Renteverlaging

Hoe reageren de beurzen op de renteverlaging in Amerika? Eerder schreven we over marktpsychologie:

het effect van een renteverhoging [is] niet altijd hetzelfde: het maakt uit of de verhoging groter of kleiner is dan werd verwacht.

Twee effecten spelen hier door elkaar:

  1. De centrale bank heeft informatie die het publiek niet heeft. Een hoger dan verwacht renteniveau geeft aan dat de situatie beter is dan gedacht. Goed nieuws.
  2. Lage rente stimuleert de economie. Een hoger dan verwachte rente is minder stimulatie; dat is slecht nieuws.

Dit punt wordt vanochtend nog eens gemaakt door Paul Krugman en vorig jaar juli nog door Chris Dillow. Cynici concluderen dat je met economie werkelijk alles kunt verklaren, maar over de verwachtingen vooraf is gelukkig ook data. Die geeft aan dat rekening werd gehouden met een nog grotere verlaging van de rente. Gecombineerd met de hogere beurzen lijkt verhaal 1 dus op te gaan.

Stemparadox?

Economen begrijpen nog steeds niet waarom er bij verkiezingen massaal gestemd wordt. Ga maar na: er zijn kosten verbonden aan het uitbrengen van je stem, en de kans dat jouw stem de uitslag beïnvloed, is verwaarloosbaar klein. Nu is het grappige dat er recent een paar verkiezingen zijn opgedoken waarbij een individuele stemmer wel degelijk invloed op de uitslag had kunnen hebben.

Bewijsstuk A: In Syracuse, New York werd gestemd voor de Democratische presidentskandidaat. De uitslag: 6001 stemmen voor Obama, en, eh, ook 6001 stemmen voor Clinton. Hier wordt uitgebreid gediscussieerd over de kans op zo’n uitslag. De schattingen lopen uiteen van een op 2000, tot een op een miljoen. In het eerste geval is het natuurlijk ook weer niet zo bijzonder, vooral als je rekening houdt met het aantal steden in de VS waar een dergelijke verkiezing plaatsvindt.

Bewijsstuk B: Nog leuker: in Tamarac, Florida werden verkiezingen gehouden voor iets waarvan de essentie mij even ontgaat. Maar daar gaat het ook niet om. Het aantal mogelijke stemmers bedroeg 68. Het aantal voorstemmers: 0. Aantal stemmen tegen: ook 0. Wie wel de moeite had genomen om te stemmen, had dus in z’n eentje de uitslag bepaald.

Maximum prijs voor een telefoontje

Wat te denken van dit plan van staatssecretaris Frank Heemskerk van EZ, die na een test van het AD besloten heeft een maximumtarief te hangen aan telefoontjes naar een helpdesk. De bedrijven mogen het zelf bepalen, maar moeten wel vooraf aankondigen wanneer de meter stopt. De econoom denkt bij een maximum prijs meteen aan een vraagoverschot maar is het wel zo simpel?

  1. Aan de vraagkant van de klant die al bij een bedrijf zit is het inderdaad simpel: de prijs wordt beperkt en dus zal het aantal bellende klanten toenemen. Bij gelijkblijvende capaciteit neemt de wachttijd toe.
  2. Maar de klant die nog moet kiezen tussen bedrijven kan nu kennis nemen van het maximumtarief. Wat te kiezen? De aanbieder met een laag maximum en een hoog per-minuut tarief, waar je dus altijd het maximum haalt? Of de aanbieder met een laag per-minuut tarief en een hoog maximum?
  3. En dan de bedrijven. Als de klanten eenmaal aan het maximumtarief zitten zullen ze blijven hangen totdat ze iemand aan de lijn hebben. Is het daarom beter om een laag per-minuut tarief te hebben en een redelijk maximum, zodat de prikkel om op te hangen aanwezig blijft?

