economie is overal
De daling van de winst van ING valt nog best mee als je naar bovenstaande grafiek kijkt. Jammer dat er geen hout van klopt. De eenheden verticaal zijn, afgaande op de linker staaf van 1920 miljoen, tientallen miljoenen. De rechter staaf is dan zo’n 900 miljoen lang, in plaats van de werkelijke 71 miljoen.
Natuurlijk wel beter zichtbaar zo, maar met de manier waarop mensen met grote getallen omgaan zou ik het toch niet zo in beeld brengen. (Eerder gezeur over grafieken.)
Het Typetje Tanken, waarbij op negen dagen op vooraf onthulde locaties in Nederland de pompen open gaan, maakt deel uit van de Shell Gratis Liter Weken.
Oftewel: u zet een petje op en mag een gratis tank benzine meenemen. Hmm, gratis. Die prijs ligt vast onder het niveau waar vraag gelijk is aan aanbod. Welk allocatiemechanisme zou er dan in werking treden?
Verkeersregelaars zijn ingezet om het verkeer in goede banen de leiden. De anderhalf uur durende actie ging om 2 uur van start, maar na een half uur waren al honderden mensen weggestuurd omdat ze niet op tijd bij het tankstation zouden zijn.
Dank aan collega Daniël voor het lenen van Bankroet, één van de eerste Nederlandse boeken over de kredietcrisis. Twee NRC-journalisten maakten handig gebruik van het feit dat je Nederlanders werkelijk overal tegenkomt en interviewden (meest) landgenoten op Wall Street, bij zakenbanken in Londen, in het Midden en Verre Oosten en uiteraard op de Zuidas. Die interviews vormen een overzicht van de belangrijkste momenten in de kredietcrisis. En er zijn nog andere leuke Nederlandse invalshoeken. Wist u bijvoorbeeld dat de grootste verkoper van subprime hypotheken de Amerikaanse ambassadeur in Den Haag was?
Tussen de landgenoten door leggen de schrijvers uit wat het verschil is tussen een CDO en een CDS en hoe de hefboom (weet u het nog?) geeft en neemt. In het leukste hoofdstuk proberen ze de schuld voor de crisis neer te leggen bij verschillende partijen (banken, schaduwbanken, kredietbeoordelaars etc.) die eigenlijk allemaal wel iets fout gedaan hebben.
De radertjes in de machine, geïnterviewd in dit boek, hebben achteraf wel een redelijk beeld van wat er mis is gegaan. Dat veel van die wijsheid pas kwam nadat het te laat was mag je ze natuurlijk niet aanrekenen. Wel zijn het vaak onverbeterlijke speculanten. De vraag is dan ook hoeveel waarde we moeten hechten aan de voorspellingen die ze in het boek doen (“de volgende bubbel is in overheidspapier” – of – “in grondstoffen!”).
Tenslotte – natuurlijk is het altijd leuk als in het grote verhaal van de kredietcrisis een rol is weggelegd voor memorabele en amusante personen maar in dit boek wordt die aanpak wel erg vaak van stal gehaald. Greenspan is een verwoed klarinetspeler en de CDS is uitgevonden door een 34-jarige amazone (dat staat trouwens te bezien, zie de correctie hier). De econoom schudt af en toe met zijn hoofd maar laten we niet te streng zijn; het boek leest prima weg en er staat altijd iets in dat je nog niet wist.
Het leukste van het NRC geldblog is de volstrekt absurdistische belastingrechtspraak die daar met enige regelmaat langskomt. Brachten wij u eerder al het Geval van de Heidense Kerstversierselen, vandaag aandacht voor de Zaak van de Bevroren Knoflookteen.
Pardon!? Tja. Er schijnt in dit land voor verse knoflook een hoger invoertarief te gelden dan voor knoflook in bevroren staat. In Haarlem diende een zaak tegen een importeur die tenen invoerde bij minus 1,5 graad Celsius en vervolgens beweerde dat ze bevroren waren. De belastingrechter wist wel beter:
Water bevriest bij nul graden, maar hoe zit dat bij knoflook? Dat bestaat voor tweederde uit water, maar er zit ook zout in. Door dat zout bevriest een knoflookteentje pas door en door bij minus tien graden celcius, zo verklaarde een deskundige in de rechtzaal. Hij had het speciaal voor deze rechtszaak uitgeprobeerd.
