eco.nomie.nl

Vraag en aanbod

(Voor een weblog met het woord economie in de naam hebben we te weinig berichten met de titel vraag en aanbod. Hier is er een.)

De economische groei over 2007 is hoger uitgevallen dan verwacht. Waar men voorheen op 3 procent rekende, stond de teller volgens het CBS uiteindelijk op 3,5 procent. Wat nu met de groei van 2008?

Directeur Coen Teulings van het Centraal Planbureau (CPB) noemt het ‘onvermijdelijk’ dat dit jaar de economie harder groeit dan 1,75% [de eerder voorspelde groei, red.].

DNB-directeur Henk Brouwer stelde in zijn introductiespeech als nieuw kroonlid van de SER dat de economie nu nog profiteert van een overloopeffect van de hogere groei in 2007.

Tja, dat zijn wijze mannen met grote namen. Maar klopt het ook, dat wil zeggen, is de groei dit jaar hoger als die vorig jaar ook hoger was? Je kunt je ook voorstellen dat de economie in deze cyclus tot een bepaald efficiëntieniveau kan komen; als we er vorig jaar al dichterbij zijn gekomen dan verwacht, dan zal de groei dit jaar tegenvallen. Dat is de logica van de snelweg: als we al om 10 uur bij Eindhoven zijn, dan is de overgebleven tijd tot Maastricht niet zo lang meer.

Dit zijn de (nominale) groeicijfers van de afgelopen 15 jaar. De autocorrelatie is 0,63 wat erop duidt dat een jaar met hoge groei inderdaad gevolgd wordt door nog een jaar met hoger dan gemiddelde groei (en omgekeerd). Maar waarom?

Het is het verschil tussen een vraag- en aanbodbenadering. De logica van de snelweg gaat uit van het aanbod: de efficiëntie van producenten neemt toe en dus het BBP. De logica van de directeuren is die van Keynes: de hoge groei in 2007 zorgt voor geld in de zakken en dus voor extra vraag in 2008. Dat klopt misschien wel op korte termijn, maar over meerdere jaren moet dat een keer ophouden. Daarom is het zaak, zegt men, de overschotten te gebruiken om het aanbod op termijn te verhogen, door nu hervormingen door te voeren. Verstandige woorden.

update 21/2: Het overloopeffect, een term die hierboven valt, blijkt een verschijnsel dat voortkomt uit het feit dat er jaar-op-jaar groei gemeten wordt en niet noodzakelijk doordat er een soort traagheid in de groeivoet zit. Een CPBer mailt

[Stel dat de groei] eind december 2007 bijna 1,8% hoger was dan het gemiddelde over heel 2007. Als productiviteit en werkgelegenheid constant blijven op het niveau van 2007 (eigenlijk dus nulgroei in 2008 via de aanbodkant), is het gemiddelde over het jaar 2008 dus toch 1,8% hoger dan in 2007. En dat is de groeivoet die voorspeld moet worden.

Is het daarom toch aanbod in plaats van vraag? Hmm, ik zou zeggen: meetfout. Toch, weer wat geleerd.

Wit of blauw?

Een centrale vraag in de judometrie, zo leerden wij vorige week, is of de kleur van het pak invloed heeft op de uitslag van een wedstrijd. De heersende opinie scheen te zijn dat mannen in witte pakken een nadeel hebben ten opzichte van mannen in blauwe pakken, maar recent onderzoek, onder meer van ene Peter Dijkstra, suggereert anders. Voor de details moeten we ons wenden tot de buitenlandse pers. Reuters heeft het hele verhaal:

However, Dijkstra said those [earlier] studies did not take into account that higher seeded — and therefore more skilled — competitors wore the blue uniforms. So it made sense that they would win more often, he said.

Moment. De eerdere studies hielden er geen rekening mee dat sporters die hoger op de wereldranglijst staan nu eenmaal vaker een blauw pak dragen? Ja maar, ja maar, zouden ze niet juist zo hoog staan omdat ze altijd in een blauw pak strijden? Met andere woorden, het probleem van causaliteit lijkt hier nog steeds niet mee opgelost.

Ook sluit ik niet uit dat de optimale pakkeuze van de tegenstander afhangt. Tegen sommige tegenstanders is misschien een wit pak slimmer, tegen ander een blauw. Om die reden adviseer ik dan ook dit pak.

Wat zegt u? Judo heeft niets met economie te maken? Jawel hoor, kijk maar eens hier.

66.000% inflatie

Het (jaar-op-jaar) inflatiecijfer voor de maand december in het Afrikaanse land Zimbabwe is 66.212,3%. Dat is absurd hoog, want zoals Teletekst meldt, “Nederland kent een inflatiecijfer van 1,7%”. We hadden het eerder over de situatie.

