Categorie: Radio en TV!

De consumentenbestedingen blijven hoog

Het FD meldt vanochtend dat veel winkels een ge-wel-dige kerst hebben gedraaid. Dat is opmerkelijk in het licht van de economische crisis, waar de kranten sinds een jaar vol van staan.

‘We hebben de afgelopen weken meer verkocht dan ooit in die periode, stelt ook André Sprangers, algemeen directeur van schoenwinkel Zwartjes in Amsterdam. ‘De recessie zit heel erg in bepaalde hoofden, maar kennelijk niet in die van de consument.’

Wat is er aan de hand?

  1. Het valt wel op dat de bedrijven in het overzicht allemaal relatief goedkope spullen verkopen en niet met grote voorraden zitten. Afwezig zijn de autodealers en de makelaars. De conclusie dat de consument echt alles zomaar blijft kopen is een beetje voorbarig.
  2. Los van veranderingen in de totale bestedingen zijn er natuurlijk altijd structurele verschuivingen. De internetwinkels doen het erg goed, maar dat is een structurele verschuiving en geen conjuncturele. De berichten over de totale bestedingen zijn minder goed.
  3. De bedrijven die omzetstijgingen melden verkopen allemaal aan consumenten, niet zozeer aan andere bedrijven. De bestedingen van bedrijven (vooral investeringen) lopen wel terug. Het is mogelijk dat bedrijven beter rekening houden met de toekomst dan individuele consumenten. Die groep krijgt nog gewoon de normale salarisstrook en gedraagt zich of er niets aan de hand is.
  4. Maar wat zou een consument dan moeten doen? Er zijn twee redenen om rustig door te consumeren:
    • Op een heel leven gezien valt deze schok wel mee. De permanente inkomenshypothese stelt dat schokken in het jaar-op-jaar inkomen helemaal geen rol zouden moeten spelen bij bestedingen.
    • Voor veel mensen gaat de kredietcrisis helemaal niets betekenen. Zij die ontslagen worden, ondernemers, bankiers met een lagere bonus krijgen een inkomensschok. Maar dat laat grote groepen personeel, ambtenaren, gepensioneerden, jongeren voor wie er niets verandert.

Of is er nog iets anders aan de hand? Ik hoor het graag. Vanmiddag geef ik om 16:10 op Radio 1 de weerslag van deze overwegingen. update: voor alle fans, hier is de MP3 (624Kb)

Voorspellende economen

Als u de stem van Henk Westbroek uit kunt staan, luister dan eens naar deze column die vanochtend op de radio werd uitgezonden. Strekking van het verhaal is dat het voorspellen van de economische conjunctuur onmogelijk is omdat het veel moeilijker is dan het voorspellen dan de voetbaltoto, en van dat laatste is al bekend dat het heel erg moeilijk is. Onderliggende boodschap: economen, je hebt er niets aan.

Het is te gemakkelijk om Westbroek weg te zetten als beroepsquerulant, want zijn analogie is nog niet zo gek. Natuurlijk is de economie veel ingewikkelder dan de eredivisie (alleen al omdat de economie de eredivisie omvat) en de toto heb ik nog nooit gewonnen. Heeft het dan wel zin om te voorspellen? Een paar dingen, zo uit de losse pols.

  1. Wie één wedstrijd mist heeft de voetbalpoule fout. In de economie is het waarschijnlijker dat missers tegen elkaar weg te strepen zijn. Dat maakt het voorspellen juist makkelijker.
  2. Een economische voorspelling is nooit alleen maar een getal. Er moet ook een verklaring achter liggen. Die verklaring is ook nuttig, als informatie, en geeft de mogelijkheid om achteraf te kijken waar het fout is gegaan.
  3. Grosso modo kloppen economische voorspellingen vrij aardig. Het niet voorzien van de kredietcrisis is echter een grote misser.
  4. Er is geen alternatief. Als we ophouden met voorspellen weten we helemaal niets. Beter aan de voorspelkunde te werken totdat het wel lukt. (Economen doen overigens veel meer dan voorspellen, maar dat wist u al.)

