Categorie: Allemaal politiek

Sparen voor het prepensioen

Werknemers jonger dan 58 jaar kunnen hun vroegpensioen wel vergeten, schrijft de Volkskrant. Financiën maakt bijsparen via pensioenfondsen onmogelijk door een strikte interpretatie van de belastingregels.

  • Waar gaat het over? Laten we eerst duidelijk stellen: iedereen is vrij om met pensioen te gaan wanneer hij of zij wil. Gewoon je baan opzeggen en lekker thuis gaan zitten. Het gebrek aan inkomen vang je op door van tevoren flink te sparen. Maar daar zit ‘m de kneep: als je via een pensioenfonds spaart, levert dat twee belastingvoordelen op: er wordt pas bij uitbetaling inkomstenbelasting geheven, vaak in een lagere schaal (scheelt zo’n 10 procent-punt) en tot die tijd is er geen vermogens-rendementheffing (scheelt 1,2% per jaar). Wie op z’n 55e een zelf een bedrag spaart houdt een kwart [xls] minder over dan wie via een pensioenfonds spaart. De hoeveelheid die via een pensioenfonds bijgespaard mag worden is nu beperkt.
  • Waarom? Twee goede redenen: ten eerste haalt de staat zo meer belastingen binnen. Ten tweede moedigt dit mensen aan langer door te werken, waarmee een tekort aan arbeid de komende jaren bestreden wordt. Dat is hard nodig.
  • Protest! Inderdaad, 4 jaar geleden was er massaal protest tegen ingrepen in de vervroegde uittreding. Met het akkoord dat daarna gesloten werd dacht men de prepensioenen nog tijden te kunnen aanbieden. Dat valt nu tegen en dus maken de uitvoerders zich boos. Maar destijds ging het om een grote beleidsoperatie; het is een stuk moeilijker om massa’s op de been te krijgen omdat de staatssecretaris een strikte interpretatie aan de fiscale ouderdomspensioenruimte geeft.
  • Wie wint? Als de belastingvoordelen gewoon zouden blijven, krijgt de overheid minder geld binnen. Dat betekent dat er minder uitgegeven kan worden, of dat iemand anders meer moet betalen. Iedereen die niet met vroegpensioen wil maar wel belastingen betaalt, heeft hier dus voordeel bij. Dat zijn met name de jongere generaties.

Zo ongeveer. Om 11:35, op Radio 1, probeer ik deze subtiele zaken helder aan het volk door te geven. Commentaar? Graag voor die tijd! Te laat. Hier de hele uitzending, hier uw blogger, [2.6Mb MP3] hees en via de telefoon.

Speculeren op voedselprijzen

De afgelopen dagen is uit twee kampen opgeroepen de handel in futures op voedsel te verbieden. Een Indiase minister deed het en, voor ons het meest relevant, ook Ieke van den Burg (MEP,PvdA). De handel is namelijk “onethisch en absoluut verwerpelijk” en maakt “winsten over de ruggen van de allerarmsten”. Maar mevrouw Van den Burg zit er deerlijk naast, haar bewering is niet alleen feitelijk onjuist maar zelfs tegengesteld aan de werkelijkheid: het verbieden van de handel in futures is schadelijk voor de allerarmsten.

Een future is een contract waarbij de prijs voor een levering in de toekomst wordt vastgelegd. Ik lever volgend jaar 1000 ton maïs tegen €5 per ton. Die afspraak staat, ongeacht wat er ondertussen met de maïsprijs gebeurt. Voor mij, de producent, is daarmee de onzekerheid over de leveringsprijs verdwenen.

Dat is nuttig. Zonder futures produceert een boer namelijk een combinatie van twee dingen: een product, zeg maïs, met een verwachte prijs en daarnaast een risico, een deelname aan een loterij, dat voortkomt uit de onzekerheid omtrent die prijs. Futures maken het mogelijk om afstand te doen van dat tweede product, terwijl het eerste product beschikbaar blijft. De tegenpartij die het risico overneemt bestaat uit beleggers die het graag willen dragen, maar die niet geïnteresseerd zijn in het eerste product.

Het is logisch dat het bestaan van futures het aanbod van voedsel vergroot: sommige boeren die niet willen produceren onder onzekerheid zullen dat wel durven als de prijs vaststaat. Verder geven future-prijzen informatie over de gewassen waar, op het moment dat ze geoogst worden, de meeste vraag naar zal zijn. Die informatie helpt tekorten voorkomen.