Is het eigenlijk nog wel voor te stellen, inflatie in die orde van grootte? Hoe vaak worden de prijskaartjes in de Zimbabwaanse winkels eigenlijk vervangen? Dat blijkt aardig mee te vallen. Met deze inflatie zijn de prijzen aan het eind van het jaar 660 keer zo hoog als aan het begin van het jaar. Per dag betekent dat een prijsstijging van 660^1/365 is ongeveer 1,8%. Per week gaan de prijzen met ongeveer 13,3% omhoog. Dat zijn getallen die hoog zijn, maar niet astronomisch.

Dit alles laat natuurlijk onverlet dat de situatie in dat land verschrikkelijk is. Goedbeschouwd is het een wonder dat er iemand nog tijd heeft om dit soort cijfers te berekenen.

500!

Mijlpaal. Wie, op het moment dat dit bericht nog bovenaan de pagina staat, in het vakje “Distributie” in de rechterkolom kijkt, ziet daar Marco (261), Thijs (239). Inderdaad. Dat brengt het totaal aantal berichten op precies 500. Van harte! Vooral als u ze ook alle 500 gelezen hebt, natuurlijk.

Wij bereikten deze mijlpaal na 2 jaar en 8 maanden bloggen, wat neerkomt op net iets meer dan 1 bericht per twee dagen. Met deze voortgang mag u inderdaad in oktober 2010 het duizendste bericht verwachten.

Afkickprikkels

Ik mag graag geloven in de kracht van economische prikkels. Maar dit bericht, dat een paar dagen geleden op nu.nl langs kwam, heb ik toch met stijgend ongeloof tot mij genomen:

Het geven van een beloning in combinatie met gedragstherapie helpt drugsverslaafden succesvol afkicken van drugs. Dat concludeert het Nijmeegse verslavingsinstituut Nispa, onderdeel van de Radboud Universiteit.

En welke beloning kregen deze verslaafden? Welke prikkel bleek voldoende om hen het laatste zetje te geven om van een ongetwijfeld vele duizenden euro’s kostende verslaving af te komen?

Als de verslaafden een bepaalde periode van de drugs wisten af te blijven, kregen zij beloningen in de vorm van een bioscoopkaartje of een abonnement op een fitnessclub.

Pardon!? Een bioscoopkaartje!? Tja. Misschien is er een ingenieuze gedragseconomische verklaring die ik even over het hoofd zie, maar vooralsnog lijkt het me een nogal onwaarschijnlijk verhaal. Om dezelfde redenen die Thijs al eens beschreef in het kader van een proef die destijds niet doorging. Mogelijkerwijs is er iets mis met de opzet van het onderzoek. Een selectie-effectje misschien?

Bruto regionaal inkomen

Ach, is het al weer mid-februari? Die tijd van het jaar dat Eurostat de BBP-cijfers van Europese regio’s publiceert? Inderdaad, die cijfers komen vandaag uit [pdf]. Zie vooral onze berichtgeving van vorig jaar deze tijd, waarin we nog eens ingingen op het verschil tussen BNP en BBP, de rol van forenzen en het verschil tussen productie en looninkomen.

Door de gestegen olie- en gasprijs is Groningen dit jaar de Nederlandse provincie met de hoogste productie per inwoner (vorig jaar stond Utrecht bovenaan). Omdat productie niet automatisch looninkomen is en sommige mensen die in Groningen werken in Drenthe wonen, zegt dat niet zoveel over het inkomen van de gemiddelde Groninger. Eens kijken wat het ANP er dit jaar van bakt.

Groningen staat op de tiende plaats van rijkste regio’s als wordt gekeken naar het bruto nationaal product (BNP) per inwoner. […] Eurostat tekent daarbij aan dat de cijfers een beeld geven van de totale economische activiteit in de Europese regio’s. Forenzen kunnen de productie sterk doen stijgen, maar dat betekent niet dat het BNP per huishouden automatisch ook zo hoog ligt. De regio Utrecht (13e) is de één-na-rijkste van de Nederlandse regio’s.

Goed, let op: per capita getallen geven géén beeld van de totale economische activiteit. Wat betreft het BNP per huishouden, dat ligt juist wel automatisch hoog als het BNP per inwoner dat ook is (tenzij er grote regionale verschillen in de gemiddelde huishoudgrootte zijn). Alleen gaan de cijfers daar niet over. Eurostat meet BBP per inwoner (zie vorig jaar). Daar heeft het huishouden weer niets aan omdat het geen inkomen is. Het is dan ook niet juist om van regionale rijkdom te spreken, want Groningen wordt niet rijk van haar aardgas. Dat is veeleer de regio Den Haag.

