In de pers – Pagina 6

Fruit plukken

Twee artikelen over de productiviteit van fruitplukkers. Dit stuk van Tim Harford laat zien dat economie steeds meer een experimentele wetenschap wordt. Uit colleges in een ver verleden herinner ik mij dat ooit de Cobb-Douglas productiefunctie is getest bij het aanleggen van een weg (met werkers en graafmachines) maar dit artikel gaat enkele stappen verder.

En dan dit: drie aardbeienplukkers mishandeld door collega’s omdat ze te hard doorwerkten. Want daardoor liepen de relatieve prestaties te ver uit elkaar.

Het gaat steeds minder beter

Premier Balkenende vindt dat er in Nederland te veel geklaagd wordt. Als je in de Volkskrant van vanochtend leest over de laatste werkloosheidscijfers, zou je hem haast gelijk gaan geven.

De werkloosheid is sinds 2002 niet meer zo laag geweest. Dat is goed nieuws, zou je zeggen. Maar de Volkskrant weet er toch nog een negatieve draai aan te geven:

Het tempo waarmee de werkloosheid daalt, neemt af. […] In de eerste helft van 2007 telde Nederland elke maand 7.000 werklozen minder. Dit jaar zijn dat er 3.000 per maand. […] De daling van de werkloosheid per maand is met 57 procent verminderd. Volgens Michiel Vergeer, econoom van het CBS, had dat nog erger [sic] kunnen zijn als de kredietcrisis in Nederland diepere sporen had nagelaten.

Ingezonden

NRC publiceerde gisteravond de volgende ingezonden brief:

In het artikel ‘Buitenland jaloers op Nederlands kenteken’ over de invoering van het nieuwe kenteken (Economie, 17 april) wordt ingegaan op het verhaal dat auto’s met een nieuw kenteken een hogere inruilwaarde zouden hebben. Paul de Waal van BOVAG doet dat af als onzin. Dealers en leasemaatschappijen kijken gewoon naar de datum op de papieren en weten dan precies hoe oud de auto is. “Op grond daarvan wordt de inruilprijs bepaald”, zegt De Waal.

De Waal heeft ongelijk. Een paar jaar geleden deden we uitgebreid onderzoek naar precies deze kwestie. Wat bleek? Rekening houdend met kilometerstand en leeftijd, levert een nieuw nummerbord gemiddeld een 4 procent hogere inruilwaarde op. We vonden dat effect voor zowel de kentekenwijziging in 1991 als voor die in 1999. Het onderzoek is in 2006 gepubliceerd in de Economist . Een consument die nog even wacht met de aanschaf van een nieuwe auto,
heeft dus groot gelijk. Ook al wil de autobranche ons anders doen geloven.

dr. Marco Haan, Rijkuniversiteit Groningen,
prof. dr. Peter Kooreman, Universiteit van Tilburg.

Maar trouwe lezers wisten dat natuurlijk al lang.

Laag uurloon

Soms wordt een mens een beetje moe van de manier waarop economisch onderzoek in het nieuws komt. Neem nu dit bericht:

Het aantal werknemers in Nederland met een laag uurloon is sinds 1979 sterk gegroeid, van circa 0,6 miljoen naar 1,25 miljoen. Dit concluderen onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) dinsdag op basis van eigen onderzoek.

Ja maar. Een “laag uurloon”!? Hoezo een laag uurloon? Hoe wordt dat gedefinieerd dan, zo’n laag uurloon? En hoe is die definitie aangepast tussen 1979 en 2008? Of geven die werknemers zelf aan dat ze het laag vinden? En is het erg, dat veel mensen een ‘laag uurloon’ hebben? Of juist niet, omdat al die mensen anders werkloos zouden zijn? Allemaal vragen die in het bericht onbeantwoord blijven. Maar gelukkig, er is ook een verklaring voor het Fenomeen:

Als belangrijkste reden noemen de onderzoekers dat het aantal deeltijdwerkers sterk is toegenomen.

Ja maar. Verdienen deeltijdwerkers minder dan voltijders dan? Zij houden netto gezien toch juist meer over? Is daar rekening mee gehouden?

