Maand: december 2008

2008

Voor het knallen begint is het nog even tijd voor het jaarverslag van deze site (eerder: 07, 06). Opnieuw deden we het beter dan een jaar eerder: op maandag 18 augustus werd het aantal pageviews van 2007 geëvenaard. Daarna lijken de bezoekersaantallen een beetje afgevlakt, zodat we uiteindelijk op bijna 53% groei uitkomen.

200812311419.jpg

Helemaal niet slecht, natuurlijk. Op maandniveau is duidelijk te zien dat we na de zomer wat inzakken; december laat weer een opleving zien. Wat dat betreft lijkt de jaarlijkse cyclus voor het aantal geserveerde pagina’s goed voorspelbaar.

200812311429.jpg

Dit is de top tien van zoektermen waarmee bezoekers op deze site terechtkomen:

1 (2) dollar valt
2 (-) bidster
3 (4) creatief met geld
4 (9) herengrachtindex
5 (5) arbeidstekort
6 (6) de dollar valt
7 (-) bidster strategie
8 (-) hold up economie
9 (-) philips curve nederland
10 (-) economie voor jou

Hier halen garantiestelsel en Icesave de top 10 net niet. We zien een aanhoudende interesse in valutakoersen, waarmee de dollar na een jaartje 2 opnieuw op één terechtkomt. Marco’s stuk over Bidster, uit 2007 alweer, bracht dit jaar pas grote groepen lezers.

Het was natuurlijk een veelbewogen jaar op economisch terrein. De beheerders van deze site zijn niet degenen die altijd het meest actuele nieuws over de crisis hebben, en daarom houden we ons vaak op de vlakte. Beter af en toe een raak inzicht dan alsmaar achter de menigte aanhollen. Wel hopen we dat het komende jaar goed uitpakt voor alle beleggers, spaarders, huiseigenaren, -kopers en andere belanghebbenden. Af en toe zullen we er iets over zeggen.

Een horde vuilnisbakken

Al eerder had ik het op deze site over Herd Behavior, een fraai inzicht uit de economische/informatie-theorie. Het principe hierachter is dat informatie kostbaar is, en dat andere mensen vaak dezelfde informatie zoeken. In plaats van zelf de kosten te incasseren is het dus vaak handiger om te wachten tot anderen door hun gedrag laten blijken wat de informatie is.

Dat is, ieder voor zich, handig maar op macro-niveau juist niet. Als er namelijk ruis in de informatie zit is het beter dat iedereen zelf die informatie zoekt. Zo middelt de ruis uit en krijg je een Wisdom of Crowds-effect. Als daarentegen iedereen op de informatie van de eerste zoeker afgaat kan het wel eens misgaan.

Droge kost, vindt u? We nemen een praktisch voorbeeld bij de hand, waarvan ikzelf helaas de aanstichter ben. Het begon toen ik afgelopen maandag onze Kliko naar de straatrand reed. Zo rond de feestdagen is het niet zo duidelijk op welke dag hier de vuilnisbakken worden geleegd. Informatie waar wel aan te komen is, maar dat kost moeite. Makkelijker is het om te kijken of de buren de bakken al buiten hebben gezet. Mijn actie had dus al gauw tot gevolg dat er drie extra bakken verschenen.

29122008445.jpg

Maar wie niet verscheen, dat was de vuilnisman. Toen ik in de avond de bak terugreed naar de achtertuin merkte ik wel dat iemand een extra zak afval in onze Kliko had gegooid.

Maar nu dit. De vuilnisman is sinds maandag nog niet geweest en ik verwacht ‘m eerlijkgezegd niet voor vrijdag, de normale ophaaldag. Maar de populatie bakken heeft zich alleen maar uitgebreid. Dit is de situatie vanochtend:

31122008450.jpg

Ik tel zo’n tien bakken, inmiddels ook aan de overkant. Verderop in de straat staan er ook een paar, wat verweesd, te wachten op wat komen gaat.

Wat komen gaat, dat is de oudejaarsnacht. Ik hoop dat de buren inzien dat het niet verstandig is om hun Kliko’s vannacht weer buiten te laten staan.

Structurele aanpassing

Meestal schrijf ik een bericht met deze titel in januari (08, 07) maar deze kerst valt de geest van de structurele aanpassing mij buiten het seizoen lastig. Het is die kredietcrisis, natuurlijk. Dit stukje op Marginal Revolution vat het goed samen: de opbrengsten in de financiële sector zijn jarenlang erg hoog geweest en als gevolg daarvan zijn hele hordes mensen in de sector gaan werken. Helaas waren die opbrengsten, zoals het nu lijkt, van tijdelijke en bubbelachtige aard. En dus moet een gedeelte van die mensen nu iets anders gaan doen. (MR vraagt zich af of de markt dit probleem aankan, een belangrijke vraag.)