Wat er op dit moment gebeurt is dat de loterij een grote uitbetaling heeft gedaan: de prijzen van voedsel zijn enorm gestegen. Achteraf kun je dus zeggen dat de boeren het risico beter zelf hadden kunnen dragen. Maar dat is niet eerlijk, want die informatie was bij het aangaan van het contract nog niet bekend. De prijzen hadden ook kunnen dalen. Het is onwaarschijnlijk dat mevrouw Van den Burg dan had geklaagd over de allerarmsten die er met het geld van Westerse beleggers vandoor zijn gegaan.

Anders gezegd: je kunt speculatie niet één kant op verbieden. Wie zegt dat beleggers geen winst mogen maken op dit soort contracten, zegt ook dat boeren zelf de verliezen moeten dragen als de prijs lager uitvalt. Dat is ook het directe effect van een verbod op de handel in futures. Een boer die het risico op de prijs niet kan verkopen is in zijn keuzevrijheid beperkt en dus kan het niet anders of een aantal boeren zal dan besluiten om minder te planten. Dit verlaagt het aanbod en drijft de prijs van voedsel op, met ernstige gevolgen voor de armste mensen in de wereld. (update: meer standpunten in Trouw.)

Economen Tegen Hillary

Ondertussen begint de verkiezingsstrijd in de VS uiterst vermakelijk te worden. McCain stelde voor om in de zomer tijdelijk de belasting op benzine af te schaffen. Een volstrekt onzalig plan natuurlijk, maar vorige week van harte omarmd en verder uitgewerkt door Clinton. Die misgelopen belastingopbrengst moet ergens gecompenseerd worden, de verlaging zal waarschijnlijk vooral terecht komen in de zakken van de oliemaatschappijen en het milieu wordt er ook al niet beter van. Bij Freakonomics werd daarom beweerd dat er geen enkele econoom te vinden zal zijn die voor het voorstel is, en tot nu toe blijkt dat inderdaad het geval. Wel is er een indrukwekkende groep bereid gevonden zich tegen het plan uit te spreken. De reactie van Hillary is inmiddels legendarisch:

I’m not going to put my lot in with economists.

Het zou immers een mooie boel worden als de mening van een elite weer eens de gemiddelde Amerikaan de das om doet.

Uiteraard zijn alle Amerikaanse economen nu hevig aan het steigeren. De meest amusante reactie: hoogstwaarschijnlijk zal Clinton binnenkort beloven om uit een flatgebouw springen en weg te vliegen, om zo een lesje te leren aan al die elitaire natuurkundigen die altijd maar weer beginnen over zwaartekracht.

Vliegtax en banenverlies

Gisteravond een spoeddebat in de kamer over de kwestie vliegtax. Schiphol riep vorige week dat die belasting 12.000 banen zou kosten.  Staatssecretaris De Jager bezweert dat daar geen sprake van is, haalt CPB-onderzoek aan en concludeert

Nee, herhaalde hij, er is geen sprake van banenverlies; wel zal de groei van werkgelegenheid afnemen met vijf tot tienduizend banen.

Goed, blijkbaar overdreef Schiphol een beetje, maar dat kan je verwachten van een belanghebbende. Wat de berichtgeving echter suggereert, is dat de kamer gerust is gesteld, niet omdat het banenverlies een paar duizend lager blijkt te liggen, maar omdat het gaat om een afname van de groei van werkgelegenheid, in plaats van een verlies aan banen die nu bestaan.

Dat is vreemd. In beide gevallen gaat het om banen die er zonder een vliegtax wel zouden zijn, maar met een vliegtax niet. Voor wie belang hecht aan werkgelegenheid zou het niet moeten uitmaken of die banen op dit moment wel of niet bestaan. Maar blijkbaar gaat het in de politiek niet om werkgelegenheid, maar om het beschermen van mensen die nu een baan hebben. Zie trouwens ook hier.

Het saldo van de overheid

Mijn agenda loopt over en waar Marco is mag Joran Joost weten. Om te voorkomen dat de lezers van deze site zich zelf moeten vermaken is hier een link [pdf] naar eigen werk, onlangs verschenen in een ander medium.

De Nederlandse overheid moet sparen voor de jaren 2020-2040, twee decennia waarin de vergrijzing zal zorgen voor hoge kosten. En inderdaad streeft de huidige regering naar overschotten en een aflossing van de staatsschuld. Maar spaart de overheid wel genoeg? meer…

Politieke druk op de centrale bank

Het zou te ver voeren om ieder bericht dat de Nederlands/Engelse econoom Willem Buiter op zijn blog zet hier onmiddelijk door te plaatsen, maar laten we afspreken dat iedere keer als ik in lachen uitbarst (in de trein zelfs, vanochtend), ik er hier melding van maak.

