economie is overal
Het is een tijdje akelig stil geweest op deze plek, wegens allerlei omstandigheden. U kent dat wel, hoge opportunity costs, dat soort dingen. Maar we zijn er weer. Mede due to popular demand, waarvoor dank. De komende weken gaan we onder meer wat oude meuk wegwerken die toch de moeite waard is, maar even was blijven liggen. En nieuwe dingen doen natuurlijk, voorzover die voorbij komen. U mag ons altijd tippen.
Het is goed weer terug te zijn.
Na het abrupt verdwijnen van Flappy Bird, kortstondig immens populair smartphonespelletje, is er nu een nog veel boeiender kloon: Flappy Economist. Navigeer de geldhoeveelheid tussen werkloosheid en inflatie door. Meer info hier.
Kijk, daar worden wij nu blij van. Onderstaand filmpje van CNN laat de ontwikkeling van de S&P500 in 2013 horen op een reggae beat. Elke toon geeft de hoogte van de slotkoers van een dag, en aangezien Wall Street in het weekend dicht is, levert dat een aanstekelijke 5/7 maat op. Al begint het fluittoontje in december wel irritant hoog te worden.
Hier staat meer achtergrond (via @FrederiekeH)
Vrouw, kom eens uit de keuken, want Barro is op het journaal. Deze Spanjaard, zojuist in het nieuws van 10 uur, heeft goed opgelet bij openbare financiën.
Uit dit item.
Eerder vandaag maakt Bas ter Weel op het ESB-blog melding van de dood van Walter Oi, en van zijn analyse van de kosten van de militaire dienstplicht in de VS. Grappig, want ik kende de man alleen maar van zijn analyse van het two-part tariff in een klassiek artikel met de briljante titel A Disneyland DIlemma: Two-part Tariffs in a Mickey Mouse Monopoly.
Stel u bent eigenaar van Disneyland en elke bezoeker heeft dezelfde vraagfunctie voor ritjes in de achtbaan. U kunt dan de standaard monopolieprijs zetten waarbij marginale opbrengsten gelijk zijn aan marginale kosten. Stel echter dat u de prijs gelijk zet aan marginale kosten. Dat maakt bezoekers bijzonder gelukkig; zo’n prijs genereert een veel grotere vraag naar achtbaanritjes en dus een veel groter consumentensurplus. Maar, en nu komt het, vervolgens heft u een toegangsprijs die precies gelijk is aan dat consumentensurplus. De consumenten zullen nog net bereid zijn die prijs te betalen, u roomt de volledige sociale welvaart af en uw winst is uiteindelijk nog veel hoger dan door het zetten van die standaard monopolieprijs. Oi noemt dit een two-part tariff, een prijs die bestaat uit twee componenten: de toegangsprijs voor het park en de prijs per ritje in de achtbaan. Een zelfde prijsstructuur wordt bijvoorbeeld ook gehanteerd door uw lokale energiebedrijf. Bovenstaande analyse is inmiddels volstrekt standaard en staat in elk tekstboek over industriele organisatie. Maar de oorspronkelijke analyse is van Walter Oi. U weet wel, die van de dienstplicht.
Gelukkig nieuwjaar! Ook een traditie: het jaarlijks overzicht van de meest gelezen berichten van het afgelopen jaar (zie ook 2011 en 2012):
| 1. | Sloddereconomie | apr 2013 |
| 2. | Zijn Nobelprijswinnaars rabiaat rechts? | okt 2013 |
| 3. | Diplomaten en verkeersboetes | sep 2013 |
| 4. | Ballen blijven steken | apr 2013 |
| 5. | #economendag | okt 2013 |
| 6. | Ze hebben de crisis niet voorspeld | sep 2013 |
| 7. | Fama, Hansen en Shiller | okt 2013 |
| 8. | Ontschulden-tv | okt 2013 |
| 9. | Meer Nobelprognose | okt 2013 |
| 10. | Nobelprognse | okt 2013 |
Vooral onze berichtgeving over de Nobelprijs trok dit jaar veel lezers en beslaat precies de helft van de top 10 (#2, #5, #7, #9, en #10). Absolute topper is echter het bericht over de affaire Reinhart en Rogoff, met enkele straatlengtes voorsprong op de rest. Opmerkelijk: in de maand van verschijning was het aantal pageviews van dit bericht nogal modaal, in de maanden daarna ver25voudigden de kijkcijfers. Waarom, dat blijft een mysterie.
