Maand: november 2006

Dure euro’s

Dit is een ANP-bericht over de koers van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De teneur van het artikel blijkt al uit de eerste paragraaf:

De euro is vrijdag gestegen naar 1,29 dollar, een niveau dat de afgelopen 2,5 maanden niet meer was gehaald. Op de valutamarkt piekte de Europese munteenheid op 1,2901 dollar, om daarna iets terug te zakken. Een dure euro is niet gunstig voor Europese bedrijven die hun producten willen uitvoeren.

Allemaal feitelijk juist, en opnieuw een reden om je zorgen te maken over die verdraaide euro. Gelukkig doet een beetje context wonderen. Kijk ten eerste eens naar de cijfers. Dit zijn de laatste drie maanden euro-dollar koersen. Ontwaart u een trend? De munten bewegen zeer behoedzaam in een band van (maar liefst) 4 dollarcent een beetje op en neer.

Maar goed, gesteld dat de euro een eindje doorstijgt, is dat erg? Vervelend voor bedrijven die naar Amerika exporteren, zeker, maar tegelijkertijd prima voor zij die hun goederen en diensten uit Amerika importeren. Daaronder de consumenten die prijzen van Amerikaanse auto’s en vakanties zien dalen. Bovendien luidt de olieprijs doorgaans in dollars, waardoor een dure euro leidt tot lagere benzineprijzen.

Het is uiteindelijk een typisch economenverhaal, aan de ene kant dit, aan de andere kant dat. Misschien is het bovenstaande ANP-bericht afkomstig van de mythische een-armige econoom.

Micro in Space!

Schrik niet als u op deze link klikt die leidt naar de homepage van het vak Principles of Microeconomics van de University of North Carolina. Het vak heeft een, ahum, iets andere opzet dan het gemiddelde micro-vak. De hele cursus is opgezet als video game in een Star Wars achtige zetting en gaat over een kolonie buitenlandse wezens die crasht op aarde en middels microeconomische principes het hoofd boven water moet houden. Spectaculair. Meer info hier. In Nederland hebben we trouwens al een tijdje Miniconomy. Iets bescheidener van opzet en je krijgt er geen studiepunten voor.

Sowieso hebben economen steeds meer belangstelling voor wat er zich allemaal afspeelt in games en virtuele werelden. Zie bijvoorbeeld het werk van Edward Castronova. De Amerikaanse belastingdienst overweegt inmiddels belasting te gaan heffen op transacties in Second Life.

Cadeautje

Houd uw afschriften in de gaten, de komende week stort het kabinet €52 op uw bank- of girorekening. Het betreft de tegemoetkoming in de energiekosten waar we vorig jaar al over schreven. Zoals bekend zijn we voorstander van een lump sum uitkering en verrek, het lijkt er aardig op. Het vaste bedrag gaat naar elk huishouden en bedrijf met een aansluiting op het elektriciteitsnet. Dat is natuurlijk niet hetzelfde als een vast bedrag uitkeren aan elke inwoner: een zelfstandig ondernemer met een aparte aansluiting op de zaak krijgt €104, een echtpaar slechts €26,50 (oeps) €26 per persoon. Maar de uitkering is verder onafhankelijk van het stroomverbruik, en dat is goed.

Inmiddels zijn er vele initiatieven om u het geld weer afhandig te maken: het kan naar de minder bedeelden, of naar spaarlampen. Niet doen, natuurlijk: als u die doelen de moeite waard vindt dan hoeft u niet te wachten op een extra uitkerinkje, maar had u gisteren al kunnen storten. De €52 gaat gewoon op de spaarrekening.

Corrupt

De corruptie in Nederland is afgenomen, kopten de kranten gisteren. Waarom?

Stond ons land vorig jaar nog op plaats elf van de jaarlijkse lijst van de anticorruptieorganisatie Transparency International, dit jaar is Nederland gestegen naar plaats negen in de top tien van minst corrupte landen ter wereld.

Kort door de bocht. Het feit dat er vorig jaar nog 10 landen minder corrupt waren dan Nederland, en nu slechts 8, hoeft natuurlijk nog niet te zeggen dat Nederland daarmee minder corrupt is geworden. Misschien zijn al die andere landen het afgelopen jaar juist wel corrupter geworden. De website van Transparency International biedt uitkomst. Daar blijkt dat het corruptiecijfer van Nederland vorig jaar nog lag in het betrouwbaarheidsinterval (8.3, 8.9), en dit jaar in het betrouwbaarheidsinterval (8.3, 9.0), waarbij een hoger getal minder corruptie betekent. De correcte interpretatie is dus: de kans dat Nederland het afgelopen jaar minder corrupt is geworden is net iets groter dan de kans dat dat niet het geval is. Maar zie dat maar eens in een krantekop te krijgen.

Vermogenseffecten

Niet alleen verwacht 82% van de Nederlanders dat de hypotheekrenteaftrek wordt beperkt of afgeschaft, ruim 60% ondersteunt deze maatregel voor nieuwe hypotheken.