Vanochtend dus. Het betreft dit verhaal over een schaamteloze poging van de Engelse politiek om de rentebeslissing van vandaag te beïnvloeden. Het is een belangrijk inzicht van de economie dat politici niet vertrouwd kunnen worden met monetair beleid en dat is de reden dat veel centrale banken (de ECB, maar ook de Bank of England) daar onafhankelijk over mogen beslissen. Dat weerhoudt politici uiteraard niet van periodiek gemopper, maar een echte centrale bankier gaat daar niet op in. Sterker nog,

[E]very red-blooded member of the MPC must have experienced a momentary urge to stick up two fingers at the forces of darkness by raising Bank Rate by 50 basis points just to teach them the meaning of central bank independence.

aldus Buiter. We zullen eens zien: nog anderhalf uur zo, die zit: geen rentedaling.

Meer presidentsverkiezingen

En in het verlengde van het bericht van gisteren kunt u op deze pagina tot en met november zien de meest actuele door de markt ingeschatte kansen (in procenten) dat een Democraat dan wel een Republikein uiteindelijk met het presidentschap gaat strijken. Of misschien wel nog iemand anders. Opnieuw via Intrade.
Lees verder “Meer presidentsverkiezingen”

Presidentsverkiezingen

De Nederlandse media vallen nu al over elkaar heen met berichtgeving over de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Wij kunnen niet achterblijven. Uiteraard volgen wij niet de opiniepolls, maar de voorspelmarkten. Vanaf nu vindt u op deze pagina de kansen (letterlijk; in procenten) van de belangrijkste kandidaten op de nominatie van hun partij. Als het goed is worden de grafiekjes elke dag volautomatisch geupdate, aan de hand van de laatste slotkoersen op Intrade. Een verstandig lezer bookmarkt dus deze pagina, en kijkt iedere dag! Lees verder “Presidentsverkiezingen”

Exit REA

Tja, net nu Chris Rea weer elk kwartier op de radio is houdt de REA, de raad van economisch adviseurs van de Tweede Kamer, ermee op. Al eerder werd bekend dat de raad vond dat de kamer te weinig luisterde en nu, ondanks een redelijk positieve zelfevaluatie in ESB, stoppen ze ermee. De oorzaak?

Het parlement sprak onlangs met de REA. Volgens [kamerlid en initiatiefnemer] De Nerée hebben de economen aanstoot genomen aan de kritische toon van veel fracties. Zo vond Paul Tang van de PvdA de adviezen veel te politiek. Ook de SP toonde zich geen groot voorstander van de REA.

Jammer. In de economie komt vaak de volgende situatie voor: de huidige regels zijn niet efficiënt, maar het veranderen van die regels gaat ten koste van een (beperkte) groep mensen. De hypotheekrenteaftrek, bijvoorbeeld: drijft de huizenprijs op, geeft perverse prikkels, levert niets op in termen van huisvesting. Maar afschaffen is op korte termijn slecht voor huizenbezitters. Andere voorbeelden zijn de huurmarkt en bescherming van bedrijven tegen concurrentie, allemaal zaken waarover de REA zonder omhaal aan heeft gegeven hoe het eigenlijk zou moeten. In die zin was de REA eerder te economisch, en niet politiek genoeg.

Het probleem is natuurlijk dat aanpassingen politiek niet haalbaar zijn. Maar dat is geen reden om dan maar te zwijgen over de onwenselijkheid van de huidige situatie. Is met het verscheiden van de  REA het debat nu dood? Welnee: de hoogleraren gaan terug naar hun universiteit en kunnen van daaruit blijven zeggen wat gezegd moet worden, of de politiek dat nu leuk vindt of niet.

Met twee maten meten

Volgens staatssecretaris Jan Kees de Jager van Financiën leidt de belasting op vliegtickets die het kabinet volgend jaar wil invoeren, niet tot een verlies van werkgelegenheid op de Nederlandse luchthavens:

De staatssecretaris noemde het een misverstand dat het aantal passagiers door de vliegbelasting met 5 tot 10 procent afneemt. Er is alleen sprake van een lagere groei van de hoeveelheid reizigers tot 2011.

Maar, wacht eens even, die heffing was toch goed voor het milieu? Volgens onderzoek daalt door de belasting de uitstoot van schadelijke gassen rond 2011 immers tussen de 3 en 9 procent.

Wie goed leest, ziet dat het strikt genomen allemaal klopt. Maar tegelijkertijd is het een wel heel flauwe truc. De heffing leidt tot minder milieuvervuiling. Immers: zonder de belasting zou er meer vervuild worden. Maar de heffing leidt niet tot minder werkgelegenheid. Immers: er zijn na de invoering van de heffing niet minder banen dan daarvoor. Zo lusten wij er nog wel een paar.