Categorie: Onrecht

Nash is dood

John Nash (86) kwam gisteravond met zijn vrouw om het leven toen hun taxi verongelukte. Ze kwamen net terug uit Noorwegen, waar Nash de prestigieuze Abel-prijs had gekregen. Hier is het oorspronkelijke bericht. Uitgebreide biografie in de New York Times.

Nash was niet de meest vooraanstaande econoom, eigenlijk vooral wiskundige, maar wel degene met het meest invloedrijke idee in de hedendaagse economie-beoefening (zie hier); dat van het Nash-evenwicht. En bij het grote publiek vooral bekend als hoofdpersoon in de film A Beautiful Mind, gebaseerd op dit boek, dat weer geinspireerd was op dit artikel in de New York Times.

Overigens besloeg het proefschrift van Nash maar 27 pagina’s, zie hier. En het klassieke artikel over het Nash evenwicht beslaat verbijsterend genoeg niet meer dan 13 regels op iets minder dan 1 pagina, zie hier.

Loting is een rotsysteem

Zeg niet dat er nooit iets ten goede verandert in Nederland. Vanaf 2017 is het afgelopen met de praktijk dat de schaarste aan opleidingsplaatsen, bijvoorbeeld bij geneeskunde, wordt opgelost door middel van een loterij. Het nieuwe systeem voorziet in selectie op basis van twee (per opleiding vast te stellen) eigenschappen. Of het allemaal zo transparant gaat worden als de minister voorziet, staat nog te bezien; de opleidingen zijn nog bezig met de precieze invulling. Maar allicht is dit nieuwe systeem te prefereren boven de lottoballetjes.

Althans. Dit weekend verscheen een opinie-artikel in de Volkskrant waarin Aleid Truijens zich afvraagt of loting, hoewel een rotsysteem, misschien niet tóch de minst slechte manier van selecteren is. Want wie zegt dat de criteria van opleidingen wel de beste studenten selecteren? Een meetfout is zo gemaakt. En niet iedereen komt even vroeg tot bloei:

Een lamlendige zesjesscholier kan, als hij eenmaal de geest heeft gekregen, een bevlogen dokter worden.

Dit is allemaal waar en toch is loting een waardeloze manier van selecteren. De reden daarvoor is dat de loten machteloos maakt. Het maakt niet uit of de scholier zich uit de naad werkt, of zijn dagen slijt als lamlendige zesjesscoorder. Dit is op zichzelf al onverdraaglijk, maar het heeft bovendien het zeer schadelijke effect dat het de prikkel wegneemt om te presteren. Wetende dat na het diploma de loting wacht, kan de scholier de kantjes er rustig vanaf lopen.

De denkfout van loters is dat de groep kandidaat-studenten niet verandert door het systeem dat ze bij de poort van de vervolgopleiding te wachten staat. Gegeven de groep die zich meldt, kun je allerlei verhalen ophangen over eerlijkheid en rechtvaardigheid. Maar hoe die groep eruit ziet, wordt direct beïnvloed door het gewicht dat aan eerdere prestaties wordt toegekend.

Als dat er toe leidt dat scholieren zich bekwamen in nutteloze, maar indrukwekkende, kwaliteiten zoals babbelkunde dan krijgen we uiteindelijk nog geen betere dokteren. Maar als de selectie competent gebeurt, zal het nieuwe systeem ertoe leiden dat zich scholieren aandienen met betere kwaliteiten om uiteindelijk de opleiding goed te doorlopen.

Dit zijn geen nieuwe ideeën (zie eerder 2007, 2009) en met een beetje geluk zijn ze de reden dat de loting straks zijn laatste slachtoffers eist. Als het goed is, leidt het nieuwe systeem straks tot betere studenten. Dat moet, circa 2021, makkelijk aan te tonen zijn.

U mag weer downloaden

Door de berichtgeving over de kabinetscrisis dreigt het onder te sneeuwen, maar het is wel degelijk van belang: de rechtbank heeft geoordeeld dat de thuiskopieheffing ook van toepassing moet zijn op harddisks en dergelijke, en dat gedupeerde artiesten alsnog recht hebben op schadevergoeding van de Nederlandse overheid. Over dit onderwerp hebben wij ons in het verleden al regelmatig opgewonden. Waarschijnlijk is de implicatie dat u gewoon gecopyright materiaal mag downloaden, kopieren en op uw harde schijf zetten. Daar is immers voor betaald.