Het zou heel goed kunnen dat er met het onderzoek helemaal niets mis is. Maar met zo’n nieuwsbericht kunnen we weinig.

Eigen huis met open deur

De vereniging Eigen Huis heeft een onderzoek onder 667 Nederlanders gedaan waaruit blijkt dat ze liever hebben dat anderen hun belasting betalen. Zo vindt

[t]weederde van de eigenwoningbezitters […] dat de OZB vervangen moet worden door een belasting die niet alleen de portemonnee treft van huiseigenaren, maar als een soort ingezetenbelasting bij alle inwoners wordt geheven

iets dat door het ANP gemakshalve wordt vertaald als

[t]wee derde van alle Nederlanders wil dat de gemeentelijke onroerendezaakbelasting (ozb) zo snel mogelijk wordt afgeschaft en vervangen voor een ingezetenenheffing.

Maar er is een verschil tussen zelf geen belasting willen betalen en vinden dat de belastingheffing anders moet. Eigen Huis lijkt vooral het eerste fenomeen op het spoor, een open deur die de inkt van het persbericht niet waard is. Het aangedragen alternatief, “belasting betalen naar rato van het inkomen, en niet op basis van de waarde van hun woning” is in ieder geval economisch minder efficiënt omdat het de arbeidsmarkt nog verder verstoort. Bovendien is het voordeel van gemeentelijke belastingen dat eraan te ontsnappen valt door naar een andere gemeente te verhuizen. Dat lukt bij een rijksheffing veel minder goed.

Verrassender worden de conclusies van EH als je ze omdraait: één op de drie huizenbezitters vindt het prima dat de OZB alleen hen treft en een overgrote meerderheid is goed te spreken over de inschatting van de waarde van hun huis door de gemeente. De helft van het land wil een belastingstelsel alleen op basis van de waarde van de eigen woning.

Nog één mooie conclusie dan, uit het rapport. Let u op de laatste zin.

[Z]es van de tien stelt dat huishoudens bestaande uit drie volwassenen ook drie keer zoveel belasting moeten betalen als éénpersoonshuishoudens. Vooral kleine huishoudens vinden dat.

Zelf rekenen

De NOS geeft een overzicht van de ontwikkelingen op de wereldmarkten, de afgelopen nacht:

Recordstanden voor olie en dollar / De olieprijs is gestegen tot ruim boven de 100 dollar per vat. Tegelijk is de dollar verder weggezakt. Voor 1 euro moet nu meer dan 1,50 dollar worden neergeteld.

Deze twee gegevens, in hetzelfde bericht, schreeuwen om een simpele berekening. Wat is er gebeurd met de olieprijs in Euros? Want dat maakt nogal uit. Het is mogelijk dat alleen de euro/dollar koers is gestegen, waardoor de olieprijs (in dollars) meestijgt. Dan zijn de gevolgen voor de Nederlandse olieconsument beperkt. Maar als de olieprijs onafhankelijk van de dollar omhooggaat is dat wél merkbaar. De redacteur is hiermee bekend:

De lage stand van de dollar dempt in Europa de gestegen olieprijs. Grondstoffen als ruwe olie worden verhandeld in dollars. Dat betekent dat deze goederen bij een zwakke dollar in euro’s uitgedrukt relatief goedkoper worden.

Nou vooruit dan, rekenen, zou je willen zeggen. Ach, laat ook maar. Hier zijn de gegevens over de koers, hier over de olieprijs.

Het afgelopen jaar is de Euro 11% meer waard geworden. Olie in dollars is 67% duurder en in Euros 51% duurder. Met die demping valt het dus wel mee. Relevante informatie, zou je zeggen. (Dit is overigens een goede analyse van de verschillende bewegingen, al weer enige maanden oud.)

Bruto regionaal inkomen

Ach, is het al weer mid-februari? Die tijd van het jaar dat Eurostat de BBP-cijfers van Europese regio’s publiceert? Inderdaad, die cijfers komen vandaag uit [pdf]. Zie vooral onze berichtgeving van vorig jaar deze tijd, waarin we nog eens ingingen op het verschil tussen BNP en BBP, de rol van forenzen en het verschil tussen productie en looninkomen.

