De winter en de groei

Zijn ze nu goed voor de economie of niet, die afgelopen winterse weken? ING deed er onderzoek naar maar komt niet echt tot een conclusie: de één werkt en koopt meer, de ander juist minder. Hogere stookkosten zijn niet aan de orde want de gasprijs is laag en voor de koudegolf was het juist relatief warm.

Hoe de NOS er dan van kan maken dat kou goed is voor de economie vanwege de gasverkoop zal wel altijd een raadsel blijven. Belangrijker is dat de daadwerkelijke groeicijfers die straks beschikbaar komen ook geen uitsluitsel geven over het effect op de welvaart. Twee redenen: ten eerste zit veel van het positieve effect niet in de statistieken. Mijn (zeer gelukkige) collega die een week vrijnam om te schaatsen zorgt ook voor een lager BBP. Ten tweede is veel van de niet geplande productie juist het gevolg van narigheid. Zie bijvoorbeeld de extra uitkeringen van verzekeraars door sneeuw- en ijsschade (15 tot 20 miljoen). Over dit effect, en de geringe waarde van BBP als welvaartsmaatstaf, schreven we eerder na een grote storm.

Allocatie

Het is een regelmatig terugkerend thema te worden op deze weblog. Er zijn een aantal manieren om schaarse goederen te alloceren. Met een markt komen de goederen terecht bij degene met de hoogste waardering, en dat is efficient.  Alternatieven zijn een wachtrij of een loting. Naast de inefficientie is een nadeel van die methodes dat het bloed kruipt waar het niet gaan kan en er dus toch vaak een zwarte markt ontstaat.

De voorbeelden van vandaag:

Zout is goud

Voor de liefhebber van allocatieproblemen is het gedoe rond de verdeling van strooizout een mooi spektakel. Door de onverwachte kou en sneeuw is er veel meer zout nodig dan gepland, waardoor we het schouwspel van de verdeling van een schaars goed opnieuw kunnen aanschouwen.

En een fraai schouwspel is het. De ultieme belanghebbende, de automobilist, heeft er deze keer niets mee te maken. Spelers zijn Rijkswaterstaat, de provincies en de gemeenten, en de zoutleveranciers. Tussen die laatsten en de vragende partijen gaat het als verwacht, de prijs is gestegen en nieuwe voorraden worden aangevoerd.

Maar tussen de vragende partijen onderling is ook concurrentie, en daar loopt het een stuk minder gesmeerd. Sommige strooiers hebben een goed contract gesloten met de leveranciers, anderen zitten er al doorheen. Het is niet waarschijnlijk dat de verdeling op deze basis efficiënt is, en dus wordt er van alle kanten ingegrepen. Er worden prioriteiten gesteld, er is een zoutloket, en de machtige Randstad komt het zout straks halen in de provincie.

Je zou zeggen: organiseer een tweedehands markt voor zout. Maar dat inzicht is nog niet doorgedrongen:

In de gemeente Groningen is wel ruim voldoende strooizout. Daar is nog een voorraad van ongeveer duizend ton. Toch zijn andere gemeenten volgens een woordvoerder nog niet langs geweest met het verzoek zout over te nemen.

H&M vernietigt perfecte kleding

Dit is typisch zo’n bericht waardoor je gaat twijfelen aan het marktsysteem. Wat doen kledingzaken met niet-verkochte waar?

[…] grote ketens met kleding die te goedkoop is om opnieuw te verkopen, zoals de H&M, gooien ongebruikte kleding weg. […] Er worden gaten in gemaakt met machines en de zolen van schoenen worden eruit geknipt zodat ze niet meer gedragen kunnen worden.

Op zich valt dit wel te begrijpen. Als de ketens de kleding zonder schade aan de straat zetten gaat het publiek buiten staan wachten, in plaats van binnen geld uit te geven. Door de kleding te vernietigen lopen, als het goed is, de verkoopcijfers op.

