Thijs

Nog meer gratis economie

Gratis onderwijs in de economische wetenschap: het kon al, maar de mogelijkheden breiden zich uit. De boekenhandelaar hier op de hoek biedt nu ook downloads van economieboeken die niks kosten, maar waar de interessante algebra wordt onderbroken door advertenties.

Het RTL4-model voor het hoger onderwijs, zeg maar. Is het wat? Het aanbod is niet slecht: er is onder meer een drietal monografieën en een heus Nederlandstalig macroboek, allemaal geschreven door UvA UD Koen Vermeylen. De kwaliteit daarvan is prima. Maar wie gaat het lezen?

En daar komen we op een pijnlijk punt. De distributie gaat pas goed lopen als docenten deze boeken gaan voorschrijven. Dat zal voorlopig niet gebeuren, al is het alleen maar omdat beslissingen over boeken erg traag verlopen. Het meeste aanbod is daarom van het type naslagwerk, maar daarin is sinds jaar en dag voldoende online, gratis, aanbod. Die extra verhandeling over het stochastische groeimodel met advertenties komt bovenop een grote stapel zonder advertenties die docenten over de hele wereld al jaren geleden online gezet hebben.

Zagen

Een groot aantal activiteiten waarmee op dit moment Europeanen hun brood verdienen kan goedkoper worden gedaan door Chinezen, transportkosten incluis. Voordeel: het leven wordt goedkoper. Nadeel: die Europeanen moeten iets anders gaan doen. Wat te doen?

De meningen over handel, globalisering, outsourcing, variëren vaak precies met de portemonnee van de ondervraagde persoon. Bedreigde producenten: tegen, het kopend publiek: voor. Het debat is eeuwen oud en economen vertellen al net zo lang hoe het zit: uiteindelijk is iedereen beter af bij vrije handel.

En toch stopt het nooit, de vraag om bescherming voor de eigen industrie. Luister naar deze reportage, vanochtend op Radio 1, en hoor de geïnterviewde vrolijk om heffingen vragen om te voorkomen dat wij, zijn klanten, goedkoper uit zijn. Een passend antwoord voor deze meneer stamt uit 1845.

Naar de stad

Vorig jaar zijn binnen Nederland 652.302 mensen verhuisd. Wat is de trend? Leest u even mee:

Een op de zeven mensen die vorig jaar zijn verhuisd, verkaste naar een van de vier grote steden.

Aha. Dan zal het wel druk worden in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, zo onderhand? Dat blijkt reuze mee te vallen. Want hoewel het persbericht van het CBS dezelfde strekking heeft, kan de echte geïnteresseerde de achterliggende cijfers zo naar boven halen. (Hetgeen overigens fantastisch is, maar dat terzijde).

Bent u er klaar voor? Totaal aantal mensen dat vorig jaar naar de grote stad verhuisde: 90.276. Totaal aantal mensen dat uit de grote stad verhuisde: 90.203. Netto stroom naar de stad, immigratie, geboorte en sterfte daargelaten: 73 personen.

Last resort

En hup, daar gaat weer 47 miljard euro aan liquiditeit van de ECB de markten in. Dit ANP-bericht telt het op bij de bedragen van vorige week en zet de teller voor het totaal op €156 mrd, een derde van het Nederlands BBP. Gezien de looptijd van de kredieten (één dag) is dat optellen een beetje onzin, maar vooruit. Goed idee van de ECB?

Twee eminente Nederlandse economen laten zich uit. Sweder van Wijnbergen vorige week in het 8 uur Journaal (wie zegt dat economen nooit ergens komen?) vond het prima. Hij schetst de klassieke functie van de ECB als lender of last resort, een bank voor banken die ervoor zorgt dat de kredietverlening aan bedrijven tegen normale tarieven door kan gaan, ondanks het tumult op de financiële markten. Over de diepere oorzaak, de onzekere waarde van ingewikkelde derivaten, zegt hij dat er in de toekomst meer toezicht op die handel moet komen.

Willem Buiter (die trouwens sneller blogt dan Marco en ik bij elkaar) ziet het anders: krediet verstrekken aan banken tegen risicoloos onderpand verhelpt het probleem helemaal niet. Dat probleem is namelijk dat niemand de derivaten in kwestie nog wil kopen omdat de waarde ervan onbekend is. De markt ligt volkomen stil, en als onderpand voor ECB-krediet zijn ze in ieder geval waardeloos (update: bij de Amerikanen overigens niet). Volgens Buiter zou de ECB in zo’n geval de handel zelf weer op gang moeten brengen door ongelimiteerd te kopen en te verkopen tegen prijzen, vast te stellen door het bankpersoneel.

