Categorie: Vrije markt

Geld voor de bruiloft

In Twente, waar ik oorspronkelijk vandaan kom, is er een gezegde dat luidt: Een goede bruiloft brengt zichzelf op. Op een uitnodiging voor zo’n feest staat dan het weinig subtiele cadeausuggestie: en dan een plaatje van een envelop, en het tarief voor het bezoeken van een bruiloft is algemeen bekend. Ik herinner mij de tijd dat het 50 gulden p.p. was en het bruidspaar werd bedolven onder gele briefjes, zie hierboven, maar ben de laatste tijd niet meer naar een Twentse bruiloft geweest. In andere delen van het land kan het best net zo geregeld zijn.

Efficiënt, natuurlijk. De jonge geliefden hebben hun geld meer dan nodig en het geven van cocktailshakers en juskommen loopt vrijwel altijd uit op een teleurstelling. Toch is dat laatste wereldwijd de norm. Gelukkig heb je overal economen en af en toe lanceert er een het idee om de Twentse bruiloft ook elders in te voeren. In wat klungelige termen, maar het concept klopt wel. Benieuwd of het aanslaat.

Bubbeleconomie

Stel, u bent een monopolist en bij uw huidige prijs is de vraag groter dan het aanbod. Dan zijn er twee zinvolle opties: uw verhoogt de prijs of u vergroot uw aanbod. Ligt het aanbod op korte termijn vast, dan verhoogt u dus uw prijs. U zou natuurlijk ook een aanzienlijk deel van uw vragers zonder uw produkt naar huis kunnen sturen, maar dat lijkt me niet erg slim. In tegenstelling tot hogere prijzen levert dat namelijk geen extra winst op, alleen maar teleurgestelde vragers.

Maar wat is er dan mis in de champagnewereld? Lees eens mee:

Champagne lijkt wereldwijd op de bon te gaan. Er is te veel geld. De producenten van de beroemde bubbels kunnen de vraag van de rich and famous al lang niet meer bijbenen. In Engeland kondigden de importeurs maandag aan dat een distributiesysteem voor champagne wordt opgezet.

Volgens importeur Bron is “de stijgende vraag in Europa het gro[otste] probleem”. Curieus. Volgens mij heb ik nooit eerder een producent de toename van de vraag naar zijn produkt horen omschrijven als een probleem.

[dank aan Bastiaan]

Irrationaliteit

In het boek De Renner van Tim Krabbé staat een anekdote over de wielrenner Jacques Anquetil die aan de voet van elke klim zijn bidon uit de houder op zijn racefiets pakt en hem in de zak achterop zijn jas stopt. Gevraagd naar het waarom van deze actie zegt Anquetil: “Da’s logisch: ik moet met fiets en al de berg over, en zo’n bidon maakt de fiets toch weer een paar ons zwaarder. Daarom verwijder ik hem, voordat ik omhoog moet, van de fiets.”

Niets tegen in te brengen en toch knettergek. Ik moest er vanochtend weer aan denken bij de opening van De Volkskrant. Die handelt over een voorstel van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg over de mogelijke compensatie voor orgaandonoren. We schreven er al eerder over, het onderwerp maakt het irrationele in de mens los. Omdat het niet gewenst is dat donoren geld ontvangen voor hun orgaan maar er wel een tekort aan nieren is, komt de raad met een voorstel:

Als beloning verkiest de RVZ een levenslange vergoeding van de ziektekostenpremie voor de donor boven een eenmalig geldbedrag. De huidige zorgpremie bedraagt ongeveer 1.100 euro per jaar. Een gratis polis past bij de heersende moraal ‘dat organen geen dingen zijn waar je geld voor zou moeten krijgen’, stelt de Raad.

Inderdaad: de donor ontvangt geen geld maar zijn ziektekostenpolis, een verplichte maandelijkse last voor iedere Nederlander, wordt voor hem betaald. De irrationaliteit kent vele vormen, maar zo’n fraaie draai ben ik toch sinds de islamitische hypotheek niet meer tegengekomen.

Maakt het uit of er met echt geld betaald wordt of met een tegoedbon voor een polis? Jawel: door voor deze constructie te kiezen wordt een tamelijk willekeurig bedrag, de prijs van een ziektekostenpolis, gepromoveerd tot de aankoopprijs van een nier. Is dat toevallig ook de marktruimende evenwichtsprijs waarbij de wachtlijst van patiënten verdwijnt en er geen wachtlijst voor donoren ontstaat? Mogelijk, maar reken er maar niet op.

Overigens blijkt verderop in het boek dat de anekdote over Anquetil niet werkelijk gebeurd is. Misschien is er ook voor de orgaanmarkt nog hoop.

toevoeging 17/11: treffend stuk over dit onderwerp op MR.