Maar tegelijkertijd moeilijk te verteren, natuurlijk. De stad (het gaat over New York) is koud en vol met mensen die wel wat kleding kunnen gebruiken, maar geen geld hebben. En dan dit.

Toch moet het mogelijk zijn om iets slimmers te doen. H&M verliest geen geld als de afgeschreven kleren terechtkomen bij mensen die ze gegarandeerd nooit gekocht zouden hebben. De kwestie is of er te discrimineren valt tussen reguliere klanten en die laatste groep. En dat kan op veel manieren: door de kleren naar arme landen te sturen (zoals gebeurt met shirtjes van de verliezende partij van de Super Bowl) of te doneren aan organisaties die alleen aan armen leveren. De kosten van zo’n transactie zijn vast hoger dan het verknippen, maar de imagoschade blijft uit.

De praktijk doet trouwens enigszins denken aan de moedwillige beschadiging van boeken om ze te kunnen verramsjen, maar dat gewoon een kwestie van slechte contracten.

Update: H&M belooft beterschap.

De NS en autoverzekeringen

Een op het eerste gezicht aardige actie van de NS: vaste klanten kunnen nu 50% korting krijgen op hun autoverzekering. Immers, zo beweert de vervoerder, mensen die vaak met de trein gaan, gaan minder met de auto en maken dus minder schade. Ah, zou je denken, typisch gevalletje adverse selectie, maar dan andersom.

Maar er moet meer aan de hand zijn. Een voordeelurenkaart kost 55 euro en dat is minder dan 50% van de kosten van een autoverzekering.  Als het zo mooi is als het lijkt zou je dus verwachten dat iedereen een voordeelurenkaart koopt en daarmee die 50% korting incasseert, zelfs zonder ooit de trein te nemen (voor de liefhebbers: er is niet aan de incentive constraints voldaan). En dan gaat het selectie-verhaal niet meer op.

Wie kijkt op de website van de verzekeraar (Inshared: zie eerder) ziet dan ook dat er een aantal flinke adders onder het gras schuilen. Ten eerste: de kortingklanten delen niet in de Jaarbeloning, wat reguliere klanten wel doen. Ten tweede: de korting geldt alleen in het eerste jaar. En de allergrootste adder:

Mocht u toch schade claimen [?¦] dan betaalt u alsnog die andere 50%.

Juist. Er lijkt dus eerder sprake van gebruik van moral hazard dan van adverse selectie: wie hier op ingaat zal aanzienlijk veiliger rijden en minder schade claimen.

Politieke ontwikkeling, de middenklasse en Noord Korea

De laatste berichten uit Noord Korea geven aan dat het regime druk bezig is met het plukken van de rijkere Noord-Koreanen. Er is een nieuwe munt ingevoerd en per persoon mag maar een beperkt bedrag worden omgewisseld; wie meer had gespaard heeft pech. Dat zijn vooral degenen die profiteerden van recente economische vrijheden:

Om de voedseldistributie te verbeteren besloot het Noord-Koreaanse regime in 2002 bepaalde markten iets meer vrijheid te gunnen. Boeren mochten hun eigen producten verkopen.

Dat dit slecht uitpakt voor de prikkels in de toekomst laat zich raden.

Waar is het regime bang voor? Misschien wel dit: de gebeurtenissen in Noord Korea verlopen exact volgens het patroon dat Daron Acemoglu en coauteurs in dit paper gebruiken om de geschiedenis van West Europa te begrijpen. Die begint als vrijwel alle landen zuchten onder een absolute vorst en de groei maar langzaam verloopt. Dan worden de handelsroutes over zee geopend waardoor plots veel geld verdiend kan worden. In landen waar hierdoor een sterke middenklasse ontstaat volgt daarop een politieke omwenteling: de middenklasse verwerft juridische bescherming van haar bezit en de absolute macht van de vorst wordt beperkt. De instituties die daarbij horen leiden tot hoge economische groei.