Reken maar dat dat voorlopig niet gebeurt. Maar het stuk van Buiter staat bol van de inzichten en is zeker de moeite waard voor iedere econoom die deze week op verjaardagen uit moet leggen wat er nu weer gaande is op de beurs. (update 2: verwijs uw zwager ook naar dit artikel van, daar is-tie weer, Maarten Schinkel in de NRC.)

Astrologie

Wekelijks, als mijn ochtendtrein Utrecht CS nadert, haast ik mij nog even door de column van Michaël Zeeman in de Volkskrant. De correspondent in Rome krijgt van de krant op maandag de gelegenheid zijn hart te luchten over alles dat mis is in Nederland. Hij doet dat in een absurd aandoende stijl die mij vaak grinnikend het perron op doet stappen. Werkbare alternatieven biedt hij helaas niet. Maar helaas, deze week ben ik zelf de klos. Lees mee:

In de geldkwestie is het opmerkelijk hoezeer economie op astrologie lijkt. De beoefenaren van beide vakken maken bij voorkeur omslachtige berekeningen, waarin verschijnselen die vermoedelijk niets met elkaar te maken hebben toch met elkaar in verband worden gebracht. Net als de astrologen vormen de economen een streng volkje, dat het eigen terrein met dreigingen, geheimzinnige rituelen en intimidatie bewaakt.

Het gaat over de lichte daling die de beurs de vorige week liet zien en de berichtgeving daarover. Ik vrees dat dit een reputatieschade is die we op het conto moeten schrijven van zogenaamde analisten en experts die we zo vaak in de pers zien. Maar de karakterisering van economen als een volkje dat het eigen terrein met intimidatie bewaakt? Wie heeft dat gedaan?

[De column staat overigens niet online]

Prijsconvergentie

Eén van de doelen van Europese eenwording is prijsconvergentie. Door het gebruik van dezelfde munt en het opheffen van grensformaliteiten ontstaat er een Europese markt voor producten waarop de concurrentie groter is dan op nationale markten. Prijzen in de verschillende Europese landen zullen door arbitrage naar elkaar toe bewegen.

Een mooie manier om dit te zien is te vinden in het, zojuist verschenen, World Drug Report van de Verenigde Naties. Daarin een tabel met de groothandelsprijs van een kilo cocaïne in 14 Europese landen. Een grafiek:

Brussel kan tevreden zijn, dit ziet er keurig uit. Opmerkelijk: ik heb de landen die niet meedoen met het Schengenverdrag in het blauw aangegeven. Je zou verwachten dat de prijzen daar, door de grenscontroles, sterker afwijken van het gemiddelde. Dat lijkt op het oog niet zo te zijn.

Kies 2 voor een lager tarief

Een jaar geleden schreven we er al over, nu is het realiteit: een prijsplafond voor internationaal bellen met een mobiele telefoon, opgelegd door de EU. Maar ja, de details. Dit bericht over de juridische uitwerking deed enige maanden geleden de wenkbrauwen al fronsen:

Klanten kunnen daardoor vanaf eind juli een aanvraag doen bij hun gsm-bedrijf. Mobiel bellen in een ander EU-land kost dan hooguit 49 cent per minuut en gebeld worden 24 cent, exclusief btw. Wie niets onderneemt, krijgt de lagere tarieven pas na de vakantieperiode.

En inderdaad, zo gaat het. Wie aangeeft graag minder te willen betalen voor een telefoontje in het buitenland krijgt een lager tarief. Wie niets zegt, daarvan neemt de aanbieder aan dat hij of zij met plezier een hogere prijs betaalt. Uiteraard wordt alles uit de kast gehaald om de klant af te houden van een aanvraag. Dit is mijn ervaring als KPN-klant:

Op de allerlaatste dag van juli komt er een SMS: per 23 september gaan de tarieven omlaag! Eerder profiteren? Bel 1330.
Nummer gebeld. Lang verhaal, en dan moet de klant kiezen: wilt u een hoog starttarief en een laag minutentarief, of een hoger minutentarief (gelijk aan het EU-maximum) en geen starttarief?
Oh nee: keuzestress! Ga ik voor het voordeeltarief (kies 1) of de nieuwe tarieven (kies 2)? Of gooi ik de haak erop?
Gelukkig, als ik twijfel neemt de routine van elf jaar studie economie het over: piep, 2, en tot ziens.