Deal

Alweer een leuk item bij Nieuwlicht: het programma liet Esther-Mirjam Sent 120 afleveringen van Deal or No Deal analyseren. De conclusie: vrouwen zijn risico-averser en verdienen twee keer zo veel. Vervolgens wordt de conclusie getrokken dat mannen dus ook schuldig zijn aan de kredietcrisis, hetgeen mij ietwat kort door de bocht lijkt. De show staat hier, het item begint op 9:20.

In het programma wordt overigens geen melding gemaakt van de nog veel uitgebreidere analyse van Deal or No Deal die drie Nederlandse en een Amerikaanse econoom al eerder deden en die inmiddels gepubliceerd is in het uiterst prestigieuze American Economic Review.

(Dank aan Bart).

Oud nieuws

Het is niet eens zo gek lang geleden dat in dit land ieder uur de radionieuwsdienst te horen was, verzorgd door het ANP. Dat bureau verzorgde het nieuws op de radio vanaf 1937. Nou is radio een vluchtig medium, maar een groot deel van die bulletins blijkt nog te bestaan:

Bij een verhuizing in Hilversum in 1993 werd een villa leeggehaald waar ooit de Radionieuwsdienst ANP was gevestigd. In de kelder van dit pand bevond zich een reusachtige hoeveelheid uitgetypte teksten van radionieuwsbulletins.

En in een gebeurtenis die mij gelukkig en trots maakt in deze tijd te leven is nu dat complete archief, doorzoekbaar, opengesteld voor de gewone burger. Kijk hier om direct te zoeken of blader eerst wat rond maar pas op: wie eenmaal begint kan moeilijk stoppen.

Voor economen is er veel te doen. Ik kan me voorstellen dat, gezien het belang van nieuws in de economie, hier een geweldige nieuwe bron van data is opengegaan. Maar ook de economisch toerist kan zijn ogen uitkijken. Ik vond onder meer beursberichten uit 1939, de eerste IMF bijeenkomst in 1946, boerenemigratie in 1948, het begin van de Sterling-crisis in 1976, en de oprichting van het EMS in 1978. En dan het bewijs dat in 70 jaar niet alles verandert: de ANWB dringt er bij de minister op aan de gestegen benzineprijs te compenseren met een lagere accijns. Uit het bulletin van 25 maart 1937.

(De links verwijzen rechtstreeks naar de gescande pagina’s, het verschijnsel permalink moet de KB nog uitvinden)

Nieuwslicht

VARA’s Nieuwslicht geeft wetenschappelijke achtergronden bij het dagelijks nieuws. Het leuke is dat er af en toe ook een economisch onderwerp langskomt. In januari bijvoorbeeld, over de vraag of poker een kansspel is.

In de meest recente uitzending gaat het over gedragseconomie, loss aversion en meer van dat soort dingen. Aan de hand van Han Bleichrodt van de Erasmus Universiteit. Leuk gedaan. Klik hier voor het fragment.

Reclame

Goed. Ik begrijp dat reclames doorgaans geneigd zijn een ietwat te rooskleurig beeld van de werkelijkheid te schetsen. Maar soms vraag je je af of het niet verstandiger zou zijn om een bepaalde reclame in het licht van actuele ontwikkelingen een tijdje niet uit te zenden. Zo heb ik mij er persoonlijk behoorlijk aan gestoord dat, toen bleek dat honderdduizenden Nederlanders opnieuw aangifte moesten doen, de Belastingdienst vrolijk bleef adverteren met "Leuker kunnen we het niet maken. Wel makkelijker."

Maar Fortis spant absoluut de kroon. Gisteren zag ik hem weer, de commercial. In een tijd waarin de president van de Nederlandsche Bank het nodig vindt om op TV te verschijnen en het ganse volk gerust te stellen dat Fortis niet failliet zal gaan, blijven ze hem doodleuk uitzenden. "Here today. Where tomorrow? Fortis."

Inderdaad.