Overigens willen wij natuurlijk geenszins suggereren dat de stichting Thuiskopie, BUMA/STEMRA of welke soortgelijke organisatie dan ook een kartel is dat misbruik maakt van zijn monopoliemacht. Natuurlijk niet. Dat zou een mooie boel worden. Ook dergelijke suggesties uit het verleden zijn echt niet zo bedoeld. Heus. En dat zeggen we niet alleen maar omdat een Spaanse collega die dat wel claimde door de Spaanse pendant voor de rechter wordt gesleept. [dank aan Bastiaan]

Stapel ontmaskerd

Fascinerend stuk in de Volkskrant afgelopen zaterdag over hoe drie jonge onderzoekers middels het gebruik van statistiek Diederik Stapel ontmaskerden. Helaas niet online, maar dit is een cruciale passage:

Jesse besloot op zoek te gaan naar een getal dat wetenschappers ‘Cronbachs alfa’ noemen. Dat getal is een maat die, simpel gezegd, aangeeft of de antwoorden op een ingevulde vragenlijst wel consistent zijn. Iemand die op de vraag ‘Ben je bang voor spinnen?’ ‘ja’ antwoordt, moet op de vraag ‘Ben je weleens ergens bang voor’ immers ook ‘ja’ antwoorden en het is precies die interne samenhang die het getal alfa meet.

De uitkomst was schokkend. ‘Normaal gesproken zou je bij deze studie een alfa groter dan 0,9 verwachten’, vertelt Jesse. ‘Bij een alfa lager dan 0,65 is er iets onacceptabels aan de hand. En de alfa van Stapel was echt belachelijk laag: kleiner dan 0,45. Dat kan er haast alleen maar op duiden dat de vragenlijsten willekeurig waren ingevuld.’

Blijkbaar wordt in de sociale psychologie zo’n alfa niet standaard gerapporteerd, wat ook weer verbazend is.

Stapelgate

Nog even terugkomen op de kwestie Stapel die de afgelopen week uiteraard het gesprek van de dag was, zelfs onder economen. Uiteraard vraagt iedereen zich af hoe dit in vredesnaam heeft kunnen gebeuren, wat dit betekent voor het aanzien van de beroepsgroep, en in hoeverre vakbroeders zich persoonlijk aangesproken voelen.

De ultieme ironie is dat Diederik Stapel in 1999 een artikel heeft geschreven over precies dat laatste onderwerp, naar aanleiding van de Kwestie Diekstra destijds. Titel: Framed and misfortuned: identity salience and the whiff of scandal, en opgeduikeld door Retraction Watch, een website die zich specialiseert in dergelijke schandalen. Conclusie:

Whether social psychologists view an article about a plagiarist clinical psychologist as relevant or irrelevant to the self may thus be determined by whether their social identity is narrowly defined (‘social psychologists’), so as to exclude the plagiarist, or broadly define (‘psychologists’) to include the plagiarist.

En dat allemaal naar aanleiding van een enquete onder vakgenoten. Of die enquete ook echt heeft plaatsgevonden, blijft onduidelijk.   

Best Europarlementslid,

Zeer tegen mijn gewoonte in schrijf ik u met een aanwijzing voor uw taak als mijn vertegenwoordiger in Brussel. Ik hoop eigenlijk dat dit overbodig is, maar je weet maar nooit.

De Europese Commissie lijkt van plan om de termijn van het copyright op geluidsopnames te verlengen van 50 naar 70 jaar, met terugwerkende kracht. Dit is een extreem slecht idee. Met copyright is niets mis, het is een manier om artiesten te compenseren voor hun werk, in verhouding tot de waarde van dat werk. Dat levert een prikkel om mooie dingen te maken. Achteraf de termijn verlengen is echter niet nuttig, want het levert geen extra werken op. Het is ook niet gratis, want alle inwoners van Europa wordt het recht ontnomen om, naar eigen inzicht, de oude opnames te beluisteren of te gebruiken.

In het voorstel van de Commissie wordt uitgebreid ingegaan op het lot van sessiemuzikanten, die slechter af zouden zijn met slechts 50 jaar copyright. Het is moeilijk voor te stellen dat iemand gelooft dat de huidige sessiemuzikanten iets zouden merken van het onder copyright houden van 50 jaar oude muziek. Het voorstel zorgt alleen voor een conditieloze overdracht aan de rechtenhouders, een “lump sum”.

Er schijnt een verzoek voor ‘renewed referral’ te liggen van Christian Engström van, nota bene, de Piratenpartij. Ik kan er ook niets aan doen, maar deze man heeft gelijk. Kunt u overwegen het voorstel te steunen?

