ begonnen. Toen zijn er één miljoen mensen gestopt, waarvan liefst een kwart een jaar later nog was gestopt. Maar sinds die tijd zijn er geen grootschalige campagnes meer geweest.’

Ja ja. Eens kijken: we zetten de verandering in het werkloosheidspercentage, onze favoriete conjunctuur-indicator, af tegen de verandering in het aantal geconsumeerde sigaretten per persoon (CBS).

Sigaretten

Fraai. Maar nog mooier is het verband tussen de conjunctuur en de consumptie van dat beeldmerk van de kapitalist, de sigaar:

Sigaren

Jammer genoeg is de data over shag weinig gedetailleerd; dat verband kon wel eens de andere kant op lopen. De echte hobbyist mag nu gaan berekenen hoe het zit met het verband tussen het aantal gevangenen en de sigarettenconsumptie; maar pas op voor de zogenaamde “derde factor”.

Statistiek in de trein

Ik typ dit verhaal in de trein. In het openbaar vervoer is weinig te doen, terwijl je er veel tijd doorbrengt. Dat verklaart de veelheid van theorieën over het OV.

Neem bijvoorbeeld het psychologische effect van vertragingen, dat veel groter is dan dat van een file in het autoverkeer. Vijf minuten later met de trein en iedereen zit te zuchten; vijf minuten file en je hoort er nooit iemand over. Dat heeft te maken het feit dat de opportunity costs in het OV zo in het oog springen. Een trein komt te laat binnen en je hebt je voor niks naar het station gehaast. Als je daarentegen vast staat op een plek waar 5 minuten geleden nog geen file was, dan kom je daar nooit achter.

Ik zit trouwens alleen op deze plek, net naast de deur aan het begin van de coupé. Daar is namelijk de optiewaarde van het verder zoeken naar een rustige zitplaats het grootst. Mensen die binnenkomen en mij hier zien zitten kunnen erbij gaan zitten of verder lopen door de rest van de coupé, op zoek naar een plek met meer ruimte. Hoe groter de rest van de coupé, hoe eerder men dat doet en dus zit ik altijd meteen aan het begin, zoals dat heet, pontificaal.

Lees verder “Statistiek in de trein”

Handdoekenzwendel

Dear guest, can you imagine how many towels are washed unneccesarily?

Beste hoteleigenaar,

Met tranen in de ogen las ik het briefje dat u bij mijn handdoeken gevoegd had. Dat het milieu zo te lijden heeft van mijn beslissing in uw hotel te verblijven! Laat me u snel een goede tip aan de hand doen:

Met uw wasserij heeft u een contract gesloten waarbij u meer betaalt naarmate u meer vuile was aanlevert. Dat is de normale gang van zaken, want hoe meer was, hoe meer kosten de wasserij moet maken. Met mij, uw gast, heeft u een ander contract: hoeveel handdoeken ik ook verbruik, u brengt mij voor deze kamer hetzelfde in rekening. Dit wetende droog ik elk lichaamsdeel met een nieuwe handdoek, die ik vervolgens allemaal op de grond achterlaat.

U ergert zich aan deze gang van zaken en probeert mij nu te chanteren door, in slecht Engels, een beroep te doen op mijn zorgen om het milieu. Dit is niet de juiste manier: als ik al gehoor zou geven aan uw verzoek, dan zou ik elders de grotere viespeuk uithangen en wordt het milieu er niet beter van. U kunt beter ons contract aanpassen en mij voor elke handdoek laten betalen. Zo ongeveer wat het kost om hem te laten wassen. De kamerprijs kan dan omlaag.

(Ben een weekje op vakantie geweest, maar ik zie dat Marco niet stil heeft gezeten. Vanaf morgen ga ik inhalen! TK)

Schijnverbanden

Wie empirisch onderzoek doet, is mooi de klos als in de data niet het vermoede verband tussen economische grootheden wordt gevonden. Geen significant verband, dat betekent vaak dat je een publikatie in een goed tijdschrift wel op je buik kunt schrijven. Eigenlijk is dat vreemd: ook het vinden van geen verband kan immers een belangrijk resultaat zijn.