Aan het woord de onderzoekers van 21minuten.nl die vandaag uitgebreid de pers haalden. Het belangrijkste woordje in deze tekst: nieuwe. Dat kan twee dingen betekenen, en de uitwerking in de twee scenario’s is zeer verschillend. In het ene geval zullen de huizenprijzen langzaam zakken maar zijn de starters de klos, in het tweede stort de woningmarkt in.

Een: wie op dit moment een hypotheek heeft mag de rente daarop blijven aftrekken, ook na een verhuizing. Nieuwe hypotheeknemers mogen dat niet. In dit geval zal een woningbezitter rustig kunnen verhuizen zonder zijn renteaftrek te verliezen. De vraag naar woningen blijft voorlopig in stand omdat de meeste kopers al een hypotheek hebben, de prijzen zakken een beetje. Starters op de woningmarkt gaan er sterk op achteruit, want zij kunnen de rente niet meer aftrekken en zijn netto dus veel duurder uit. Zij worden verdrongen door mensen die al een hypotheek hebben.

Twee: wie verhuist gaat een nieuwe hypotheek aan, ook huisbezitters die al een hypotheek hebben. De hypotheek hoort immers bij het huis. En dus mag geen enkele koper zijn rente meer aftrekken. Gevolg: het aantal verhuizingen, en dus de vraag op de woningmarkt, wordt gedecimeerd. De woningprijs keldert, en huizenbezitters moeten een schuld aflossen die veel hoger is dan de waarde van hun huis. Starters gaan erop vooruit, voor zover ze iemand vinden die zijn woning wil verkopen. Neveneffect: doordat niemand wil verhuizen, zelfs niet bij een andere baan, nemen de files toe.

In het tweede geval gaan bezitters van een woning er sterk op achteruit. Dit vermogenseffect is misschien onverwacht, omdat het lijkt dat huidige hypotheken niet onder de maatregel vallen. Misschien dat daarom de geïnterviewde Nederlanders zo makkelijk overstag gaan.

Overigens is de hypotheekrenteaftrek wel degelijk een slecht idee. Het probleem is er weer vanaf te komen zonder een grote groep gedupeerden te creëren. Een maatregel voor nieuwe hypotheken verdeelt het land in winnaars en verliezers en is dus niet verstandig. Een collega had ooit een beter idee: de aftrek voor alle hypotheken over een periode van 40 jaar langzaam afbouwen. Daarmee beperk je de vermogenseffecten tot een minimum.

Discussie

Wie ooit heeft geprobeerd een economisch principe uit te leggen aan een onwillend publiek moet voor de grap eens op deze link klikken. Het is een bericht uit de Telegraaf dat gaat over de plannen van levensverzekeraars om een aparte, hogere, premie te rekenen voor rokers. Levensverzekeraars betalen uit aan nabestaanden als de verzekerde overlijdt; rokers sterven zoals bekend zes jaar eerder, betalen daarom minder premie en zijn dus duurdere klanten.

Wat met name interessant is zijn de inmiddels zes pagina’s reacties van lezers. Je kunt een encyclopedie van misvattingen en redeneerfouten samenstellen uit de reacties, zowel voor als tegen het plan. De meest voorkomende:

  1. Het is niet te controleren of iemand rookt. Zoals bekend controleren verzekeraars alleen achteraf, als er uitbetaald moet worden. Aan de hand van de doodsoorzaak is makkelijk vast te stellen of iemand de voorwaarden van de polis geschonden heeft.
  2. Maar er is ook geen hogere premie voor andere slechte gewoontes. (Maar meester, hij deed het ook.) Is niet relevant. Dat de verzekeraars niet meteen alle types apart aanslaan is geen reden om niets te doen. Per gedrag/type kun je een afweging maken over de mate waarin klanten solidair willen zijn. Het ligt voor de hand dat die solidariteit hoger is naarmate er aan het gedrag minder te kiezen valt.
  3. Rokers betalen ook al accijns. Aan de overheid. Dat is een andere partij.

En natuurlijk de bekende mijn oom rookte tot zijn 90ste en uitlaatgassen zijn net zo erg. Misschien kan een beetje framing hier helpen: “Verzekeraars geven korting aan niet-roker” wordt vast beter ontvangen.

Mag ik u wat vragen?

De minister van EZ acht anoniem solliciteren niet nodig. Een beslissing genomen op basis van ons kleine literatuuroverzicht, misschien? Helaas: de minister is overtuigd door een enquête onder werkgevers. Die geven aan bij sollicitanten niet te letten op afkomst.

Op die manier kunnen we meer problemen oplossen: een enquête onder winkelbezoekers zal zeker opleveren dat geen van hen ooit iets steelt. Enquêtes onder automobilisten geven zonder twijfel aan dat geen van hen ooit door rood rijdt. Etcetera.