Correlatie en oorzaak

Steve Dubner, een van de auteurs van Freakonomics, is enthousiast over de nieuwe service Swivel. Op die site kunnen gebruikers data uploaden, waarna anderen het ook kunnen bekijken, er grafieken van gemaakt worden en, en daar gaat het om, er automatisch gecorreleerd wordt met andere data.

Op die manier kun je, zo is de gedachte, interessante patronen ontdekken. Zoals deze: als de temperatuur heel hoog of heel laag is, gaat het energieverbruik omhoog. Maar dan natuurlijk iets onverwachts.

Aan de ene kant opent dit de deur voor de amateur-analyticus, zoals Google Earth dat deed voor de amateur-archeoloog. Dat lijkt inderdaad goed nieuws. Aan de andere kant kun je zo weinig afleiden uit correlatie, het gegeven dat twee grootheden met elkaar meebewegen. Als eerstejaars student kreeg ik, om dat duidelijk te maken, grafieken te zien van het Nederlands geboortecijfer over de jaren en van het jaarlijks aantal geobserveerde ooievaars. Perfecte correlatie: beiden gingen sinds 1950 strak naar beneden. Het probleem zat ‘m in de interpretatie.

Zou de Goede Sint toch komen!?

Er is iets vreemds aan de hand met de Goedheiligman. Vorige week juichte MKB-Nederland nog dat de Sint 8% meer uitgeeft dan vorig jaar. De Raad Nederlandse Detailhandel had het zelfs over 17% meer aan cadeaus. Maar nu blijkt uit onderzoek van het NIPO dat het aantal Sinterklaasvierders 5% lager is dan vorig jaar, en dat die vierders gemiddeld 125 euro aan kado’s uitgeven, tegen 120 euro vorig jaar. Dat zou juist betekenen dat de uitgaven grofweg gelijk zijn gebleven.

Als we al deze cijfers moeten geloven, dan zegt de helft van de bevolking Sinterklaas te vieren, en daarbij evenveel uit te geven als vorig jaar, terwijl de Sint 17% meer aan kado’s heeft uitgegeven. Maar als dat laatste waar is, dan zou dus niet de helft van de bevolking kado’s krijgen, maar ongeveer 17% meer, dus zo’n 58,5%. Dat kan maar één ding betekenen. Van de 50% van de bevolking die zegt geen Sinterklaas te vieren, kan 17% vanavond toch een ferme klop op de deur verwachten. Zeg niet dat ik u niet gewaarschuwd heb.

Kartelkampioen

Bij Shell hebben ze inmiddels een volledige dagtaak aan het maken van prijsafspraken, zo lijkt het. Naast een centrale rol in het Nederlandse bitumenkartel blijkt de multinational die zich zo graag laat voorstaan op zijn maatschappelijke betrokkenheid, nu ook betrokken bij het Europese rubberkartel.

Een kartel is stabiel, zo leert de theorie ons, als de korte-termijn opbrengsten van het afwijken van een kartelafspraak niet opwegen tegen de lange-termijn inkomstenderving ten gevolge van het instorten van het kartel. Op haar website vat Shell dat zelf treffend samen:

Het vinden van het evenwicht tussen de lange en de korte termijn eist van ons om verder te kijken dan alleen naar hoeveel geld we vandaag kunnen verdienen.

Toenemend kopieerheffingsonrecht

De kopieerheffingssoap neemt inderdaad absurde vormen aan. Ook gisteren in het nieuws: de Stichting Thuiskopie moet een flinke schadevergoeding betalen aan Imation, producent van informatiedragers. Wat blijkt? Thuiskopie int de heffingen op informatiedragers, maar geeft een select groepje producenten daar in het geheim 20% korting op. De reden is volstrekt onduidelijk. De club klopt de consumenten dus niet alleen met oneigenlijke argumenten geld uit de zak, maar blijkt op deze manier ook nog eens effectief een informatiedragersproducentenkartel te organiseren.

Diksap

Het is natuurlijk vreselijk, die flessen siroop waar mogelijk glassplinters in terecht zijn gekomen. Maar de website met de teruggeroepen producten (mirror) biedt wel een unieke blik in de wereld van het huismerk. Kijk toch eens onder welke namen dezelfde flessen oplossiroop allemaal verkocht worden: ik tel er 23, en als de glasscherven enige indicatie zijn komen ze allemaal uit dezelfde ketel.

Het is een ongebruikelijk kijkje achter de schermen bij de grote poppenkast van de voedselmarketing, waar Tim Harford onlangs nog een column aan wijdde. Vrijwel altijd gaat achter een woud van merken en varianten slechts een klein aantal producten schuil. De marketing is bedoeld om ervoor te zorgen dat klanten die meer willen betalen niet per ongeluk de goedkope versie aanschaffen.

Is de consument hiermee gediend? Wellicht, als de aanschaf van een duurder product leidt tot een groter gevoel van tevredenheid. Maar één conclusie kunnen we wel trekken: blijf nooit bij een supermarkt vanwege het uitstekende huismerk.

Broken Windows XP

Daar gaan we weer. Dit keer heeft een onderzoeksbureau berekend dat de introductie van het nieuwe Microsoft besturingssysteem Windows Vista goed is voor de Nederlandse economie.

In Europa levert volgens IDC elke euro die voor Windows Vista aan omzet binnenkomt, 13 euro aan omzet voor andere bedrijven op. In Nederland is dit zelfs 17 euro […] “In 2007 kan het Nederland meer dan 5 miljard euro opleveren”, vertelt Theo Rinsema, directeur Microsoft Nederland, trots.

Nog los van het feit dat deze bedragen mij absurd hoog lijken: een groot gedeelte van de extra omzet lijkt te worden veroorzaakt door allerlei applicaties die opnieuw geprogrammeerd en geinstalleerd moeten worden. In dat geval is hier dan ook sprake van een wel erg letterlijk geval van de Broken Windows Fallacy, waar Thijs al eens naar verwees.

McPeace?

Een intrigerende waarneming van een columnist van de New York Times: het schijnt in de wereldgeschiedenis nog nooit te zijn voorgekomen dat twee landen met allebei een vestiging van McDonald’s binnen hun landsgrenzen, met elkaar in oorlog zijn geweest. Al ben ik er niet helemaal zeker van welke conclusie we hieruit moeten trekken (een standbeeld lijkt me zeker wat voorbarig) [via].

Geld-erland

De Lotto keert, op basis van een willekeurige trekking, geldbedragen uit. Waar vallen de meeste prijzen?

Zuid-Holland staat op nummer één als het gaat om het aantal winnaars van minstens een miljoen. De afgelopen drie jaar kregen dertien bewoners van die provincie een bedrag met zes nullen op hun rekening bijgeschreven. Noord-Holland staat op nummer twee met negen miljonairs in dezelfde periode, Gelderland op nummer drie met acht miljonairs. (de Volkskrant)

Niet verrassend, natuurlijk, want Zuid Holland is ook de provincie met de meeste inwoners. Als daarvoor corrigeert zie je pas wie er echt geluk heeft. In Zuid-Holland heeft één op de 200,506 inwoners de afgelopen drie jaar een miljoen in de Lotto gewonnen; in Noord-Holland is dat één op de 130,143, en in Gelderland één op de 46,443. De kans om in het Gelderse via de Lotto miljonair te worden is dus 4,3 keer zo groot als in Zuid-Holland. Of Gelderlanders spelen vaker mee, natuurlijk.