Maand: maart 2007

Schijnverbanden

Wie empirisch onderzoek doet, is mooi de klos als in de data niet het vermoede verband tussen economische grootheden wordt gevonden. Geen significant verband, dat betekent vaak dat je een publikatie in een goed tijdschrift wel op je buik kunt schrijven. Eigenlijk is dat vreemd: ook het vinden van geen verband kan immers een belangrijk resultaat zijn.

Maar wanhoop niet! Er is nu het Journal of Spurious Correlations, inderdaad, het Tijdschrift voor Schijnverbanden, waar je al je niet-significante resultaten kwijt kunt. Als je de homepage van het tijdschrift bekijkt krijg je in eerste instantie haast de indruk dat het een goede grap is (vooral de woordspeling “The Journal [is the first] to address this very significant problem” vond ik een hele aardige), maar het lijkt toch heel serieus. [via]

Starterswoningen

Voor starters op de woningmarkt is het lastig om een huis te kopen. Veel oplossingen die voor dat probleem worden aangedragen zijn economisch gezien niet heel zinvol, en wij beklagen ons er regelmatig over: hier bijvoorbeeld, of hier, ook hier en hier.

Je gelooft het haast niet, maar in een artikel in de Volkskrant wordt opnieuw een dieptepunt bereikt. Als er te weinig starterswoningen (dat zijn huizen die een alleenverdiener met een modaal inkomen kan financieren) zijn, dan moeten er meer gebouwd worden, zo zou je als eenvoudig burger denken. Maar nee, zo simpel is het niet:

‘Daarvan hebben we er genoeg in Nederland’, zegt Willem van Leeuwen, directeur van branchevereniging voor woningcorporaties Aedes. ‘Het probleem is dat de mensen die daar wonen, niet kunnen doorstromen naar een ander huis. En daardoor komen die starterswoningen niet vrij.’

Lees verder “Starterswoningen”

Rel op de UvA

De meerderheid van de Nederlanders die op de middelbare school Economie hebben gehad, heeft het vak geleerd van Arnold Heertje, meestal uit zijn leerboek de Kern van de Economie. Zoals het een goed monopolist betaamt, doet ook deze er alles aan om zijn marktpositie te verdedigen. Toen de Commissie Teulings, gevormd door de meest vooraanstaande hoogleraren van Nederland, kwam met een advies over een nieuwe economie-methode voor Havo en VWO, beweerde Heertje en co-auteur Schöndorff bijvoorbeeld dat de heren de theorie niet hebben begrepen (reactie van de commissie staat nog hier [pdf]).

Het is de bedoeling dat morgen op de Universiteit van Amsterdam Lenie Kneppers promoveert op een proefschrift waarin ze claimt dat in het huidige economie-onderwijs te weinig aandacht wordt besteed aan de praktijk. Heertje en Schöndorff zijn het daar, ahum, niet helemaal mee eens [doc] en dreigen hun bezwaren morgen tijdens de plechtigheid openbaar te maken.

Ze vinden het ‘beschamend’ voor de UvA als Kneppers aan het huidige proefschrift de doctorstitel overhoudt. ”Het zou een paar maanden moeten worden uitgesteld,” aldus Heertje. ”Dat voorkomt dat we donderdag een hele vertoning krijgen in de aula van de universiteit.”

Van de zotte natuurlijk: als alle procedures netjes zijn doorlopen en er een promotiecommissie bereid is gevonden het proefschrift goed te keuren, dan moet zo’n promotie gewoon doorgaan. Als er al iets beschamend is voor de UvA, dan is het niet dat mevrouw Kneppers de doctorstitel krijgt.

Markten zijn overal

Waar mogelijkheden zijn om door wederzijdse ruil iedereen beter af te maken, ontstaat al snel een markt. Amusant verhaal uit Canada: sinds kort is het voor Canadezen verplicht een paspoort te hebben om de VS te kunnen bezoeken. Gevolg: enorme wachtrijen bij de burgerlijke stand. Wie dringend een paspoort nodig heeft, moet urenlang in de rij staan of er zelfs een nachtje gaan liggen.

Een aantal daklozen sprong in het gat in de markt, en gaat tegen betaling een nacht in de rij liggen om uw plaats in de wachtrij te reserveren. Een nachtje wachten schijnt tussen de 50 en 100 Canadese dollar te doen. [via]

Nieren ruilen

We hadden het al eens over de wenselijkheid van een vrije handel in nieren. In de VS werd een vijfvoudige niertransplantatie uitgevoerd. Eigenlijk heel omslachtig, zo betoogden wij, het zou een stuk eenvoudiger en efficienter zijn als nieren gewoon vrij verhandelbaar zijn.

Wat blijkt? Zelfs een ruil zoals die in de VS plaats vond, zit er in Nederland niet in. Als het aan de Gezondheidsraad ligt, tenminste. Waarom? Het is Niet Eerlijk:

Volgens de Gezondheidsraad is dit in strijd met het recht op gelijke behandeling. ‘Niet iedere nierpatiënt heeft een ander die in staat en bereid is als donor op te treden’, stelt de raad.

Dat is nogal spijtig. Zou een dergelijke ruil wel mogelijk zijn, dan zouden er meer nieren worden aangeboden, waardoor er minder mensen overlijden. De gelijke behandeling die de gezondheidsraad voorstaat, betekent dus vooral dat nu tenminste iedereen overlijdt.