Uiteindelijk zit het absurde natuurlijk niet zo zeer in dergelijke rechtzaken, maar veel meer nog in de regels die ze mogelijk maken. Deze kwestie is een aardige illustratie van dat er maatschappelijk gezien aan regelgeving en belastingheffing soms veel meer kosten zijn verbonden dan alleen het verstoren van consumptie- en productiebeslissingen. Die hele rechtsgang zal een kostbare zaak zijn geweest en maatschappelijk gezien volstrekte verspilling. Daarnaast zijn er blijkbaar in dit land belastingambtenaren die zich bezighouden met het vaststellen van de temperatuur van ingevoerd knoflook, ook al niet een heel productieve bezigheid. Bovendien moet er ooit een bevrorenknoflooktenenlobby zijn geweest die er met succes in geslaagd is het tarief van ingevroren knoflook naar beneden te krijgen. Ook die mensen, en de regelgevers die overstag zijn gegaan, hadden vanuit maatschappelijk oogpunt hun tijd wel beter kunnen besteden.
En juist omdat het zo’n onbeduidend onderwerp is waar verder niemand zich druk over maakt blijft dergelijk onrecht maar voortduren. Het lijkt me tijd voor kamervragen.
Zo’n twee jaar geleden ontdekte ik een verband tussen de toename van het aantal moorden in Nederland en de realisatie van de AEX een jaar later. Een lucratieve zaak, want met de kennis over moord en doodslag kon de belegger zijn slag slaan op de beurs. Vandaag zijn de moordcijfers over 2008 bekend gemaakt, waardoor we het verband twee jaar buiten de steekproef kunnen testen.
Voor 2007 voorspelde het model een toename van de AEX met 90 punten; dat werden er uiteindelijk maar 19. Het beleggingsadvies in het bericht was zelfs slecht te noemen. De AEX stond op dat moment al op 536 en zou eind 2007 zo’n 20 punten lager staan.
Zag het model de beurskrach van 2008 aankomen? Het aantal moorden nam in 2007 voor het eerst in 4 jaar weer toe, dus een daling van de AEX werd inderdaad voorspeld. Maar kwantitatief gaat het mis: het model rekende op -12, het werd -270.
Het aantal moorden is in 2008 verder gestegen. Voor wat het waard is voorspelt de moordindex (herschat) voor 2009 dus een verdere daling van de AEX met 63 punten. Vanaf gisteren gerekend gaan we zelfs 95 punten omlaag. Maar misschien dat we er weer naast zitten.
Toename AEX. Oranje is de voorspelling, zwart de realisatie.
Bij mijn buurvrouw, de rijschoolhoudster, zijn twee klanten gestopt doordat hun (betalende) ouder ontslagen is.
Allocatie van schaarse middelen, het lijkt zo saai maar wie kan dit hartverscheurende verhaal van Jaron van de Wardt lezen zonder zich op te winden over zijn lot? Jaron is voor de zoveelste keer uitgeloot voor de studie geneeskunde, en beschrijft de hemeltergende willekeur die opleidingsplaatsen verdeelt over aspirant-artsen.
We leggen er in de Nederlandse economieopleiding niet zoveel nadruk op, maar er is een belangrijke connectie tussen markteconomie en vrijheid. Wie schaarste oplost met vraag en aanbod kan last hebben van hoge prijzen, maar de koper en verkoper hebben hun lot altijd in eigen hand. Wie iets écht graag wil kan het krijgen, desnoods door heel veel andere dingen te laten. Het frustrerende van de loterij is dat de deelnemer is overgeleverd aan de lottoballetjes en niets kan doen om zijn droom te verwezenlijken. Dat dit leidt tot lummelgedrag op de vooropleiding bespraken we al eerder. Bovendien gaat het ten koste van de kwaliteit van onze medische stand, omdat uitgelote studenten hun heil over de grens zoeken.