Waar hebben we het over, in Nederland? Het CBS geeft aan dat het aantal personen aan het werk in de sector Financiële en Zakelijke Dienstverlening gegroeid is van 1,3 miljoen in 1996 tot 1,9 miljoen nu, oftwel van 18.6 naar 21.6% van het totaal. Dat is een groot gedeelte van onze economie, ook al is niet de hele sector strict financieel te noemen; ICT zit er ook in. Maar stel dat we terug moeten naar het aandeel 1996, dan moeten nog steeds 260.000 mensen uit de financiële sector naar iets anders omkijken (niet dat dat heel erg is, overigens). Op de achterkant van een sigarendoos zijn dat ongeveer alle mensen van 53 tot 65 jaar in die sector.

Dat is de gebruikelijke route, natuurlijk, een vroeg pensioen voor de oudjes en dan door met het jonge volk. Maar dat gaat in dit geval toch moeilijk worden vanwege het grote aantal mensen waar het om gaat. Als die allemaal een regeling moeten krijgen betaald door de groep 52-min dan wordt de sector wel erg onaantrekkelijk. Bovendien is de tijd er niet naar: we streven juist naar een hogere participatie om te zorgen dat de welvaartsstaat betaalbaar blijft.

En dan, wie wens je een pensioen op zijn of haar 53e? Dat is wel een heel lange tijd om stil te zitten. Er moeten mensen uit de financiële sector, maar die mensen moeten iets nuttigs en productiefs gaan doen. Wat precies? Welnu, dat komt goed uit: de taak om uit te zoeken welke activiteiten de moeite waard zijn valt traditioneel aan, jawel, de financiële sector. Een in Nederland onderontwikkelde tak van die sector is VC, venture capital oftewel risicoinvesteringen. In die tak van sport worden nieuwe ondernemingen van kapitaal voorzien in de hoop dat ze uiteindelijk heel veel waard worden. Een goede afdeling VC zou in Nederland kunnen functioneren als een aanjager van de leuke nieuwe bedrijven die al die uitgetreden mensen uit de financiële sector gaan beginnen.

Als we het nou als volgt organiseren. De overheidscommissarissen en overheids-CEO bij de Nederlandse banken zorgen ervoor dat er een serieuze VC-markt in Nederland ontstaat. Wie weggaat bij een financieel bedrijf kan daar terecht voor hulp en een investering, mits het business plan klopt. Zo houden we de economie niet alleen aan de gang, maar maken we er nog iets moois van ook.

Prettige kerst!

Voorspellende economen

Als u de stem van Henk Westbroek uit kunt staan, luister dan eens naar deze column die vanochtend op de radio werd uitgezonden. Strekking van het verhaal is dat het voorspellen van de economische conjunctuur onmogelijk is omdat het veel moeilijker is dan het voorspellen dan de voetbaltoto, en van dat laatste is al bekend dat het heel erg moeilijk is. Onderliggende boodschap: economen, je hebt er niets aan.

Het is te gemakkelijk om Westbroek weg te zetten als beroepsquerulant, want zijn analogie is nog niet zo gek. Natuurlijk is de economie veel ingewikkelder dan de eredivisie (alleen al omdat de economie de eredivisie omvat) en de toto heb ik nog nooit gewonnen. Heeft het dan wel zin om te voorspellen? Een paar dingen, zo uit de losse pols.

  1. Wie één wedstrijd mist heeft de voetbalpoule fout. In de economie is het waarschijnlijker dat missers tegen elkaar weg te strepen zijn. Dat maakt het voorspellen juist makkelijker.
  2. Een economische voorspelling is nooit alleen maar een getal. Er moet ook een verklaring achter liggen. Die verklaring is ook nuttig, als informatie, en geeft de mogelijkheid om achteraf te kijken waar het fout is gegaan.
  3. Grosso modo kloppen economische voorspellingen vrij aardig. Het niet voorzien van de kredietcrisis is echter een grote misser.
  4. Er is geen alternatief. Als we ophouden met voorspellen weten we helemaal niets. Beter aan de voorspelkunde te werken totdat het wel lukt. (Economen doen overigens veel meer dan voorspellen, maar dat wist u al.)

Depressie

Sommige media lijken er genoegen in te scheppen om de economie de put in te praten, of op z’n minst te suggereren dat het Allemaal Heel Erg Is.

Neem nu de Volkskrant. Anders dan je zou verwachten is in Nederland de werkloosheid nog niet eens gestegen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in de VS. De Volkskrant weet aan de laatste cijfers toch nog een negatief-klinkende draai aan te geven: “Daling werkloosheid ten einde“.

Dan bedrijfsfaillissementen. Die blijken inderdaad te zijn gestegen. De stijging van 34% is zelfs de hoogste van Europa. “Nederland Europees koploper faillissementen” juicht de krant. Natuurlijk is dat niet waar. Als het aantal faillissementen in Nederland vorig jaar erg laag is geweest, dan zegt het niet zo heel veel dat dit jaar de relatieve toename in Nederland het sterkst is.