U hebt de tweede prijs in een schoonheidswedstrijd gewonnen

Monopoly, het bordspel. Zou iemand dat nog spelen tegenwoordig? Kennelijk wel. Deze twee pagina’s beschrijven uitgebreid de kansverdeling over de verschillende vakjes en de optimale strategie. De borden zijn Amerikaans, maar de vertaling naar een Nederlands bord is zo gemaakt.

Je vermoedt dat het spelen van Monopoly in hun jeugd voor veel mensen het beeld van de werking van de economie heeft bepaald. Jammer, want hoewel het een redelijke weergave is van de vastgoedsector lijkt de werking van Monopoly helemaal niet op die van de echte, grote, economie. Het spel is zoals de meeste bordspelen zero sum: de een zijn winst is de ander zijn verlies. De diensten die verhandeld worden, overnachtingen in huizen en hotels, worden onvrijwillig en tegen vaste prijzen aan de man gebracht. Je zou er een gevoel aan over kunnen houden dat handel altijd verliezers oplevert.

Kan het beter? Ik heb zo’n vermoeden dat computerspelen tegenwoordig beter laten zien hoe een economie kan werken. Civilization wordt in die categorie vaak genoemd. Ik durf er alleen nog niet aan te beginnen.

Concertkaartjes duurder door downloaden

De prijs van het gemiddelde concertkaartje is flink aan het stijgen:

De meest opzienbarende cijfers in het jaarrapport betreffen die over de ticketprijzen. Deze zijn in 2006 ten opzichte van 2004 met een kwart gestegen. In verhouding tot 2005 is een stijging van 14% geconstateerd. […] Volgens Schans zullen de ticketprijzen nog flink stijgen: “Je kunt er niet om heen dat artiesten tegenwoordig met optredens hun geld moeten verdienen.”

Wat zich laat vertalen als “vanwege het p2p-downloaden gaan die prijzen voor concertkaartjes flink omhoog”. Maar klopt dat ook? In het meest simpele model van de artiest natuurlijk niet. Die zet een prijs voor het concert waarmee de opbrengst maximaal is, ongeacht wat er met z’n andere inkomsten gebeurt. Want waarom zouden artiesten al die jaren geld hebben laten liggen bij het organiseren van concerten?

Maar ik heb zo’n gevoel dat het simpele model hier niet opgaat. Een paar mogelijkheden:

  1. Geld laten liggen kan natuurlijk als concerten voorheen een loss leader waren voor de verkoop van cd’s. Nu die laatste niets meer opbrengen moet de concertprijs omhoog om de kosten te dekken.
  2. De artiest stopt de meeste moeite in de activiteit waar het meest te verdienen is. De hogere prijs van concertkaartjes weerspiegelt dus een hogere kwaliteit. Tegelijkertijd neemt de kwaliteit van cd’s af.

Dat laatste lijkt me een netto verlies voor de maatschappij, vanwege de grote aantallen kopers van cd’s versus het kleine aantal concertgangers. Verder is de vraag in hoeverre de hogere prijzen ten koste van de sfeer gaan door het rijkere en dus saaiere publiek, en of de status van de artiest als publiek bezit bedreigd wordt. Die laatste twee argumenten worden volgens ons gebruikt om de prijs van voetbalkaartjes onder de marktprijs te houden.

Mojo stapt in woekerhandel

Met grote regelmaat spraken wij onze afschuw uit over plannen om de “woekerhandel” in toegangskaartjes aan banden te leggen. Hier bijvoorbeeld, of hier of hier. Deze woekerhandel is immers de ideale manier om de kaartjes bij degenen te krijgen die er het meest voor over hebben, en dat wil iedere econoom.

Concertorganisator Mojo wordt nu verstandig en neemt de woekerhandel in eigen hand, zo lezen wij in de Volkskrant.

Mojo introduceert een online marktplaats voor concertkaarten. […] Op www.livenation.nl kunnen muziekfans concertkaarten van andere bezoekers kopen of zelf te koop aanbieden. Op het nieuwe webplatform kunnen de tickets worden aangeboden tegen een vast bedrag of per opbod door een veiling.

Nu maar hopen dat het mag van de SP. En van Gerdi Verbeet.

Transportkosten

Lagere transportkosten leiden tot meer concurrentie, dat lijkt me duidelijk. Het volgende bericht zal dan ook weinig verbazing wekken:

Voor de inwoners van het Indiase dorpje Thooni Ahiran heeft een nieuwe weg veel voordelen opgeleverd, met name op de huwelijksmarkt, berichtte het Indiase persbureau IANS dinsdag. De oude weg, die de vijf kilometer naar de snelweg overbrugde, was een ‘nachtmerrie’ van modder. De dorpsbewoners kunnen sinds de nieuwe weg er is betere echtgenoten voor hun dochters vinden, omdat de meisjes niet per se met boeren hoeven te trouwen.