Helaas voor Jaron geef ik zijn smeekbede onder de huidige minister niet veel kans. Misschien dat hij in het buitenland meer kansen heeft.
Beste mede-Spa-rood drinkers van Nederland. Is er iemand die wakker ligt van het feit dat we op terrassen regelmatig kraanwater met bubbels geserveerd krijgen? Ik in ieder geval niet. Nederlands kraanwater smaakt prima en op deze manier bewijzen we het milieu ook nog een dienst.
Maar vooral dit: wie bubbelwater bestelt op een terras is het vaak helemaal niet te doen om het drankje. De dienst die de uitbater verleent bestaat uit een stoel en een tafel op een aantrekkelijke locatie. Plus wat te drinken. In mijn inschatting is de hoofdmoot van de dienst het eerste element, en niet de consumptie.
Maar dat dat systeem van afrekenen via de drankjes is natuurlijk wel voor verbetering vatbaar. Zie onder meer hier.
Al tijden ligt in de achterkamers van deze site een bericht klaar over Econophysics (Nederlands: Econotuurkunde). Aanleiding was dit artikel uit 2006 waarin natuurkundigen beweren een crash op de financiële markten te kunnen voorspellen. Helaas vergeten ze in het stuk melding te maken van de gebeurtenissen een jaar later, maar misschien hadden ze het te druk met hun natuurkundige onderzoek. De eerste auteur is expert op het gebied van lekkende kranen en dat geeft wel ongeveer aan op welke theorie de econotuurkundigen vooral leunen, namelijk die van de emergence en de complexe systemen. En waarom ook niet, het idee dat een instortende beurs net zoiets is als een instortende zandhoop heeft ook wel iets aantrekkelijks.
De reden dat ik het bericht nu van stal haal is de gewaagde voorspelling van een Zwitserse groep Econotuurkundigen dat de beurs van Shanghai in de komende 10 dagen in zal storten. Nou is een precieze voorspelling een geweldige manier om je theorie meteen met de grond gelijk te maken, dus we lopen het risico de komende 10 dagen het einde van de Econatuurkunde mee te maken.
Dat zou jammer zijn, want het hele verschijnsel is een prachtige omkering. In vroeger tijden hadden economen nog wel eens last van physics envy: buien van afgunst ten opzichte van de natuurkunde, die tak van wetenschap waarin het onderwerp zich tenminste schikt in de theorie van de onderzoeker. Tegenwoordig lijken natuurkundigen steeds vaker last te hebben van jaloersheid richting de economen, niet vanwege hun wetenschappelijk succes maar vooral vanwege de mogelijkheden echt geld te verdienen zonder om een beurs te moeten bedelen. En geef ze eens ongelijk. Over tien dagen kijken we of het werkt.
Belasting heffen is om twee redenen vervelend. Behalve dat geld afstaan van zichzelf al niet leuk is, verstoren belastingen ook nog eens het efficiënte evenwicht. Neem de vermogensbelasting: door die heffing passen mensen hun gedrag aan en sparen ze minder dan ze eigenlijk van plan waren. Dat is niet efficiënt.
Beter zou het zijn om de spaargelden pas achteraf te belasten. Dus eerst aankondigen dat de vermogensheffing nul is, en een jaar later toch belasting heffen. Dat is nog steeds vervelend, maar de excess burden is eraf. Jammer dat je zoiets maar één keer kunt doen. Als het al lukt.
De Nederlandse fiscus, die plots geïnteresseerd is geraakt in buitenlandse tegoeden, komt dicht bij dit ideaal. Eerst de klanten de indruk geven dat ze hun geld zonder heffing in Zwitserland kunnen parkeren, en daarna dreigen met boetes zodat ze het alsnog aangeven. Als de Zwitsers meespelen kunnen ze, als de buit binnen is, het bankgeheim in ere herstellen om over een paar jaar nog eens hetzelfde te doen. [Zelfde principe, eerder: hier]