Door de gestegen olie- en gasprijs is Groningen dit jaar de Nederlandse provincie met de hoogste productie per inwoner (vorig jaar stond Utrecht bovenaan). Omdat productie niet automatisch looninkomen is en sommige mensen die in Groningen werken in Drenthe wonen, zegt dat niet zoveel over het inkomen van de gemiddelde Groninger. Eens kijken wat het ANP er dit jaar van bakt.

Groningen staat op de tiende plaats van rijkste regio’s als wordt gekeken naar het bruto nationaal product (BNP) per inwoner. […] Eurostat tekent daarbij aan dat de cijfers een beeld geven van de totale economische activiteit in de Europese regio’s. Forenzen kunnen de productie sterk doen stijgen, maar dat betekent niet dat het BNP per huishouden automatisch ook zo hoog ligt. De regio Utrecht (13e) is de één-na-rijkste van de Nederlandse regio’s.

Goed, let op: per capita getallen geven géén beeld van de totale economische activiteit. Wat betreft het BNP per huishouden, dat ligt juist wel automatisch hoog als het BNP per inwoner dat ook is (tenzij er grote regionale verschillen in de gemiddelde huishoudgrootte zijn). Alleen gaan de cijfers daar niet over. Eurostat meet BBP per inwoner (zie vorig jaar). Daar heeft het huishouden weer niets aan omdat het geen inkomen is. Het is dan ook niet juist om van regionale rijkdom te spreken, want Groningen wordt niet rijk van haar aardgas. Dat is veeleer de regio Den Haag.

Volgend jaar nog maar een keer proberen? (update 13/2: de Groningers zijn er ook niet gelukkig mee. Maar klagen bij Eurostat lijkt mij niet de juiste oplossing.)
Lees verder “Bruto regionaal inkomen”

Rekeningrijden varia

De Tweede Kamer praat vandaag over rekeningrijden en dus is er legio nieuws:

Volgens Logica kan het betaald rijden anoniem. Het systeem lijkt gebaseerd op verschillende wegen die dezelfde prijs hebben. Maar kan het ook overweg met verschillende prijzen op verschillende momenten?
Dit systeem in ieder geval niet: de SP wil dat kilometers op de teller afgerekend worden. Daarmee wordt de A10 op maandagochtend net zo duur als de weg van Delfzijl naar Ten Boer op woensdagnacht en bovendien heeft een accijnsverhoging hetzelfde effect. Geen goed idee.
En de Volkskrant geeft in een artikel (niet online) aan waarom minister Eurlings het project er nu eindelijk door gaat krijgen: een goede band met de Telegraaf-lezers.

Markten

Op de valreep wat mij betreft misschien wel het beste opiniestuk van 2007: Marcel Canoy in het NRC van afgelopen zaterdag over markten en sociale doelen. Citaat:

De markt is aan herwaardering toe. Niet in zijn karikaturale neoliberale jas, maar als instrument dat kan bijdragen aan oplossingen voor wezenlijke problemen. Oplossingen die wat te bieden hebben voor links én rechts. Hiervoor is allereerst nodig dat de politiek de angst voor inhoudelijke discussies ver van zich afwerpt. Voorts is politieke moed nodig om de druk van gevestigde belangen te weerstaan. Tot slot moet de intelligentsia actiever worden en de politici prikkelen als zij hun werk niet goed doen.

Via veel kunstgrepen is op de NRC-site een pdf te vinden, die nu ook hier is down te loaden.

TPEdigitaal

Of het was vanwege de afwijkende spelling zullen we nooit weten maar het Tijdschrift voor Politieke Ekonomie is niet meer. De vraag is of dat jammer is, want het einde als papieren journal luidt in dit geval een begin als internetpublicatie in. In ieder geval voor mijzelf leidt dat er waarschijnlijk toe dat ik vaker een TPE-tje ter hand zal nemen.

Het oude/nieuwe tijdschrift staat nu op tpedigitaal.nl en het eerste nummer mag er wezen met onder meer een forum over ontslagbescherming (inclusief het artikel waar we eerder naar verwezen) en de Nederlandse economen top-40, afdeling polderparade. Als Marco en ik niet zoveel tijd in deze site zouden steken kwamen we daar vast in voor.

[dank aan Wolter]