Wel een wat eenzijdige berichtgeving, natuurlijk. Leuk voor de boerendochters dat ze nu ook een echtgenoot in de stad kunnen vinden, maar de stadsdochters hebben te kampen met meer concurrentie en dus minder keus. Vanuit maatschappelijk oogpunt lijkt de nieuwe situatie toch een verbetering, wegens betere matching.

Brussel let op broodprijs

Af en toe kom je van die berichten tegen die veel meer vragen oproepen dan ze beantwoorden. Zo meldt nu.nl dat “De Europese Commissie er scherp op toe ziet dat de broodprijs niet ongerechtvaardigd stijgt.” Hoezo? Is Neelie Kroes misschien een Europa-breed broodbakkerskartel op het spoor gekomen? Dat blijkt niet het geval. Integendeel, brood bakken lijkt me een vrij concurrerende bezigheid, waarbij de tucht van de markt er voor zorgt dat aanbieders niet zo maar ongestraft hun prijs omhoog kunnen gooien. Hoe en vooral waarom de Europese Commissie dan toezicht gaat houden, dat blijft onduidelijk.

Maar dan het leukste. Welke noeste Europese consumentenbelangenbehartiger zit er achter deze waarschuwende vinger? Wie blijkt er niet te beroerd om zich hard te maken voor een fatsoenlijke broodprijs voor de Europese burger? Eh, de landbouwcommissaris. Precies, dezelfde instantie die er al decennia lang middels door de belastingbetaler gefinancierde landbouwsubsidies voor zorgt dat de prijzen van landbouwprodukten in Europa kunstmatig hoog worden gehouden.

Boeren vs. Bakkers

Intrigerend bericht van het ANP:

De bakkers, supermarkten en meelindustrie maken misbruik van de relatief hoge graanprijs. Ze verhogen de prijs van brood met een onevenredig percentage en als de prijs van graan zakt, zakt de prijs voor een brood nooit mee. Dat vindt de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV).

Inderdaad, asymmetrische prijsaanpassingen, een fenomeen dat overigens voor veel meer sectoren is aangetoond. Maar de boeren suggereren dat het ook op de lange termijn geldt. Dat zou betekenen dat naarmate de graanprijs sneller op en neer beweegt, de broodprijzen hoger zijn. Dat klinkt wat vreemd.

Het bericht roept nog veel meer vragen op. Allereerst: waar maken die boeren zich eigenlijk druk om!? De graanprijs wordt bepaald op de wereldmarkt, dus de hoogte van de broodprijzen zal niet of nauwelijks van invloed zijn op het inkomen van boeren. De boeren zelf denken daar anders over, zo suggereert het persbericht:

Voor ons als akkerbouwers is het moeilijk te verteren dat speculanten, handelaren, supermarkten en bakkers nu misbruik maken van de graanprijsstijging […] Ik noem dat misbruik maken van de hogere graanprijs over de rug van akkerbouwers.

Bovendien: in feite suggereren de boeren dat de bakkers een kartel vormen dat de broodprijs kunstmatig hoog houdt. Maar als bakkers gezamenlijk zo’n monopolieprijs zouden kunnen zetten, dan zouden ze dat altijd doen, en niet pas als de graanprijs stijgt. En als bakkers altijd al een monopolieprijs zetten, lijkt er weinig reden om een graanprijsstijging meer dan evenredig door te berekenen.

Jaap

Jaap.nl mag niet zonder toestemming volledige advertentieteksten en foto’s overnemen van websites van makelaars, zo bepaalde de rechtbank van Alkmaar gisteren. Jammer voor alle huizenverkopers die zich tot een NVM-makelaar hebben gewend in de verwachting dat die zijn uiterste best zal doen om hun huis te verkopen. We hadden het er al eens eerder over. Directeur Tim Scholte van Jaap.nl slaat de spijker op z’n kop:

Scholte hoopt op de steun van de consument. Die moeten de makelaars onder druk zetten om hun huizen ook op Jaap.nl neerzetten. De consument heeft er volgens Jaap.nl alleen maar baat bij als zijn huis via verscheidene sites wordt aangeboden: des te groter is de kans dat het huis wordt verkocht. Daar staat tegenover dat makelaars die zijn aangesloten bij de NVM, er mogelijk voordeel bij hebben dat er geen sterke concurrent van Funda komt. Op Funda staan immers alleen de huizen die worden verkocht via NVM-makelaars.