Welvaart en groei – Pagina 4

Staatsschuld

Op 16 september jongstleden kopte het ANP nog:

Staatsschuld naar historisch laag niveau.

Nederlandse staatsschuld naar hoogste niveau ooit.

Nu zou de argeloze en ietwat oppervlakkige lezer uit deze berichtgeving de conclusie kunnen trekken dat de overheidsfinancien door toedoen van de kredietcrisis in twee maanden tijd volledig naar hun mallemoer zijn gegaan. Dat is niet het geval. Het eerste bericht heeft het over de schuld als percentage van het bruto binnenlands product, een redelijk zinvolle maatstaf die sinds 1815 niet zo laag zou zijn geweest. Het tweede bericht gaat over de absolute staatsschuld, waarvan het volstrekt onzinnig is om die te vergelijken met historische gegevens.

Toevalligerwijs maakte de BBC gisteren precies hetzelfde punt. Ook de Britse staatsschuld bereikt dit jaar een record. Andere naoorlogse jaren waarin dat gebeurde? Eh,

1946, 1947, 1952, 1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 2004, 2005, 2006, 2007.

Voor Nederland zal het lijstje waarschijnlijk vergelijkbaar zijn: het CBS meldt de cijfers alleen per 5 jaar. Inderdaad, zulke cijfers vergelijken is volstrekt zinloos als je geen rekening houdt met inflatie en groei. [via]

Opzadelen

Vaste lezer Enno wijst ons op het rapport van de Deltaplancommissie vorige week. U weet wel, er moet nu iets gaan gebeuren, anders staat straks de hele boel onder water en moet ons nageslacht alles weer opdweilen. Voorkomen is beter dan genezen, dat werk.

VVD-Kamerlid Helma Neppérus hikt echter toch nog wat aan tegen de kosten en maakt tegenover de Volkskrant de volgende in deze context ietwat ongelukkige opmerking:

Zoveel lenen lijkt mij niet verstandig. Dat doet de staatsschuld oplopen en laat onze kinderen achter met de rekening.

Het leven van een Amerikaan

De waarde van het leven van een Amerikaan blijkt volgens milieuorganisatie EPA met bijna een miljoen dollar te zijn gedaald tot 6,9 miljoen dollar. De Volkskrant had er al een ietwat warrig bericht over.

Is dat erg, zo’n daling? Nee hoor, hooguit is hier sprake van wat nieuwe studies en voortschrijdende inzichten. Het getal wordt vooral gebruikt om afwegingen mee te maken, zoals wij ook al eens deden. Gisteravond bij Met Het Oog Op Morgen een uitstekend interview over de kwestie met een ontspannen Sweder van Wijnbergen, van zijn vakantieadres. Het is hier terug te luisteren en begint rond minuut 49.

Easterlin

De hele economenblogosfeer was de afgelopen weken vol van recent onderzoek van Wolfers en Stevenson over de Easterlin Paradox. Wolfers mocht bij Freakonomics zelfs een zesdelige serie volschrijven over dat onderzoek. Deel 1 staat hier.

Wat is er aan de hand? Volgens Easterlin (jaren ’20, vorige eeuw), zijn rijke mensen binnen een samenleving gelukkiger dan arme mensen, maar zijn rijkere samenlevingen gemiddeld genomen niet gelukkiger dan armere samenlevingen. Verklaring: niet het absolute, maar het relatieve inkomen is belangrijk. Iemand is niet gelukkig als ie veel heeft, maar als ie meer heeft dan de buurman, dat idee. Uit het onderzoek van Wolfers en Stevenson zou echter blijken dat rijkere samenlevingen wel degelijk gelukkiger zijn dan arme, en er dus geen Easterlin paradox is.

In de opmerkingen bij een weblog zag ik eens het volgende ijzersterke argument langskomen. Als mensen inderdaad meer geven om relatief dan om absoluut inkomen, waarom willen arme mensen dan massaal emigreren naar rijke landen, waar ze relatief nog veel armer zijn, in plaats van dat rijke mensen gaan emigreren naar arme landen?