Maar wanhoop niet! Er is nu het Journal of Spurious Correlations, inderdaad, het Tijdschrift voor Schijnverbanden, waar je al je niet-significante resultaten kwijt kunt. Als je de homepage van het tijdschrift bekijkt krijg je in eerste instantie haast de indruk dat het een goede grap is (vooral de woordspeling “The Journal [is the first] to address this very significant problem” vond ik een hele aardige), maar het lijkt toch heel serieus. [via]

Starterswoningen

Voor starters op de woningmarkt is het lastig om een huis te kopen. Veel oplossingen die voor dat probleem worden aangedragen zijn economisch gezien niet heel zinvol, en wij beklagen ons er regelmatig over: hier bijvoorbeeld, of hier, ook hier en hier.

Je gelooft het haast niet, maar in een artikel in de Volkskrant wordt opnieuw een dieptepunt bereikt. Als er te weinig starterswoningen (dat zijn huizen die een alleenverdiener met een modaal inkomen kan financieren) zijn, dan moeten er meer gebouwd worden, zo zou je als eenvoudig burger denken. Maar nee, zo simpel is het niet:

‘Daarvan hebben we er genoeg in Nederland’, zegt Willem van Leeuwen, directeur van branchevereniging voor woningcorporaties Aedes. ‘Het probleem is dat de mensen die daar wonen, niet kunnen doorstromen naar een ander huis. En daardoor komen die starterswoningen niet vrij.’

Lees verder “Starterswoningen”

Rel op de UvA

De meerderheid van de Nederlanders die op de middelbare school Economie hebben gehad, heeft het vak geleerd van Arnold Heertje, meestal uit zijn leerboek de Kern van de Economie. Zoals het een goed monopolist betaamt, doet ook deze er alles aan om zijn marktpositie te verdedigen. Toen de Commissie Teulings, gevormd door de meest vooraanstaande hoogleraren van Nederland, kwam met een advies over een nieuwe economie-methode voor Havo en VWO, beweerde Heertje en co-auteur Schöndorff bijvoorbeeld dat de heren de theorie niet hebben begrepen (reactie van de commissie staat nog hier [pdf]).

Het is de bedoeling dat morgen op de Universiteit van Amsterdam Lenie Kneppers promoveert op een proefschrift waarin ze claimt dat in het huidige economie-onderwijs te weinig aandacht wordt besteed aan de praktijk. Heertje en Schöndorff zijn het daar, ahum, niet helemaal mee eens [doc] en dreigen hun bezwaren morgen tijdens de plechtigheid openbaar te maken.

Ze vinden het ‘beschamend’ voor de UvA als Kneppers aan het huidige proefschrift de doctorstitel overhoudt. ”Het zou een paar maanden moeten worden uitgesteld,” aldus Heertje. ”Dat voorkomt dat we donderdag een hele vertoning krijgen in de aula van de universiteit.”

Van de zotte natuurlijk: als alle procedures netjes zijn doorlopen en er een promotiecommissie bereid is gevonden het proefschrift goed te keuren, dan moet zo’n promotie gewoon doorgaan. Als er al iets beschamend is voor de UvA, dan is het niet dat mevrouw Kneppers de doctorstitel krijgt.

Markten zijn overal

Waar mogelijkheden zijn om door wederzijdse ruil iedereen beter af te maken, ontstaat al snel een markt. Amusant verhaal uit Canada: sinds kort is het voor Canadezen verplicht een paspoort te hebben om de VS te kunnen bezoeken. Gevolg: enorme wachtrijen bij de burgerlijke stand. Wie dringend een paspoort nodig heeft, moet urenlang in de rij staan of er zelfs een nachtje gaan liggen.

Een aantal daklozen sprong in het gat in de markt, en gaat tegen betaling een nacht in de rij liggen om uw plaats in de wachtrij te reserveren. Een nachtje wachten schijnt tussen de 50 en 100 Canadese dollar te doen. [via]