De huizenprijzen dan. Ook daar is er weinig aan de hand. Een daling is niet of nauwelijks waarneembaar, en prijzen zouden volgend jaar zelfs nog met 1% stijgen. Maar gelukkig heeft de Volkskrant een makelaar gevonden die er heel anders over denkt en gaarne bereid is paniek te zaaien: “Huizenprijs is al met een kwart omlaag“.

Je zou er spontaan een depressie van krijgen.

Koudste jaar van de eeuw

Door slim om te gaan met cijfers kun je alles aannemelijk maken. Onze vaste lezers weten dat inmiddels. Neem nu klimaatverandering. Het probleem wordt ook elk jaar weer erger. Tenminste, dat zou je wel denken als je vanochtend de krant openslaat

Wereldtemperatuur ook dit jaar weer hoger

kopt de Telegraaf bijvoorbeeld. Hoezo?

De wereldtemperatuur is ook dit jaar weer gestegen. Met een afwijking van 0,31 graden boven het langjarig gemiddelde staat 2008 op de tiende plaats op de lijst van warmste jaren in de afgelopen anderhalve eeuw. Dat heeft het KNMI dinsdag bekendgemaakt.

Wie echter naar het grafiekje bij het KNMI-bericht kijkt, ziet toch een ander beeld. Natuurlijk, 2008 was warmer dan gemiddeld. Maar 2008 was kouder dan 2007. En 2007 was kouder dan 2006. En 2006 kouder dan 2005. Dat de temperatuur in 2008 “ook weer hoger” is, is dus op z’n zachtst gezegd nogal misleidend. Sterker nog, 2008 was het koudste jaar sinds 2000.

Maar ja, “2008 koudste jaar van deze eeuw” is blijkbaar niet het beeld dat het KNMI en de media graag willen overbrengen.

Klimaatverandering is een groot probleem, dat weet ik ook wel. Maar dat is nog geen reden voor suggestieve berichtgeving.

Update: De BBC brengt het nieuws wel op onze manier.

Zinnen die misschien wel iets te pretentieus zijn

Impulsieve mensen doen vaak domme dingen. Dit simpele inzicht is wetenschappelijk aan te tonen door impulsiviteit te meten aan de hand van de discontovoet (hoge discontering = impulsief) en vervolgens die meting te relateren aan gedrag. Zo kan niet sparen voor je pensioen het gevolg zijn van impulsiviteit of van onwetendheid, en de meting toont aan wat het is.

Goed nieuws: ook dit aspect van de mens onderzocht en het werkt, lees dit informatieve bericht van het NBER. Mooi natuurlijk, maar is het interdisciplinaire vuur bij de auteurs (er doen ook psychologen mee) niet iets te hoog aangewakkerd?

The authors suggest that future research could use discount rates as phenotypes in genetic studies designed to identify the molecular mechanisms of intertemporal choice.

Moleculair!?

Wimax

Bij de UMTS-veilingen in Nederland, acht jaar geleden, is er nogal wat misgegaan. De opbrengst was veel lager dan in omliggende landen. Dat kwam met name omdat er destijds 5 aanbieders van mobiele telefonie waren, terwijl er 5 UMTS-licenties werden aangeboden. De uitslag lag dus nogal voor de hand; de vijf zittende aanbieders wonnen allemaal een licentie. Omdat die uitslag zo voor de hand lag, namen nieuwkomers ook nauwelijks de moeite om aan de veiling mee te doen, waardoor de licenties voor een relatief prikje van de hand gingen. Zie bijvoorbeeld deze evaluatie. [pdf]

Daarom is het uitstekend nieuws dat er bij de op handen zijnde Wimax-veilingen op iniatief van PvdA-Kamerlid Martijn van Dam ruimte wordt gereserveerd voor nieuwkomers. Al is het nog even afwachten hoe dat precies wordt ingevuld.

Stimulanten

In dit artikel in Nature pleiten zeven wetenschappers ervoor om na te denken over het gebruik van geestverhelderende middelen bij economische productie (zie ook hier). Van medicijnen zoals Ritalin is bekend dat ze de concentratie verhogen en in principe kunnen leiden tot een verbetering van de productiviteit van bijvoorbeeld wetenschappers (overigens weten wetenschappers dat ook).

In eerste instantie lijkt er een parallel met bijvoorbeeld het wielrennen, waar doping streng verboden is omdat het de competitie vervalst. Maar die vlieger gaat hier niet op. Immers, als alle wielrenners doping nemen verandert er niets aan de uitslag die wordt bepaald door relatieve kracht. Maar, zo merken de onderzoekers op,

unlike athletic competitions, in many cases cognitive enhancements are not zero-sum games. Cognitive enhancement, unlike enhancement for sports competitions, could lead to substantive improvements in the world.

Door enkele wetenschappers aan de doping te laten gaan kan de technische vooruitgang mogelijk versneld worden, en daar heeft iedereen wat aan. Toch zou ik intuïtief geen voorstander zijn van dit soort plannen, hoewel ik daar op dit moment moeilijk sterke argumenten voor kan verzinnen. Wil ik misschien intuïtief mijn eigen (bescheiden) monopolie handhaven?