Diamond heeft um! (en Mortensen en Pissarides)

Ach, het zoet der overwinning. Zoals deze weblog al als een der weinigen voorspelde heeft Peter Diamond zojuist de Nobelprijs gewonnen, voor “markten met zoekfricties”. Oh ja, Mortensen en Pissarides mochten ook meedelen.

Diamond krijgt um dan vooral voor zijn werk over de Diamond Paradox. Stel dat er een aantal bedrijven concurreert op prijs. Normaal gesproken zou je volgens het Bertrand model dan verwachten dat iedereen een prijs zet die gelijk is aan marginale kosten. Maar stel nu eens dat er zoekkosten zijn: een consument moet een klein beetje moeite doen om achter de prijs van een bedrijf te komen. Dat kost een consument s per bedrijf. Als alle bedrijven dan een prijs gelijk zetten aan hun marginale kosten, dan kan een van de bedrijven daar van profiteren door z’n prijs net een tikje (maar minder dan s) te verhogen. Voor een consument die daar terecht komt is het dan niet de moeite waard om naar een ander bedrijf te gaan (immers: de extra zoekkosten wegen niet op tegen de lagere prijs). Een prijs gelijk aan marginale kosten is dan geen evenwicht, omdat elk bedrijf een prikkel heeft zijn prijs net iets hoger te zetten.  Maar met hetzelfde argument is een iets hogere prijs ook al geen evenwicht. De enige prijs waarbij niemand nog een prikkel heeft om die iets te verhogen is de monopolieprijs. Door de introductie van kleine zoekkosten klapt het evenwicht dus van een volledig competitieve prijs naar de monopolieprijs, en dat is verontrustend.

(later meer)

Diamond – Mortensen – Pissarides

Zoekfricties. Goed voorspeld op deze website door Marco.

De Nederlandse pers komt met de volgende kwalificaties:

Zie uiteraard ook onze eigen berichten hierboven.

Maurice Allais

Terwijl we wachten op de Nobelprijs van dit jaar, komt het bericht dat Maurice Allais, de winnaar van 1988, op 99-jarige leeftijd is overleden. Allais is vooral bekend van de Allais Paradox, en dus eigenlijk een voorloper van de huidige stroom aan behavioral economics. Verder blijkt de man onder meer ook grondlegger van het overlapping generations model, en houder van een eredoctoraat van de Rijksuniversiteit Groningen.

Een econoom leest de krant

Daar zat ik, dagen achter elkaar in ‘s lands treinen, met het ochtendblad op schoot maar zonder netwerk. Ik schoot mijn medepassagiers aan met mijn observaties over het nieuws, maar die waren daar niet enthousiast over. En dus kom ik u maar lastig vallen met het nieuws van gisteren.

Lastig genoeg trouwens, reizen met het OV. Reizigers verliezen 5 ton per maand doordat ze vergeten uit te checken. Wat gebeurt er met dat geld?

Eurlings […] zei dat de vervoerders ‘geen euro’ mogen verdienen aan het slordige uitcheckgedrag van hun klanten. Die financiële meevallers moeten zij geheel aan verbeteringen voor de reizigers besteden. Het ministerie zal daarop toezien.

Ik snap dat de minister zijn hoofd er niet helemaal meer bij heeft in de laatste week, maar dit is natuurlijk lariekoek. Het doet een beetje denken aan de man die bij BuZa stond te protesteren tegen het feit dat zijn belastinggeld werd gebruikt voor ontwikkelingshulp. Een behulpzame ambtenaar kon hem ervan overtuigen dat ontwikkelingshulp geheel gefinancierd werd met de belastingen uit Alkmaar, en dat zijn geld allemaal ging naar de verbreding van de rijkswegen.

Hier idem. Elk vervoerbedrijf geeft iedere maand meer uit aan “verbeteringen voor de reizigers” (zelf even creatief invullen) dan er ooit met niet-uitchecken wordt verdiend. Het ministerie zal met een kluitje in het riet gestuurd worden.

(Ook in de krant: mooi stuk over stomvervelende economische columns. Die geven het vak een slechte naam.)

Nobel!

Ze beginnen al weer te vallen, de Nobelprijzen. Zoals gebruikelijk is die van Economie weer de laatste, want geen echte Nobelprijs. De prijs wordt volgende week maandag na 1 uur Nederlandse tijd bekend gemaakt. De hoogste tijd dus om in te zetten.

Volgend jaar tipten we Nordhaus, omdat het tijd was voor een outsider. Op zich bleek die observatie correct, alleen bleek de prijs te gaan naar twee andere outsiders. Dit jaar zal het weer tijd zijn voor een mainstream econoom. Nordhaus lijkt daarom niet kansrijk.