We hadden het er eerder over, de echte verspilling is die van de tijd van de klant. Het optimale systeem is dus zo ingericht dat het bedrijf een prikkel heeft om die wachttijd zoveel mogelijk te beperken. Het huidige systeem lijkt daar niet mee te helpen: er komen meer hangende klanten en de prikkel om ze snel te helpen neemt een heel klein beetje toe (in de zin dat het nu na een tijdje geen geld meer oplevert om ze in de wacht te hebben staan). Ik blijf voorstander van een declarabel uurtarief voor de beller.

Huis te koop

Voor de echte liefhebber: in Edinburgh staat het huis te koop waar Adam Smith de laatste twaalf jaar van zijn leven doorbracht. Vraagprijs: 700.000 Britse Ponden. Veel meer informatie over het huis is helaas niet te vinden: ik geloof niet dat er zoiets is als een Schotse Funda.

Niet iedereen is het er mee eens dat het huis zomaar aan de onzichtbare hand wordt overgelaten. Professor Sir Alan Peacock zegt:

It’s a disgrace that the council has agreed to dispose of a building as significant as this. It should be saved for the nation.

En inderdaad, hoogstwaarschijnlijk draait onze aartsvader zich om in zijn graf. Bij het horen van die uitspraak dan natuurlijk. [via]

De tweede pijler

Wie werkt krijgt een gedeelte van zijn of haar loon pas veel later, in de vorm van een pensioen. Dat is een verplichte manier van sparen die behoorlijk omvangrijk is: bij het grootste pensioenfonds, het ABP, gaat het om 20% van het brutoloon boven de €10,100 en dat is veel geld. Het kan zomaar zijn dat je twee van de twaalf maanden per jaar niet betaald wordt maar voor je pensioen werkt.

De werkgevers hebben een nieuwe nota over pensioenen en Trouw schrijft erover:

Weliswaar is het Nederlands pensioenstelsel uniek en iets om trots op te zijn maar het is ook kwetsbaar, zo schrijven de werkgevers in een nota. Boosdoener is onder meer de langere levensverwachting. Versobering is hun remedie.

De vakbonden zien het, dat had u al verwacht, niet zitten. Geen nood, woensdag zal ik proberen een en ander nog eens uit te leggen op Radio 1 (u merkt, als deskundige ben ik zeer gevraagd. En deze keer weet ik er ook nog iets vanaf! Commentaar uiteraard welkom tot 11:00 morgenochtend bedankt; uitzending staat hier (28.1Mb MP3) en dit is alleen uw blogger (8.7Mb MP3).)

Lees verder “De tweede pijler”

De geschiedenis herhaald

De tulpenbollenmanie in Amsterdam aan het begin van de 17e eeuw wordt algemeen beschouwd als de eerste beurskrach. Door speculanten werd de prijs van tulpenbollen opgejaagd tot exorbitante hoogtes, waarop onvermijdelijk een koersval volgde.

Ultieme ironie. Vandaag doet het NRC uitgebreid verslag van een rechtszaak die deze week begint. De krant heeft het over “de grootste speculatiefraude […] die zich ooit in Nederland heeft voorgedaan”. Beleggers zijn voor tientallen miljoenen het schip in gegaan, in wat niet veel meer bleek dan een pyramidespel. Waar dit keer in werd gespeculeerd? Eh, tulpenbollen. Echt waar.

Het duurde even voordat ik doorhad dat ik niet een historisch verslag zat te lezen.

Geschiedenis

Geschiedenis van het economisch denken is een belangrijk vak, al was het alleen om mee te kunnen doen met TV-spelletjes. Voor wie nog niets weet schreef John Creedy een bij vlagen extreem grappige inleiding in 1 les [pdf]. Citaat:

Some historians see the history of economics in terms of a series of revolutions. This may have something to do with the observation that many economists have spent their professional lives going round in circles, and some of them were indeed quite revolting.

of

The physiocrats also recognised the important principle that what goes in must come out, but they were not able to invert a matrix, so further development of this insight had to wait another 150 years when it was later reinvented as input-output analysis.