Volgend jaar nog maar een keer proberen? (update 13/2: de Groningers zijn er ook niet gelukkig mee. Maar klagen bij Eurostat lijkt mij niet de juiste oplossing.)
Lees verder “Bruto regionaal inkomen”

Premies voor het EK

Zo langzaamaan lekken de bedragen uit die voetballers ontvangen bij succes op het aanstaande EK. Twee mogelijke opvattingen worstelen bij mij om voorrang. Ten eerste zou je denken dat voetballers in nationale elftallen toch al rijk zijn, meedoen voor de eer en dat de premies geen effect hebben op het gedrag. Maar de bedragen zijn fors en dus denken de voetbalbonden, die de spelers beter kennen dan ik, daar kennelijk anders over.

Maar gegeven dat het ontvangen van honderdduizend euro een voetballer motiveert, is het dan niet gevaarlijk om de hele beloningsstructuur van tevoren bekend te maken? Zo wordt het wel erg makkelijk voor de tegenstander om het op een akkoordje te gooien. Stel dat een verder kansloos land Duitsland in de poule van een plaats in de kwartfinales af kan houden. Het is bekend dat de Duitsers bij plaatsing daarvoor minimaal 50.000 euro ontvangen. Dat is belangrijke informatie om tijdens de rust eens te onderhandelen over medewerking aan een gunstige uitslag. (We besteedden hier eerder aandacht aan.)

Voetballers moeten zelf natuurlijk onmiddelijk hun recht op premie ruilen met dat van de tegenstander. Een Nederlandse voetballer kan, door short te gaan in zijn eigen premie en long in die van de tegenstanders, zijn verwachte opbrengst flink verhogen. Wint hij het EK, dan zijn de overige inkomsten (beter contract, reclame) hoog, om niet te spreken van het geluk. Verliest hij, dan keert één van zijn premies uit. Nederlandse supporters kunnen ook beter niet wedden op Oranje.

Kaarsenmakers

In 1845 schreef Frédéric Bastiat een satire waarin hij de Franse kaarsenmakers liet oproepen tot protectionistische maatregelen wegens de komst van een agressieve en oneerlijke buitenlandse concurrent. Thijs verwees er al eens naar:

We are suffering from the ruinous competition of a rival who apparently works under conditions so far superior to our own for the production of light that he is flooding the domestic market with it at an incredibly low price; for the moment he appears, our sales cease, all the consumers turn to him, and a branch of French industry whose ramifications are innumerable is all at once reduced to complete stagnation. This rival, which is none other than the sun, is waging war on us […]

Ultieme ironie. In 2008 roepen de Europese kaarsenmakers op tot protectionistische maatregelen wegens de komst van een agressieve en oneerlijke buitenlandse concurrent:

European candlemakers […] recently filed an anti-dumping complaint with the European Commission targeting booming Chinese imports. The European Candle Institute, […] said imports of Chinese-made candles had nearly doubled from 2002 to 2006 while prices had tumbled, eating into European manufacturers’ profit margins. “The massive underselling from China cannot be explained with economic advantages, particularly on account of lower wages,” the association said in a statement. […] “This competition is only possible on account of unfair and therefore non-legal methods.”

[via]

Staatssteun

De afgelopen weken verbleef ik op kakelvers EU-lid Malta, vandaar dat u, trouwe lezer, mijn bijdragen heeft moeten missen. Sinds 1 januari jongstleden is Malta trots voerder van de Euro, wat in mijn geval het curieuze effect had dat je als bezoeker meer vertrouwd bent met de lokale valuta dan de plaatselijke bevolking.

Economie is overal, en zelfs op vakantie is er geen ontkomen aan. In de haven van Mgarr, Gozo, betrapte ik bijgaande tankwagen die de traditionele lokale industrie een steuntje in de rug lijkt te geven.

Benieuwd wat Neelie daarvan vindt.

Rekeningrijden varia

De Tweede Kamer praat vandaag over rekeningrijden en dus is er legio nieuws:

Volgens Logica kan het betaald rijden anoniem. Het systeem lijkt gebaseerd op verschillende wegen die dezelfde prijs hebben. Maar kan het ook overweg met verschillende prijzen op verschillende momenten?
Dit systeem in ieder geval niet: de SP wil dat kilometers op de teller afgerekend worden. Daarmee wordt de A10 op maandagochtend net zo duur als de weg van Delfzijl naar Ten Boer op woensdagnacht en bovendien heeft een accijnsverhoging hetzelfde effect. Geen goed idee.
En de Volkskrant geeft in een artikel (niet online) aan waarom minister Eurlings het project er nu eindelijk door gaat krijgen: een goede band met de Telegraaf-lezers.