Bloedbad op de beurs

Vorige jaar op prinsjesdag keken we naar het verloop van de AEX terwijl de koningin haar rede uitsprak en concludeerden dat er geen echt nieuws in de toespraak stond. Kijkend naar dat bericht, een jaar later, valt vooral het niveau van de index op. De 524 punten van de derde dindag in 2007 betekenen dat er inmiddels meer dan 27% vanaf is.

En terwijl hij wacht op het volgende slechte bericht uit de financiële wereld kan het gebeuren dat de belegger filosofisch wordt. Waar is het allemaal fout gegaan? Is het systeem verrot? Moeten we wel winsten nastreven, als de boel daarna uit elkaar spat?

Het geruststellende antwoord: natuurlijk. Luister naar dit verhelderende gesprek van vanochtend op de BBC radio waarin twee economen uitleggen dat ondernemen gelijk staat aan risico nemen, en dat het goed is dat banken die teveel risico nemen daarvoor de rekening krijgen. De referentie aan het begin (greed is good) is de beroemde speech van Gordon Gekko [YouTube] uit de film Wall Street. Kijk er nog eens naar en dan, hup, kopen die aandelen. Zo goedkoop ziet u ze nooit weer.

Sportschool

Je zou haast denken dat ze bij de VARA ook de American Economic Review lezen. In een onder gedragseconomen inmiddels klassiek artikel [pdf] uit dat tijdschrift laten DellaVigna en Malmendier zien dat mensen die lid worden van een sportschool niet bepaald rationele beslissingen nemen. Overenthousiast kiezen ze voor een pakket dat voordelig is als er vaak naar de sportschool wordt gegaan, maar uiteindelijk gaan ze zo weinig dat ze eigenlijk beter een andere optie hadden kunnen nemen. Per keer betalen bijvoorbeeld.

Kijk nu eens naar dit item van Kassa, afgelopen zaterdag. De essentie: van de ruim 2 miljoen leden van een sportschool haken een miljoen binnen een jaar af. Het gevolg: ze betalen gemiddeld nog 4,5 maand langer dan gewild. Dat is 200 miljoen euro.

Anders dan DellaVigna en Malmendier legt de VARA echter de schuld volledig bij de sportscholen. Die verlengen stilzwijgend, willen abonnementen niet beeindigen bij verhuizing of ziekte, en bovendien zou de opvang van startende sporters niet goed zijn. Een woordvoerder van de branche geeft precies dezelfde verklaring als de economen: mensen hebben een stok achter de deur nodig en nemen daarom een langlopend abonnement. Al die mensen die afhaken, zoeken slechts een excuus. Dat lijkt mij dichter bij de waarheid. Op grond van de enquete zouden van de 1 miljoen mensen die afhaken maar liefst 13% langdurig ziek zijn geworden en 22% naar een andere stad zijn verhuisd. Dat lijken mij absurd hoge cijfers.

Overigens hebben ze in Denemarken een nog betere methode gevonden om mensen zich toch te laten houden aan hun voornemen te gaan sporten: wie elke week komt, sport gratis, maar wie een week overslaat betaalt meteen een maandabonnement van 85 dollar. Als de Deense Kassa daar maar geen lucht van krijgt.

Update: Tim Harford heeft het ook over DellaVigna en Malmendier.

Olympische Spelen

U heeft het waarschijnlijk al gehoord. Aanstaande vrijdag beginnen de Olympische Spelen en Nederland gaat 20 medailles halen, vier keer goud, zeven keer zilver en negen keer brons. Tenminste, volgens economen Kuper en Sterken in de ESB van anderhalve week geleden. Voor wie er toegang toe heeft, staat het oorspronkelijke artikel hier. De voorspelling is gebaseerd op uitslagen van wereldkampioenschappen enerzijds, en anderzijds een model gebaseerd op dingen als het gemiddeld inkomen, aantal inwoners en aantal deelnemers. Het Parool schrijft er vandaag weer over. En hier legt Elmer Sterken het allemaal nog eens uit aan Humberto Tan bij Radio 538.