Zielige mensen kopen meer

Nieuw onderzoek laat zien dat mensen die zich ietwat depressief voelen, ineens een stuk meer gaan uitgeven. Meer concreet: dat het bekijken van een zielige video bleken proefpersonen bereid om gemiddeld $2.11 te betalen voor een flesje water, na het bekijken van een helemaal niet zielige video bleek dat maar 56 cent. En de proefpersonen bleken zich helemaal niet bewust van het effect van het bekijken van zielige videos op hun betalingsbereidheid.

Een en ander lijkt de weg te openen naar een nieuwe conjunctuurtheorie. Ga maar na: mensen gaan minder verdienen, daar worden ze depressief van, waardoor ze meer uit gaan geven, waar de economie weer een flinke oppepper van krijgt, waarop ze minder zielig zijn en dus ook weer minder uitgeven. Etcetera.

[via]

Vraag en aanbod

(Voor een weblog met het woord economie in de naam hebben we te weinig berichten met de titel vraag en aanbod. Hier is er een.)

De economische groei over 2007 is hoger uitgevallen dan verwacht. Waar men voorheen op 3 procent rekende, stond de teller volgens het CBS uiteindelijk op 3,5 procent. Wat nu met de groei van 2008?

Directeur Coen Teulings van het Centraal Planbureau (CPB) noemt het ‘onvermijdelijk’ dat dit jaar de economie harder groeit dan 1,75% [de eerder voorspelde groei, red.].

DNB-directeur Henk Brouwer stelde in zijn introductiespeech als nieuw kroonlid van de SER dat de economie nu nog profiteert van een overloopeffect van de hogere groei in 2007.

Tja, dat zijn wijze mannen met grote namen. Maar klopt het ook, dat wil zeggen, is de groei dit jaar hoger als die vorig jaar ook hoger was? Je kunt je ook voorstellen dat de economie in deze cyclus tot een bepaald efficiëntieniveau kan komen; als we er vorig jaar al dichterbij zijn gekomen dan verwacht, dan zal de groei dit jaar tegenvallen. Dat is de logica van de snelweg: als we al om 10 uur bij Eindhoven zijn, dan is de overgebleven tijd tot Maastricht niet zo lang meer.

Dit zijn de (nominale) groeicijfers van de afgelopen 15 jaar. De autocorrelatie is 0,63 wat erop duidt dat een jaar met hoge groei inderdaad gevolgd wordt door nog een jaar met hoger dan gemiddelde groei (en omgekeerd). Maar waarom?

Het is het verschil tussen een vraag- en aanbodbenadering. De logica van de snelweg gaat uit van het aanbod: de efficiëntie van producenten neemt toe en dus het BBP. De logica van de directeuren is die van Keynes: de hoge groei in 2007 zorgt voor geld in de zakken en dus voor extra vraag in 2008. Dat klopt misschien wel op korte termijn, maar over meerdere jaren moet dat een keer ophouden. Daarom is het zaak, zegt men, de overschotten te gebruiken om het aanbod op termijn te verhogen, door nu hervormingen door te voeren. Verstandige woorden.

update 21/2: Het overloopeffect, een term die hierboven valt, blijkt een verschijnsel dat voortkomt uit het feit dat er jaar-op-jaar groei gemeten wordt en niet noodzakelijk doordat er een soort traagheid in de groeivoet zit. Een CPBer mailt

[Stel dat de groei] eind december 2007 bijna 1,8% hoger was dan het gemiddelde over heel 2007. Als productiviteit en werkgelegenheid constant blijven op het niveau van 2007 (eigenlijk dus nulgroei in 2008 via de aanbodkant), is het gemiddelde over het jaar 2008 dus toch 1,8% hoger dan in 2007. En dat is de groeivoet die voorspeld moet worden.

Is het daarom toch aanbod in plaats van vraag? Hmm, ik zou zeggen: meetfout. Toch, weer wat geleerd.

Coase in de polder

Externe effecten hoeven op zich geen probleem te zijn, zo leerde Coase ons. Als er vrij onderhandeld kan worden, dan komt er toch wel een efficiënte uitkomst tot stand, ongeacht de verdeling van eigendomsrechten. In de gemeente Voorne-Putten willen ze het proberen, zo meldt het AD:

Wat […] als [een] uitzichtbelemmerende bouwwerk verplaatst kan worden? Is het dan redelijk dat de buur meebetaalt? Wethouder Barbara Geers noemt het één van de mogelijke oplossingen voor het kassenprobleem. Iemands huis wordt immers meer waard als de kas ernaast verdwijnt. Meebetalen aan de verhuizing is volgens haar dus niet heel onredelijk.