Hoewel het jaar nog niet helemaal op is, wagen we het toch alvast om terug te blikken op 2013. Het is een jaar van verandering, wat betreft de on-line economiediscussie in Nederland. Niet zozeer wat ons betreft; al achtenhalf jaar bloggen we hier over het vakgebied, en dat blijven we ook het komende jaar gewoon doen. Maar in die tijd is het ecosysteem diverse malen veranderd. Toen we in 2005 begonnen speelde de economische discussie zich met name af in de wandelgangen, in kranten, tijdschriften en economische literatuur. Sinds die tijd is de discussie vrijwel geheel verschoven naar het internet: via weblogs, fora, naar nieuwssites en verzamelblogs. En wellicht is 2013 het jaar waarin het zwaartepunt opnieuw verschoof, naar Twitter. Niet dat alle andere kanalen niet meer bestaan, maar de real-time discussie verloopt meer dan ooit met 140 tekens tegelijk. Wie erbij wil zijn, moet zich snel aanmelden voor een Twitter-handle.
Op deze site zagen we dit jaar, zoals alle voorgaande jaren, meer bezoek dan ooit. Al is de vaart er wel een beetje uit.
Als je dan kijkt waar het bezoek nog vandaan komt, blijkt de kracht van een website boven de vluchtige tweet. Veel bezoekers zijn via Google op zoek naar een economisch begrip, en komen uit bij één van de 3000 1200 berichten in ons archief. De zoektermen-top 10 van dit jaar ziet er als volgt uit:
| 1 | (4) | hold up probleem |
| 2 | (-) | solliciteren |
| 3 | (-) | inkomensverdeling nederland |
| 4 | (7) | geld vouwen |
| 5 | (-) | invasie normandie |
| 6 | (-) | prijsconvergentie |
| 7 | (-) | accijns op vuurwerk |
| 8 | (-) | transitiviteit |
| 9 | (-) | paleis op de dam desolate boedelkamer |
| 10 | (5) | producentensurplus |
Duidelijk is te zien dat er dit jaar geen politieke aandelenmarkt was, een term die vorig jaar de top-10 domineerde. “Terug naar de gulden” is verdwenen, “solliciteren” komt hoog binnen in de lijst. Het zijn tekenen van deze tijd.
Zoals gezegd, we gaan nog even door. Alvast de beste wensen en graag tot ziens in 2014!
De groep mensen die in dit jaar 65 werd is ongeveer 10,000 personen groter dan de groep die dit jaar 15 werd (CBS). Omdat de groep 15-64 de potentiële beroepsbevolking omvat, kunnen we daarom stellen dat de Nederlandse arbeidsmarkt dit jaar in potentie gekrompen is. Dat proces is al aan de gang sinds maart 2011, toen we (opnieuw volgens het CBS) een maximum in het aantal 15-64 jarigen bereikten van 11.156.280 personen.
Voor de komende jaren blijft de groep 15-64 krimpen, totdat we over een jaar of 25 iets meer dan 7% verloren zijn. Dat is de vergrijzing van de Nederlandse economie en er was een tijd dat onze premier dit een fundamentele omslag noemde. Want als de potentiële beroepsbevolking krimpt, kun je wachten op krapte op de arbeidsmarkt, stijgende lonen, en een verslechterde concurrentiepositie.