Voor wie dit nog allemaal te lang duurt, is er ook deze kernachtige geschiedenis-in-vier-minuten:

3. The Mercantilists: They said that exports are good, imports are bad. What idiots!

Voor de meer geinteresseerde lezer is er altijd nog deze website. Wel een stuk saaier. [via]

Shagillusie

In juli wordt de accijns op tabak verhoogd, met een bedrag dat neerkomt op pakweg 5%. Als gevolg daarvan wordt een pakje shag 5% duurder, zo zou je denken. Dat blijkt niet het geval. Shagfabrikanten gaan namelijk gewoon 5% minder in een pakje doen, zo meldt het ANP.

Volgens een woordvoerder van Imperial Tobacco (Drum, Van Nelle) is uit onderzoek gebleken dat shagrokers liever ‘gewichtsverlies’ hebben dan een hogere prijs voor de rookwaar.

En vorig jaar werd er om een soortgelijke reden ook al een sigaret minder in een pakje gedaan.

Ik vind het een curieus verhaal. Goed, rokers gelden nu niet bepaald als de meest rationele consumenten, maar zeker op de lange termijn zou er toch geen effect moeten zijn, zou je zeggen. En als de shagjongens gelijk hebben, waarom zien we dan niet hetzelfde in andere sectoren? Goed, voor benzinepompen is het inderdaad wat lastig om minder benzine in een liter te doen, maar waarom maken drankfabrikanten niet hun flessen een tikje kleiner nu ook de accijns op alcohol omhoog gaat? En hoe komt het trouwens dat shagfabrikanten gezamenlijk met deze beslissing komen? Is het maken van gewichtsafspraken misschien makkelijker dan het maken van prijsafspraken?

Ik weet het ook niet.

Eigen huis met open deur

De vereniging Eigen Huis heeft een onderzoek onder 667 Nederlanders gedaan waaruit blijkt dat ze liever hebben dat anderen hun belasting betalen. Zo vindt

[t]weederde van de eigenwoningbezitters […] dat de OZB vervangen moet worden door een belasting die niet alleen de portemonnee treft van huiseigenaren, maar als een soort ingezetenbelasting bij alle inwoners wordt geheven

iets dat door het ANP gemakshalve wordt vertaald als

[t]wee derde van alle Nederlanders wil dat de gemeentelijke onroerendezaakbelasting (ozb) zo snel mogelijk wordt afgeschaft en vervangen voor een ingezetenenheffing.

Maar er is een verschil tussen zelf geen belasting willen betalen en vinden dat de belastingheffing anders moet. Eigen Huis lijkt vooral het eerste fenomeen op het spoor, een open deur die de inkt van het persbericht niet waard is. Het aangedragen alternatief, “belasting betalen naar rato van het inkomen, en niet op basis van de waarde van hun woning” is in ieder geval economisch minder efficiënt omdat het de arbeidsmarkt nog verder verstoort. Bovendien is het voordeel van gemeentelijke belastingen dat eraan te ontsnappen valt door naar een andere gemeente te verhuizen. Dat lukt bij een rijksheffing veel minder goed.

Verrassender worden de conclusies van EH als je ze omdraait: één op de drie huizenbezitters vindt het prima dat de OZB alleen hen treft en een overgrote meerderheid is goed te spreken over de inschatting van de waarde van hun huis door de gemeente. De helft van het land wil een belastingstelsel alleen op basis van de waarde van de eigen woning.

Nog één mooie conclusie dan, uit het rapport. Let u op de laatste zin.

[Z]es van de tien stelt dat huishoudens bestaande uit drie volwassenen ook drie keer zoveel belasting moeten betalen als éénpersoonshuishoudens. Vooral kleine huishoudens vinden dat.