De twee meest succesvolle landen maakten op die manier grote ontwikkelingen door: Nederland had zijn Gouden Eeuw en in Engeland ontstond de industriële revolutie. Dat Noord Korea hier geen zin in heeft geeft aan dat het regime niet is geïnteresseerd in welvaart voor zijn onderdanen.

2009

Het jaar is ten einde, gelukkig nieuwjaar overigens, en dus de hoogste tijd voor ons jaaroverzicht (zie ook 08, 07, 06).

Uw trouwe bloggers kunnen het zelf ook nauwelijks geloven maar ook in 2009 groeiden onze bezoekersaantallen weer fors. Was er relatief sprake van verdere afvlakking van de groei, absoluut was de stijging zelfs nog net iets groter dan in 2008. Met maar liefst 505751 pageviews registreren wij een groei van 38%, waarvoor dank.

Dan de meest populaire zoektermen waarmee be-zoekers op deze site kwamen:

1  (-)  huizenprijzen amsterdam
2  (3)  creatief met geld
3  (-)  mechanism design
4  (2)  bidster
5  (-)  hold up probleem
6  (1) dollar valt
7  (4)  herengrachtindex
8  (-)  comparatief voordeel
9  (-)  oplossing economische crisis
10 (-) scandinavisch model

Mooi tijdsbeeld. Onze be-zoekers maakten zich dit jaar veel minder druk over de val van de dollar, maar ‘huizenprijzen amsterdam’ werd de glorieuze winnaar, vanwege dit bericht. Curieus is de hoge score voor ‘mechanism design’; de Nobelprijs voor dit onderwerp, en daarmee ook onze berichtgeving, dateert al van 2 jaar geleden. Het lijkt te maken te hebben met een interview met Heertje (zie hier) in augustus, toen ook deze zoekterm piekte. De nummer 5 heeft natuurlijk te maken met de Nobelprijs van dit jaar, voor Williamson.

In het begin van het jaar maakten zoekers zich nog druk over de benzineprijs, de interesse voor huizenprijzen in Amsterdam piekte in de zomer, in de herfst was er veel belangstelling voor bank runs en DSB. Maar inmiddels lijkt de economische rust weergekeerd. De afgelopen drie maanden vroegen onze be-zoekers zich vooral af hoeveel nullen er in een triljoen zitten.

Correctie: Krijg nou wat. 40% van de hits voor zoekterm “hold up probleem” ontvingen we in september, terwijl de Nobelprijs pas in oktober viel. Voorkennis!? Voordat ik de prijs van volgend jaar voorspel, ga ik eerst maar eens onze statistieken bestuderen…

Elasticiteit

Voor iedereen die nog verlegen zit om een micro-tentamenvraag wijst vaste lezer Pim op het volgende bericht

De goedmaakactie van de NS waarbij woensdag en donderdag iedereen met 40 procent korting de trein kan pakken, levert het spoorbedrijf gemiddeld 25 procent meer reizigers op.

De huiskamervraag: bereken de prijselasticiteit.

Top 2000 en Peak Oil

In menig Nederlandse huiskamer staat momenteel de Top 2000 aan. Een goed moment om de olieproductie te overdenken. U ziet het verband niet? Welnu, in de VS werd een paar maanden geleden geconstateerd dat de olieproductie van de VS samenhangt met de kwaliteit van popmuziek, gemeten naar het aantal nummers uit een bepaald jaar dat de Rolling Stone Top 500 Aller Tijden heeft gehaald. Om precies te zijn: meer goede muziek leidt tot een hogere olieproductie.

IJverige klussers bij Sargasso hebben hetzelfde gedaan voor Nederland, maar dan op basis van de Top 2000. Ook daar blijkt een verband, al lijkt de causaliteit andersom. Dat u het maar weet.

[dank aan Bart]