Afkickprikkels

Ik mag graag geloven in de kracht van economische prikkels. Maar dit bericht, dat een paar dagen geleden op nu.nl langs kwam, heb ik toch met stijgend ongeloof tot mij genomen:

Het geven van een beloning in combinatie met gedragstherapie helpt drugsverslaafden succesvol afkicken van drugs. Dat concludeert het Nijmeegse verslavingsinstituut Nispa, onderdeel van de Radboud Universiteit.

En welke beloning kregen deze verslaafden? Welke prikkel bleek voldoende om hen het laatste zetje te geven om van een ongetwijfeld vele duizenden euro’s kostende verslaving af te komen?

Als de verslaafden een bepaalde periode van de drugs wisten af te blijven, kregen zij beloningen in de vorm van een bioscoopkaartje of een abonnement op een fitnessclub.

Pardon!? Een bioscoopkaartje!? Tja. Misschien is er een ingenieuze gedragseconomische verklaring die ik even over het hoofd zie, maar vooralsnog lijkt het me een nogal onwaarschijnlijk verhaal. Om dezelfde redenen die Thijs al eens beschreef in het kader van een proef die destijds niet doorging. Mogelijkerwijs is er iets mis met de opzet van het onderzoek. Een selectie-effectje misschien?

Bruto regionaal inkomen

Ach, is het al weer mid-februari? Die tijd van het jaar dat Eurostat de BBP-cijfers van Europese regio’s publiceert? Inderdaad, die cijfers komen vandaag uit [pdf]. Zie vooral onze berichtgeving van vorig jaar deze tijd, waarin we nog eens ingingen op het verschil tussen BNP en BBP, de rol van forenzen en het verschil tussen productie en looninkomen.

Door de gestegen olie- en gasprijs is Groningen dit jaar de Nederlandse provincie met de hoogste productie per inwoner (vorig jaar stond Utrecht bovenaan). Omdat productie niet automatisch looninkomen is en sommige mensen die in Groningen werken in Drenthe wonen, zegt dat niet zoveel over het inkomen van de gemiddelde Groninger. Eens kijken wat het ANP er dit jaar van bakt.

Groningen staat op de tiende plaats van rijkste regio’s als wordt gekeken naar het bruto nationaal product (BNP) per inwoner. […] Eurostat tekent daarbij aan dat de cijfers een beeld geven van de totale economische activiteit in de Europese regio’s. Forenzen kunnen de productie sterk doen stijgen, maar dat betekent niet dat het BNP per huishouden automatisch ook zo hoog ligt. De regio Utrecht (13e) is de één-na-rijkste van de Nederlandse regio’s.

Goed, let op: per capita getallen geven géén beeld van de totale economische activiteit. Wat betreft het BNP per huishouden, dat ligt juist wel automatisch hoog als het BNP per inwoner dat ook is (tenzij er grote regionale verschillen in de gemiddelde huishoudgrootte zijn). Alleen gaan de cijfers daar niet over. Eurostat meet BBP per inwoner (zie vorig jaar). Daar heeft het huishouden weer niets aan omdat het geen inkomen is. Het is dan ook niet juist om van regionale rijkdom te spreken, want Groningen wordt niet rijk van haar aardgas. Dat is veeleer de regio Den Haag.

Volgend jaar nog maar een keer proberen? (update 13/2: de Groningers zijn er ook niet gelukkig mee. Maar klagen bij Eurostat lijkt mij niet de juiste oplossing.)
Lees verder “Bruto regionaal inkomen”

Premies voor het EK

Zo langzaamaan lekken de bedragen uit die voetballers ontvangen bij succes op het aanstaande EK. Twee mogelijke opvattingen worstelen bij mij om voorrang. Ten eerste zou je denken dat voetballers in nationale elftallen toch al rijk zijn, meedoen voor de eer en dat de premies geen effect hebben op het gedrag. Maar de bedragen zijn fors en dus denken de voetbalbonden, die de spelers beter kennen dan ik, daar kennelijk anders over.