De precieze aantallen klanten die in augustus nog voor het hoge tarief bellen zullen wel nooit boven water komen maar het zou een prachtige dataset zijn voor zij die aan behavioral economics doen.

Ervaringen met andere aanbieders? Laat commentaar achter!

Gijzelaar

Tijdens de zomervakantie slaagde ik er eindelijk in de biografie van Thomas Schelling uit te lezen, aangeschaft na deze aanrader. Het viel wat tegen, een matig geschreven boek maar sommige anekdotes zijn wel de moeite waard. Neem deze: Schelling zat als analist bij RAND toen er een groot aantal ontvoeringen en gijzeldrama’s plaatsvond. In de wandelgangen bij RAND werd gediscussieerd over de juiste aanpak daarvan. De opmerkelijkste suggestie is er een die de onderhandelingspositie van de gijzelnemers sterk verslechtert: maak gegijzeld worden strafbaar en bestraf degene die zichzelf laat gijzelen en het overleeft standaard met de doodstraf.

Het gouden aandeel

De Tweede Kamer wil het gouden aandeel terug. Met een gouden aandeel wordt bedoeld het scheiden van eigendom en zeggenschap voor beleggers, een lange Nederlandse traditie die je ook terugziet in het uitgeven van certificaten van aandelen. De reden: buitenlandse beleggers zijn steeds vaker staatsbedrijven, waardoor vreemde regeringen invloed zouden kunnen uitoefenen in ons land.

Het is hinken op twee gedachten. Aan de ene kant wil je beleggers en ondernemers hun gang laten gaan omdat economische vrijheid leidt tot welvaart en vooruitgang, aan de andere kant wil de overheid geen afstand doen van de uiteindelijke macht. Toch moet je een keuze maken: een bedrijf dat een gouden aandeel bij de overheid gestald heeft is veel minder waard. Bovendien leidt bescherming tegen vijandige overnamen tot luiheid bij de managers.

Maar belangrijker nog is de volgende overweging: hoewel het aantal buitenlandse eigenaren van Nederlandse bedrijven toeneemt zijn we nog altijd een zeer grote netto investeerder in het buitenland. Dat wil zeggen: Nederlanders bezitten meer buitenlandse bedrijven dan omgekeerd. Als we hier gaan morrelen aan het eigendomsrecht van investeerders, of erger nog, Europese initiatieven in die richting steunen, gaat dat uiteindelijk ten koste van ons eigen geld.

update: Dit artikel van econoom Larry Summers gaat in op de risico’s van staatsbeleggingen. Eén van de belangrijkste punten, de mogelijkheid dat de nieuwe eigenaar om politieke gunsten vraagt voor zijn bedrijf, is niet op te lossen met een gouden aandeel. Idee van Summers: laat landen uitsluitend via vermogensbeheerders beleggen.

Zomerhuisje

Mijn ouders bezitten een zomerhuisje dat ze soms zelf gebruiken, soms verhuren. Aangenomen dat de huurprijs vastligt (volledige mededinging) is de relevante marge het aantal dagen dat ze er zelf gebruik van maken. Zelf bewonen levert positief, maar afnemend marginaal nut.

Zegt mijn moeder gisteren: we gaan het huisje dit jaar meer verhuren, want er moet een nieuw dak op. U begrijpt: de extra huurinkomsten worden gebruikt om de verbouwing te betalen.

Meer verhuren kan optimaal zijn. In het huidige evenwicht is het marginale nut van de overige consumptie die kan worden verkregen voor het bedrag van een week huur gelijk aan het marginaal nut van van een week bewonen. Een nieuw dak brengt daar geen verandering in (het oude lekt niet). Voor zover de kosten ervan het besteedbare inkomen verlagen (en leiden tot een hoger marginaal nut van consumptie) zou je inderdaad verwachten dat het huisje minder bewoond en meer verhuurd wordt.

Maar ik heb zo’n gevoel dat de grootte van dit effect eerder in de uren dan in de weken ligt. Bovendien kan het niet optimaal zijn om tijdelijk meer te verhuren. Wat zit hierachter? Beperkte liquiditeit? Schaalopbrengsten in de verhuur? Of… irrationaliteit? En is dat erfelijk?