Topfavoriet volgens Ladbrokes vorig jaar was Eugene Fama, dit jaar lijkt het (nog) niet mogelijk om bij deze bookmaker te wedden. De andere favorieten waren Romer, Fehr, French, Nordhaus, Barro, Rabin en Tirole. Thomson noemt dit jaar Alesina, Kiyotaki, Moore en Murphy. Kiyotaki en Moore doen dingen die relevant lijken voor de actualiteit, en daar is het Nobelcomite altijd gevoelig voor. Murphy is een briljant empirisch econoom, maar lijkt te jong (mooie analyse over leeftijd en Nobelprijs staat hier) en voorzover ik kan inschatten ook niet baanbrekend genoeg.  Marginal Revolution noemt Thaler/Schiller, Weitzman/Nordhaus, “3 econometristen”, Tirole/Hart, (Douglas) Diamond, Jorgenson.

Bij ons vaste rijtje voorspellers voegen zich dit jaar, curieus genoeg, de Simpsons. Ja heus. In de eerste aflevering van dit jaar in de VS schijnen Lisa en drie vrienden een pooltje te hebben voor alle Nobelprijswinnaars. De aflevering is in Nederland niet te zien, maar hier staat een screenshot. De genoemde economen: Bhagwati, Holmstrom, Dixit, Helpman. Helemaal geen onaardig rijtje.

Fama en Barro verdienen um zeker, maar zijn politiek nog te gevoelig. Tirole’s kansen nemen met het jaar toe, maar is nog steeds jong. Op zich is het ook weer eens tijd voor een econometrist, Jerry Hausman misschien? Vooralsnog hou ik het op Peter Diamond, een econoom die ontstellend veel gedaan heeft, en inmiddels ook de juiste leeftijd heeft. Bovendien is hij met name bekend om zijn werk over sociale zekerheid, dus daar kan het Nobelcomite zich niet echt een buil aan vallen.

Het inflatiespook

Boeh! Morgen verschijnt Het inflatiespook, een boek met een subtitel annex inhoudsopgave: Waarom de inflatie in Nederland gaat toeslaan en hoe u uw vermogen kunt beschermen. Uit de bijbehorende website kunnen we twee opzienbarende meningen van auteur Edin Mujagic halen: de inflatie in Nederland gaat naar de dubbele cijfers terwijl de overheid onder één hoedje speelt met het CBS om het officiële inflatiecijfer laag te houden.

Wat betreft de eerste claim: het kan, maar waarschijnlijk is het niet. Dit schreven we eerder over het inflatierisico in Nederland. Er is een zaak te maken voor hogere inflatie in de toekomst waarin de grote schulden van (zuid-) Europese overheden een rol spelen. Die zaak hangt echter op de bereidheid van de ECB om haar kerntaak te negeren en die overheden een helpende hand te bieden. Wie iets weet van de Duitse houding ten opzichte van inflatie begrijpt dat zoiets zeer onwaarschijnlijk is. Volgens mij stappen de Duitsers nog liever uit de Euro dan dat ze de geldpers laten draaien. En in monetaire zin is Nederland altijd een westelijk Bundesland geweest. Beleggers in inflatie-gerelateerde obligaties zien de komende 30 jaar geen dreiging.

Maar dan laat ik mij natuurlijk bedotten door de officiële cijfers, die volgens de auteur vier tot zeven procent te laag zijn. Een idee dat breder leeft: Marco kwam jaren geleden al met het plan voor een gevoelsinflatie. Er blijkt een sinister complot achter te zitten:

Wie zich daarin verdiept komt al snel erachter dat er sprake is van een vooropgezet plan. Zoals gezegd is het begonnen in de VS. Wie op onderzoek uitgaat ontdekt uiteindelijk dat de overheid niets schuwt om de inflatie lager voor te stellen dan die werkelijk is. […] Het duurde niet lang of ook in Europa en Nederland gingen de overheden meedoen. Het betreft hier geen complottheorie.

En hier wordt het verhaal toch wel een beetje hysterisch. Een scenario van hoge inflatie is niet onmogelijk, maar dan gaat het ook echt hard. Het idee dat het publiek ondertussen niets doorheeft omdat het wordt misleid door de lage, officiële cijfers vergt wel erg veel fantasie.

Lachwekkende belastingen

Op dit weblog mogen wij ons nog wel eens vrolijk maken over absurde douanebepalingen, zie bijvoorbeeld hier en hier. Ook de Zwitserse minister van Financiën ziet van dergelijke absurditeiten de humor wel in, getuige dit optreden in het parlement.