[maak gerust een kopie voor eigen gebruik]

Woekerheimweeverzekering

Vorige week was het al in het nieuws. Ouders die hun kinderen mee laten gaan met een vakantiekamp van Simbo kunnen nu een heimweeverzekering afsluiten: ze krijgen dan al hun geld terug als kindlief wegens heimwee weer opgehaald moet worden. Dat klinkt sympathiek.

Nu zag ik gisteren toevallig een artikel in de Telegraaf (tja, een mens is wel eens op familiebezoek), waardoor het initiatief plots een stuk minder sympathiek klinkt. Iddo Schoen, directeur van Simbo, geeft onbedoeld een inkijkje in de kosten en baten van de verzekering. Lees eens mee (helaas niet online):

[V]aders en moeders [?¦] wilden wel een reis boeken voor hun kinderen, maar waren bang dat die door heimwee snel weer thuis zouden zijn. "Ik vertelde altijd eerlijk dat dat weinig voorkomt. Van de 14.000 kinderen die vorige zomer via ons op vakantie zijn gegaan, zijn er totaal 14 naar huis gekomen vanwege heimwee."

Aha. De kans dat er moet worden uitgekeerd is dus 0,1%. Goed, er zijn ook administratiekosten, verzekeraar de Europeesche moet er ook nog iets aan verdienen, dus wat zal zo’n verzekering uiteindelijk helemaal kosten? 0,2, 0,3% van de reissom? Vergeet het maar:

Het kost je zo’n 5 procent van het totale bedrag.

Ouders die zo’n verzekering willen afsluiten, moeten dus wel last hebben van een enorme risico-aversie. Maar goed, het zijn volwassen mensen, en ze kunnen altijd nog zelf beslissen of ze het wel of niet doen. Toch? Ehm, ook al niet:

De heimweeverzekering van Simbo is inmiddels standaard opgenomen in de reguliere reissom. Niet optioneel dus, maar verplicht.

Goed. Het ogenschijnlijk sympathieke initiatief komt dus neer op een verplichte verzekering die vijftig keer meer oplevert dan hij hoeft uit te keren. Daar kan menig woekerpolis nog een puntje aan zuigen.

Olympisch

Aan de vooravond van de Olympische winterspelen een mooi verhaal over transparentie, kartels en, eh, kunstschaatsen. De strekking: vroeger waren juryleden nogal eens geneigd om hoge cijfers te geven aan landen die aan hun schaatsers ook hoge cijfers geven. In een poging dat te voorkomen zijn de regels veranderd en wordt niet meer bekend gemaakt wie welke cijfers heeft gegeven. Het gevolg: het is allemaal alleen nog maar erger geworden omdat ook voor het publiek niet meer te controleren valt wie de zaak zit te flessen.

The informant!

Okay, even niet opgelet maar het is nog niet te laat: sinds vorige week draait in de Nederlandse bioscopen The Informant!, een film over kartels en de besprekingen in achterkamertjes die daarbij horen. En het is een comedy!

Gebaseerd op een waargebeurd verhaal en als ik vanochtend in de file niet naar de bijbehorende aflevering van This American Life (de overigens waanzinnige radioshow) had geluisterd dan hadden we het helemaal gemist. Daarin trouwens de echte opnamen van internationale kartelafspraken waarin de prijs van lysine in de jaren ’90 wereldwijd werd opgedreven, een misdaad waarvoor de boete uiteindelijk meer dan $100 mln. bedroeg.

De loterij voor geneeskunde

Allocatie van schaarse middelen, het lijkt zo saai maar wie kan dit hartverscheurende verhaal van Jaron van de Wardt lezen zonder zich op te winden over zijn lot? Jaron is voor de zoveelste keer uitgeloot voor de studie geneeskunde, en beschrijft de hemeltergende willekeur die opleidingsplaatsen verdeelt over aspirant-artsen.

We leggen er in de Nederlandse economieopleiding niet zoveel nadruk op, maar er is een belangrijke connectie tussen markteconomie en vrijheid. Wie schaarste oplost met vraag en aanbod kan last hebben van hoge prijzen, maar de koper en verkoper hebben hun lot altijd in eigen hand. Wie iets écht graag wil kan het krijgen, desnoods door heel veel andere dingen te laten. Het frustrerende van de loterij is dat de deelnemer is overgeleverd aan de lottoballetjes en niets kan doen om zijn droom te verwezenlijken. Dat dit leidt tot lummelgedrag op de vooropleiding bespraken we al eerder. Bovendien gaat het ten koste van de kwaliteit van onze medische stand, omdat uitgelote studenten hun heil over de grens zoeken.

Helaas voor Jaron geef ik zijn smeekbede onder de huidige minister niet veel kans. Misschien dat hij in het buitenland meer kansen heeft.