Er schijnt zelfs sprake te zijn van een Trend:

Het komt vaker voor dat omwonenden meebetalen aan een beter uitzicht, reageert Paul Levelink van het overheidsadviesorgaan Raad voor het Landelijk Gebied. “Vooral in steden willen omwonenden nogal eens meebetalen aan een plantsoen voor hun huis.”

Nu werkt het Coase Theorema alleen als de transactiekosten verwaarloosbaar zijn. Gelukkig zijn de beleidsmakers daar ook van doordrongen:

Levelink waarschuwt wel voor een tijdrovende procedure. “Het moet iedere omwonende naar de zin worden gemaakt.”

Sonja Bakker meets Behavioral Economics

Behavioral economics erkent dat mensen soms commitment-problemen hebben. Ze willen wel afvallen, heus, maar als er weer iets smakelijks voorbij komt, dan blijft er van dat voornemen weinig over.

Hoe lossen we dat op? Door nu een verplichting aan te gaan waardoor het in de toekomst minder aantrekkelijk wordt om te zondigen, bijvoorbeeld. Stel u wilt per week een kilo afvallen. Dan kunt u nu een contract tekenen waarin u belooft om 500 euro te betalen voor elke week dat dat niet lukt. Bijvoorbeeld. Al is het maar aan een goed doel. Als er na het tekenen van zo’n contract weer een jarige collega voorbij komt met een slagroompunt, dan bedenkt u zich wel drie keer.

Een econoom en een jurist van Yale gaan het plan in de praktijk brengen. In december gaat de website stickk.com in de lucht. Daar kunt u dergelijke contracten aangaan met familie, vrienden en collega’s. Hoe het er allemaal in de praktijk uit gaat zien, is nog een beetje onduidelijk. Zie ook hier.

Lui

Waarom zijn de inwoners van Afrika arm? Omdat ze te lui zijn om te werken. Geloof het of niet, volgens dit artikel in de Volkskrant is dat de strekking van dit boek van tropisch landbouwkundige Toon van Eijk.

‘Als je ze uitbetaalt, komen ze niet meer todat het geld op is. Ze zijn niet gericht op het leveren van kwaliteit. Zo kun je geen project afmaken […] In de praktijk hoor je iedereen over dat arbeidsethos klagen, zeker onder blanke ontwikkelingswerkers.

Er is een eenvoudige manier om te zien dat dit onzin is: zet een Afrikaan in Amerika of Europa neer en hij of zij werkt net zo hard als de Westerlingen. Maar niet alleen de analyse van de oorzaak klopt niet, ook de oplossing is twijfelachtig:

Afrika moet een protectionistisch beleid voeren. Want bij liberalisering van de markten hoort ook een concurrerend arbeidsethos. Dat kun je alleen opbouwen door jezelf af te schermen.

Twee keer fout: (1) door het voeren van een protectionistisch beleid bescherm je laag-productieve activiteiten. De noodzaak om, bijvoorbeeld door harder te werken, productiever te worden ontbreekt. (2) wie de handel stillegt voorkomt welvaartsverhogende ruil (en maakt Afrikanen dus onmiddelijk nog armer) en verhindert de opname van nieuwe technologie. Dom, dom, dom. Er is een reden dat ik geen adviezen geef over tropische landbouw: ik heb er geen verstand van.

(Overigens valt er wel degelijk een intelligent debat te voeren over ontwikkeling en protectionisme. Zie recentelijk Rodrik en DeLong, zeer aan te raden.)

Geen dank

Econoom en provocateur Steven Landsburg heeft vandaag een artikel in de Wall Street Journal waarin hij de opmerkelijke economische groei van de laatste drie eeuwen beschrijft. Dat verhaal kan niet vaak genoeg verteld worden. Het provocerende gedeelte bestaat eruit dat hij een gedeelte van onze welvaart toeschrijft aan, jawel, economen.

I’m writing this on a personal computer instead of an electric typewriter partly because someone said, “Hey! I wonder if we can make computer chips out of silicon!” and partly because someone said “Hey! I wonder if we can finance startups with junk bonds!”

Landsburg schrijft leuke stukken, ook deze is aanbevolen.