Nederland spaart het meest!

Nederlanders sparen van alle Europeanen veruit het meeste voor hun pensioen, juicht het ANP op last van het CBS:

Eind vorig jaar beheerden pensioenfondsen en levensverzekeraars […] bijna 1,8 keer de waarde van het bruto binnenlandse product (bbp). Het Europees gemiddelde ligt op 55[%…]. Denemarken is met 102 procent van het bbp op afstand tweede […] In Letland, Litouwen en Roemenie komen de pensioenvoorzieningen niet boven de 2 procent van het bbp uit.

Ziezo. Alle burgers kunnen weer met een gerust hart gaan slapen, zo lijkt de suggestie. Die hele vergrijzing is geen enkel probleem. Nederland spaart immers verreweg het meeste van de hele EU.

De absurd grote verschillen suggereren al dat hier iets in de haak is. Het kan haast niet anders of ze worden vooral verklaard door institutionele verschillen. Bijvoorbeeld omdat in Nederland het pensioenstelstel in hoge mate is gebaseerd op het kapitaaldekkingsstelsel (iedere generatie spaart voor zijn eigen pensioen), terwijl in het buitenland vaak sprake is van een omslagstelsel (de huidige generatie jongeren betaalt direkt aan de huidige generatie ouderen). Met de exacte details ben ik helaas niet bekend, misschien wil een pensioendeskundige daar iets over kwijt in het commentaar (Ward?). Maar dat een kapitaaldekkingsstelsel leidt tot hogere pensioenvermogens dan een omslagstelsel, dat lijkt nogal wiedes. En dat heeft weinig te maken met spaargedrag.

Exit REA

Tja, net nu Chris Rea weer elk kwartier op de radio is houdt de REA, de raad van economisch adviseurs van de Tweede Kamer, ermee op. Al eerder werd bekend dat de raad vond dat de kamer te weinig luisterde en nu, ondanks een redelijk positieve zelfevaluatie in ESB, stoppen ze ermee. De oorzaak?

Het parlement sprak onlangs met de REA. Volgens [kamerlid en initiatiefnemer] De Nerée hebben de economen aanstoot genomen aan de kritische toon van veel fracties. Zo vond Paul Tang van de PvdA de adviezen veel te politiek. Ook de SP toonde zich geen groot voorstander van de REA.

Jammer. In de economie komt vaak de volgende situatie voor: de huidige regels zijn niet efficiënt, maar het veranderen van die regels gaat ten koste van een (beperkte) groep mensen. De hypotheekrenteaftrek, bijvoorbeeld: drijft de huizenprijs op, geeft perverse prikkels, levert niets op in termen van huisvesting. Maar afschaffen is op korte termijn slecht voor huizenbezitters. Andere voorbeelden zijn de huurmarkt en bescherming van bedrijven tegen concurrentie, allemaal zaken waarover de REA zonder omhaal aan heeft gegeven hoe het eigenlijk zou moeten. In die zin was de REA eerder te economisch, en niet politiek genoeg.

Het probleem is natuurlijk dat aanpassingen politiek niet haalbaar zijn. Maar dat is geen reden om dan maar te zwijgen over de onwenselijkheid van de huidige situatie. Is met het verscheiden van de  REA het debat nu dood? Welnee: de hoogleraren gaan terug naar hun universiteit en kunnen van daaruit blijven zeggen wat gezegd moet worden, of de politiek dat nu leuk vindt of niet.

Astronomische prijzen

Als huizenprijzen overal op aarde hoog zijn, kan je altijd nog op de maan gaan wonen. Zou je denken. Maar helaas,

De Zwitserse investeringsbank UBS meldde maandag dat de grondprijzen op de maan het afgelopen jaar naar astronomische hoogten zijn gestegen. Sinds begin van dit jaar is een acre (0,4 hectare) op de vaste begeleider van de aarde 40 procent duurder geworden. Vorig jaar deed een lap maangrond nog maar 16 dollar, nadat in december 2005 nog een piek was bereikt van 37 dollar,

zo meldt de Volkskrant.  Sterker nog, volgens UBS zijn maanprijzen een leading indicator:

‘Onze berekeningen laten zien dat de grondprijzen op de maan een redelijk betrouwbare graadmeter zijn van de huizenprijzen in de Verenigde Staten binnen twaalf maanden’, aldus de onderzoekers. ‘Dat zou betekenen dat de Amerikaanse huizenmarkt aan het begin van 2008 door een dal zullen gaan.’

Persbureau Reuters weet nog meer woordspelingen. Het merkwaardige is overigens dat het absoluut geen rechtsgeldigheid heeft, zo’n eigendomsbewijs van een stukje maan.

Keuzestress in de psychologie

Eén van de onderwerpen die op deze site regelmatig terugkomen is keuzestress. Economen vinden keuzes fijn maar de consument, die meer moet nadenken als de keuzevrijheid toeneemt, wordt slechts moe van extra keuzes. Dat zal best, betoogde ik eerder, maar er is ook iets moois: wie een keuze kan maken heeft macht over de producent. Die zal het daarom de klant zo goed mogelijk naar de zin maken. Kijk bijvoorbeeld eens naar onderstaand taalgebruik (en de openingstijden!) van een service waarbij de consument géén keuze heeft:

DSC01460

Maar er is meer aan de hand, bleek mij vandaag. Hoe meer opties, hoe meer je niet kiest als je een keuze doet. En hoe groter vervolgens de spijt over alle gemiste mogelijkheden.