Vraag en aanbod in de VAE

Globalisering is goed. Zo mogen wij graag lezen wat collega economie webloggers elders in de wereld te melden hebben. Onze man in de Verenigde Arabische Emiraten bericht dat ook de lokale overheid aldaar verwoede pogingen doet om zwaarlijvigheid tegen te gaan. Zo overweegt men een maximumprijs in te stellen voor gezonde produkten. Immers, als dergelijke produkten goedkoper zijn, wordt er meer van geconsumeerd. En het kost de overheid geen cent.

Het is een prachtig voorbeeld van zo’n goedbedoelde maatregel die de meest elementaire economische principes uit het oog verliest. Immers: een maximumprijs leidt niet alleen tot een hogere vraag, maar ook tot een lager aanbod. En aangezien er niet meer geconsumeerd kan worden dan er aangeboden wordt, zal de consumptie van gezonde produkten door zo’n maatregel juist dalen. Mooi vak, economie.

Voetbalrechten

TV-zender Tien, voorheen Talpa, dreigt verkocht te worden aan RTL. Dat gaat zo maar niet, vindt de Eredivisie CV. Tien heeft immers de uitzendrechten van de eredivisie en “volgens directeur Alex Tielbeke van de ECV kan het niet zo zijn dat die zomaar van zendgemachtigde wisselen.”

Dat is op zijn zachtst gezegd nogal hypocriet. Immers, de ECV heeft een enorme zak geld voor de uitzendrechten gekregen, juist omdat er maar liefst vier gegadigden waren (NOS, RTL, SBS, Talpa). Als Talpa met RTL samengaat, zijn er nog maar 3 partijen over en zou een veiling minder hebben opgeleverd. Met het verdwijnen van Talpa wordt de ECV straks de facto dus stevig overbetaald, en lijkt het niet gepast om daar verontwaardigd over te gaan doen.

Plaspauze

Werknemers die ‘s nachts vaak moeten opstaan om te plassen, kosten hun werkgever gemiddeld 3700 euro per jaar. Door de verstoring van de nachtrust ligt de productiviteit van zulke werknemers vaak lager dan normaal.

Mijn hemel. Zelfs het gemiddelde niveau van onzin-berichten in acht genomen is dit onderzoek om te huilen. Laten we aannemen dat het eerst aangehaalde, medische, onderzoek klopt en nachturineurs inderdaad 9% minder productief zijn dan zij die kunnen wachten tot de ochtend. Beschouw twee werknemers, een van elk type.

Foute aanname nummer 1: Beide doen hetzelfde werk voor hetzelfde loon, alleen de nachturineur levert minder productie en de werkgever draagt de kosten. Minstens zo waarschijnlijk: de productieve doorslaper maakt sneller promotie en heeft een beter betaalde baan. Het financiële nadeel wordt gedragen door de minder productieve werknemer, die ongeveer verdient wat hij/zij waard is.

Foute aanname nummer 2: Opstaan om naar de wc te gaan is de enige oorzaak van het productiviteitsverschil; door een goede nachtrust te bevorderen worden alle problemen opgelost. Minstens zo waarschijnlijk: ‘s nachts opstaan is een symptoom van een dieper liggend probleem dat de werkelijke oorzaak van de lagere productiviteit is. Symptoombestrijding lost de problemen niet op.

Maar wat kan het schelen: de krant is weer gehaald en de Dag van de Slaap krijgt zijn publiciteit. Benieuwd welk revolutionair onderzoek we volgend jaar te zien krijgen.

Hold up

Het hold-up probleem is de inefficiënte situatie tussen twee partijen waarbij er een mogelijkheid tot samenwerking bestaat die niet gebruikt wordt, omdat de ene partij voor de samenwerking een specifieke investering zou moeten doen. Maar ze weet dat als ze die investering eenmaal gedaan heeft, de andere partij een grotere onderhandelingsmacht heeft en dus meer van de winst zal eisen.

Een gouwe-ouwe, zogezegd, dit probleem. Je zou dus denken dat de filmmaatschappij Warner Bros. hier rekening mee houdt, als ze investeren in de specifieke bekendheid van jonge sterren. Toch?

Aan de bak / In de bak

Voor het eerst in jaren is het aantal mensen achter tralies in Nederland gedaald. Er zijn veel mogelijke oorzaken:

Volgens het CBS is de daling van het aantal gevangen vooral te verklaren doordat rechters steeds meer taak- en werkstraffen opleggen. […] De Raad voor de rechtspraak zoekt de oorzaak in een vermindering van het aantal onvoorwaardelijke straffen.

En, oh ja, “er staan ook minder verdachten voor de rechter”. Hoe zou dat laatste komen? Het is niet onredelijk dat de marginale crimineel, degene voor wie het hebben van een eerlijke baan en het plegen van een strafbaar feit ongeveer even aantrekkelijk is, wordt beïnvloed door de conjunctuur. Is er werk, dan wordt er niet ingebroken.

We halen wat cijfers bij het CBS. Dit is de verandering in het percentage Nederlanders in de gevangenis (horizontaal) tegenover de verandering in het werkloosheidspercentage (verticaal) van 1995 tot en met 2006:

Gedetineerden

Met de hand (wie kan dat nog, mensen?) bereken ik een correlatie van 0,56. Uiteraard is dit idee niet nieuw: eerder onderzoek bevestigt dat korte-termijn fluctuaties in criminaliteit samenhangen met werkloosheid. Bouwers van gevangenissen kunnen dus maar beter het economisch nieuws in de gaten houden.