Het is maar een paar jaar geleden, maar hoe anders was het beeld in 2013. Van krapte geen sprake, de werkloosheid liep op, is inmiddels meer dan twee keer zo hoog als in 2008. En het arbeidsaanbod, zagen we vorig jaar, nam gewoon toe omdat (door de crisis?) een groter gedeelte van die groep 15-64 zich aan ging bieden op de arbeidsmarkt.
De demografische verschuivingen zijn ook maar klein, vergeleken met de stromen op de arbeidsmarkt. Maar ze zijn er wel ieder jaar, en uiteindelijk moeten ze effect hebben. Ergens in deze jaren gaan we de maximale omvang van de Nederlandse arbeidsmarkt meemaken.
Daarvoor moeten we kijken naar wat er precies gebeurt binnen de groep 15-64. Van de potentiële werkenden biedt zich maar een gedeelte aan, en daarvan heeft ook maar weer een gedeelte echt werk. In 2013 zagen we dat het aanbod een maximum bereikte in juli, en daarna licht terugliep (sommige analisten weten waarom). Qua banen ging het harder: in november waren er 70.000 minder werkenden dan in januari (CBS).
Daardoor blijft de piek in het aantal werkenden liggen waar hij vorig jaar ook al lag: in het derde kwartaal (om precies te zijn: juli) 2008. Voor wat betreft het arbeidsaanbod noteren we een nieuw maximum in juli 2013. Voor beiden geldt dat er een kans is dat we hier de komende decennia niet meer overheen komen, maar gegeven is dat niet. Vooral het aantal werkenden kan nog wel eens over dit maximum, door het hogere aanbod en het langzame tempo van de demografische afkalving. Maar dan moeten we wel eerst de crisis uit.
In zijn kerstverhaal in ESB (link voor abonnees) neemt Philip Hans Franses de hele economenwereld kostelijk op de hak. In zijn versie van 2014 komen allerlei voorspellingen plotseling uit. Mijn favoriete passage is deze:
De lente
Mede dankzij de rap stijgende huizenprijzen gaat ook de inflatie flink omhoog. Een zeer bekende economieprofessor neemt het woord in vele televisieprogramma’s waarin hij laat weten al bijna tien jaar lang te waarschuwen voor het inflatiespook, en zo roept hij triomfantelijk: “Zie je wel, het is zover! Ik heb het altijd al geweten.” En: “Ja, het is soms even wachten op een stijging van inflatie, in mijn geval zelfs acht volle jaren,maar ja, als het dan gebeurt, dan ben je natuurlijk erg trots op je eigen inzichten.”
Even iets heel anders. Met enige regelmaat krijg ik ze, mailtjes die ondertekenend zijn met de tekst
Please consider the environment before printing this e-mail.
Uiteraard is het tegengaan van verspilling een nobel en prijzenswaardig streven. Maar elke keer vraag ik me weer af wat nu eigenlijk de milieueffecten van deze boodschap zijn. Ga maar na.
Enerzijds: er zijn twee soorten mensen. Mensen die hun mail uitprinten, en mensen die dat niet doen. Misschien heb ik het mis, maar het lijkt me dat het aantal mensen dat door deze mededeling besluit om de mail dan toch maar niet te printen, nogal klein is. Het positieve milieu-effect van de mededeling is dan dus ook nogal klein.
Anderzijds: voor iedereen die de mail, ondanks de wervende tekst, toch besluit uit te printen betekent die extra regel tekst wel meer inktgebruik, in het ongunstigste geval zelfs meer papiergebruik, en dus meer milieuvervuiling. Wat uiteindelijk het netto milieu-effect van de mededeling is, is mij niet duidelijk, maar het zou zo maar negatief kunnen zijn.
Ik overweeg dan ook mijn mails af te gaan sluiten met de mededeling
Please consider the environment before signing your mail with “please consider the environment before printing this e-mail”.