Dit inzicht, en nog vele anderen, in dit leuke praatje van psycholoog Barry Schwartz (20 minuten, Engels) in het kader van de TED conferentie over het effect van teveel keuze. Uiteraard wordt mijn punt over macht niet genoemd maar goed, daar moeten ze nog maar eens een econoom voor uitnodigen.

TPEdigitaal

Of het was vanwege de afwijkende spelling zullen we nooit weten maar het Tijdschrift voor Politieke Ekonomie is niet meer. De vraag is of dat jammer is, want het einde als papieren journal luidt in dit geval een begin als internetpublicatie in. In ieder geval voor mijzelf leidt dat er waarschijnlijk toe dat ik vaker een TPE-tje ter hand zal nemen.

Het oude/nieuwe tijdschrift staat nu op tpedigitaal.nl en het eerste nummer mag er wezen met onder meer een forum over ontslagbescherming (inclusief het artikel waar we eerder naar verwezen) en de Nederlandse economen top-40, afdeling polderparade. Als Marco en ik niet zoveel tijd in deze site zouden steken kwamen we daar vast in voor.

[dank aan Wolter]

Kartels en quota

Vissers willen nog wel eens klagen over vangstbeperkingen. Net zo als boeren nog wel eens willen klagen over melkquota. Eigenlijk is dat vreemd. Stel dat alle vissers samen een kartel zouden vormen. Dan zou dat kartel de prijs kunstmatig hoog willen houden, en dus de totale afzet willen beperken. Maar dat is precies wat met vangstbeperkingen bereikt wordt.

Hetzelfde geldt voor melkquota. Volgens de laatste EU landbouwplannen moeten de melkquota omhoog. De reactie van de Nederlandse brancheorganisatie?

LTO Nederland spreekt van “een stap in de goede richting”. Vooral de verruiming van de melkproductie is volgens de landbouworganisatie goed nieuws voor de Nederlandse veehouders. 

Dat is nog maar de vraag. Verruiming van de melkquota betekent lagere prijzen, waardoor het maar de vraag is wat er gebeurt met de winsten van melkveehouders.

Afgelopen vrijdag stond in Science een onderzoek dat tot dezelfde conclusie komt: Vissers in Nieuw-Zeeland en Australie kunnen meer verdienen als ze minder gaan vissen, al zou dat volgens de berichtgeving van de BBC vooral komen omdat de kosten dan omlaag gaan.

Lezen en kijken in de kerstvakantie

Wie nog een kadootje zoekt voor de kerstdagen kan eens een kijkje nemen op dit lijstje met de beste economieboeken van het afgelopen jaar. Onderaan het bericht staan ook wat links naar video’s met pratende economen. Nog niet op het lijstje maar vast en zeker de moeite waard (ik heb ze nog niet bekeken) zijn de Nobellezingen van de drie winnaars die afgelopen zaterdag plaatsvonden. Hier staan links. Hier staat een interview met Maskin en Myerson. Amusant is met name de naam van de interviewer: Adam Smith. Echt waar. Hij ziet er nog best jong uit.

Meer nieuws van het boekenfront: op 15 januari komt de nieuwe Tim Harford uit. Wij zijn benieuwd. En geloof het of het niet, maar kaskraker Freakonomics gaat verfilmd worden. Inderdaad: Freakonomics, The Movie. Het wachten is nu op de musical.

Rekeningrijden

We kunnen er na ons eerdere lobbywerk natuurlijk niet aan voorbij gaan dat enkele dagen geleden de kogel wat betreft het rekeningrijden eindelijk door de kerk is gegaan. Het wordt een huzarenstukje en ongetwijfeld gaat er van alles mis en oh, wat zal er gezeurd worden. Maar ik durf te wedden dat het gaat werken.

Laatst luisterde ik weer eens naar een ellenlange opsomming van files in de verkeersinformatie. “Die hebben we straks ook niet meer” dacht ik eerst, maar dat is natuurlijk niet waar. De informatie wordt alleen anders.

Dit is de ANWB in Den Haag met de verkeersprijzen. De ring A10: 50 cent per kilometer, 75 cent voor vrachtwagens. De A4 richting zuid…

Is Sinterklaas efficient?

Economen zijn nooit te beroerd om andermans feestje te vergallen. Neem nu Joel Waldfogel. In een inmiddels klassieke studie laat hij zien dat de waardering van zijn studenten voor hun kerstkadootjes gemiddeld ongeveer 15% onder de aanschafwaarde ligt. Met andere woorden: in plaats van dat kado van 100 dollar waren ze net zo gelukkig geweest met 85 dollar contant. The Deadweight Loss of Christmas, noemde hij dat. Vorige week had de Volkskrant er nog een aardig artikel over, compleet met beleidsimplicaties voor Sinterklaas. Een alternatief is natuurlijk om kadobonnen te geven, maar helaas, ook die gaan op eBay van de hand voor 85% van hun nominale waarde, zo meldt Tim Harford.

Een beetje flauw is het natuurlijk wel. Waldfogel gaf zijn studenten expliciet opdracht om “sentimentele waarde” buiten beschouwing te laten, terwijl het daar vaak juist om gaat. Bovendien deden Solnick en Hemenway een soortgelijke studie onder gewone burgers en vonden daar een positief rendement van kado’s dat meer dan 100% bedraagt (zie bijvoorbeeld hier).

Vooralsnog luidt onze conclusie derhalve:Laat Die Goede Sint Maar Komen.