Volgens Google Translate zegt hij

In overeenstemming met aantekening 6 op hoofdstuk 2 van de GN, heeft de douane ook wel Zwitserse opmerkingen gepubliceerd op het douanetarief. Daarna bepaalde producten nog steeds geclassificeerd in hoofdstuk 2, die is verergerd in de productie van specerijen, op voorwaarde dat het karakter van de goederen van dit hoofdstuk niet wordt gewijzigd (bijvoorbeeld lucht gedroogd rundvlees). Uitgezonderd van dit hoofdstuk is echter vlees dat de kruiderijen distribueert op alle oppervlakken van het product met het blote oog worden waargenomen.

en dat is inderdaad vrij lachwekkend.

Kwakzalverij

Wie Wesley Sneijder nomineert voor kwakzalver van het jaar kan rekenen op grote media–aandacht. Maar op deze plek moeten we het toch even hebben over de nominatie van de Triodos bank voor dezelfde prijs. De bank heeft geld geïnvesteerd in producenten van homeopatische middelen en in antroposofische gezondheidscentra.

De Vereniging tegen de Kwakzalverij is verdrietig dat de bank haar geld steekt in methoden en middelen die geen enkel medisch effect sorteren. Maar dat is natuurlijk niet het juiste criterium om een investering te beoordelen. Wie wil verdienen vraagt zich liever af of er een markt is voor dit soort producten.

En die markt is er natuurlijk. Nederlanders kopen met veel plezier middelen waarvan iedereen kan nagaan dat ze geen meetbaar effect hebben. Zolang de verkopers geen onjuiste claims doen over de werking lijkt me dat geen enkel probleem. Dat de bank er een goede investering in ziet is geen kwakzalverij.

Misschien helpt het om de namaak-geneeskunde te beschouwen als een vorm van theater. De gebeurtenissen op het podium zijn natuurlijk niet echt, maar het publiek is tevreden. In deze schrale tijden voor de kunstsector moeten we de succesvolle artiesten niet teveel opjagen.

Alles is te koop

De oogst van de afgelopen week:

  1. Aandelen een slechte belegging? Nu is de markt voor postzegels ook al ingestort.
  2. In de VS blijkt marihuana aan de westkust een stuk goedkoper dan aan de westkust oostkust. Wie echt op een koopje uit is gaat echter naar Canada. Of Amsterdam natuurlijk. [via]
  3. In Afghanistan blijkt een stem voor de verkiezingen van aanstaande zaterdag in de rustige provincie Kunduz zo’n 15 dollar kosten, maar in het onrustige Kandahar slechts 1 dollar.

De begroting

Prinsjesdag. De demissionaire regering schreef de rijksbegroting en stuurt ‘m naar het parlement. Over een paar weken krijgen we een nieuwe regering. Wat is de huidige begroting dan nog waard? Wat overwegingen.

  • Een begroting maken is best veel werk. Kijk hier en hier voor het productieschema. Het proces kent vaste beslismomenten en veel dingen kunnen maar moeilijk worden teruggedraaid.
    • Vooral aan de uitgavenkant. Met de ministeries is al afgesproken hoeveel er volgend jaar gespendeerd mag worden, en er zijn fikse kortingen gerealiseerd. Na Prinsjesdag moeten de departementen aan de hand van die afspraken beslissingen nemen, contracten afsluiten. Het wordt moeilijk om achteraf nog eens extra te korten.
    • Het contract met de burgers is veel makkelijker te wijzigen. De nieuwe regering kan rustig per 1 januari tarieven bij gaan stellen of regels gaan veranderen, waardoor onderdelen van de begroting anders uitpakken.

    Voor veel uitgaven van de overheid is deze begroting dus waarschijnlijk een goede indicatie. De nieuwe regering kan wel invloed hebben op de inkomsten, en door de regels te wijzigen op sommige uitgaven.

  • Helemaal “van de oude regering” is deze begroting natuurlijk niet. Al sinds zeven maanden is de regering grotendeels in handen van het CDA, en zit er een CDA’er op Financiën. Tenminste één van de onderhandelende partijen heeft dus allang zijn invloed uit kunnen oefenen op de begroting. Geen wonder dat er nu al zoveel bezuinigd wordt op zaken die straks vastliggen.
  • De enkele lastenverhogingen die nu al uitgelekt zijn, vallen onder de vice taxes: hogere boetes en meer accijns op tabak. Pigou-belastingen waar we van harte voor zijn, maar de vraag is of we bij deze taksen niet het Laffer-punt benaderen waarbij er, ondanks de verhoging, toch minder binnenkomt. Er is natuurlijk wel een extra winst als er in de toekomst minder ongelukken en tabaksziekten zullen zijn.

Uw gedachten, ze zijn welkom, liefst voor 11:00 morgen want dan praat ik erover op Radio 1 alweer gebeurd. Liefhebbers kijken hier naar het beeld (!) van de radiouitzending.