Maar gegeven dat het ontvangen van honderdduizend euro een voetballer motiveert, is het dan niet gevaarlijk om de hele beloningsstructuur van tevoren bekend te maken? Zo wordt het wel erg makkelijk voor de tegenstander om het op een akkoordje te gooien. Stel dat een verder kansloos land Duitsland in de poule van een plaats in de kwartfinales af kan houden. Het is bekend dat de Duitsers bij plaatsing daarvoor minimaal 50.000 euro ontvangen. Dat is belangrijke informatie om tijdens de rust eens te onderhandelen over medewerking aan een gunstige uitslag. (We besteedden hier eerder aandacht aan.)

Voetballers moeten zelf natuurlijk onmiddelijk hun recht op premie ruilen met dat van de tegenstander. Een Nederlandse voetballer kan, door short te gaan in zijn eigen premie en long in die van de tegenstanders, zijn verwachte opbrengst flink verhogen. Wint hij het EK, dan zijn de overige inkomsten (beter contract, reclame) hoog, om niet te spreken van het geluk. Verliest hij, dan keert één van zijn premies uit. Nederlandse supporters kunnen ook beter niet wedden op Oranje.

Kaarsenmakers

In 1845 schreef Frédéric Bastiat een satire waarin hij de Franse kaarsenmakers liet oproepen tot protectionistische maatregelen wegens de komst van een agressieve en oneerlijke buitenlandse concurrent. Thijs verwees er al eens naar:

We are suffering from the ruinous competition of a rival who apparently works under conditions so far superior to our own for the production of light that he is flooding the domestic market with it at an incredibly low price; for the moment he appears, our sales cease, all the consumers turn to him, and a branch of French industry whose ramifications are innumerable is all at once reduced to complete stagnation. This rival, which is none other than the sun, is waging war on us […]

Ultieme ironie. In 2008 roepen de Europese kaarsenmakers op tot protectionistische maatregelen wegens de komst van een agressieve en oneerlijke buitenlandse concurrent:

European candlemakers […] recently filed an anti-dumping complaint with the European Commission targeting booming Chinese imports. The European Candle Institute, […] said imports of Chinese-made candles had nearly doubled from 2002 to 2006 while prices had tumbled, eating into European manufacturers’ profit margins. “The massive underselling from China cannot be explained with economic advantages, particularly on account of lower wages,” the association said in a statement. […] “This competition is only possible on account of unfair and therefore non-legal methods.”

[via]

Staatssteun

De afgelopen weken verbleef ik op kakelvers EU-lid Malta, vandaar dat u, trouwe lezer, mijn bijdragen heeft moeten missen. Sinds 1 januari jongstleden is Malta trots voerder van de Euro, wat in mijn geval het curieuze effect had dat je als bezoeker meer vertrouwd bent met de lokale valuta dan de plaatselijke bevolking.

Economie is overal, en zelfs op vakantie is er geen ontkomen aan. In de haven van Mgarr, Gozo, betrapte ik bijgaande tankwagen die de traditionele lokale industrie een steuntje in de rug lijkt te geven.

Benieuwd wat Neelie daarvan vindt.


fishermen1.JPG

Rekeningrijden varia

De Tweede Kamer praat vandaag over rekeningrijden en dus is er legio nieuws:

  1. Volgens Logica kan het betaald rijden anoniem. Het systeem lijkt gebaseerd op verschillende wegen die dezelfde prijs hebben. Maar kan het ook overweg met verschillende prijzen op verschillende momenten?
  2. Dit systeem in ieder geval niet: de SP wil dat kilometers op de teller afgerekend worden. Daarmee wordt de A10 op maandagochtend net zo duur als de weg van Delfzijl naar Ten Boer op woensdagnacht en bovendien heeft een accijnsverhoging hetzelfde effect. Geen goed idee.
  3. En de Volkskrant geeft in een artikel (niet online) aan waarom minister Eurlings het project er nu eindelijk door gaat krijgen: een goede band met de Telegraaf-lezers.

Het saldo van de overheid

Mijn agenda loopt over en waar Marco is mag Joran Joost weten. Om te voorkomen dat de lezers van deze site zich zelf moeten vermaken is hier een link [pdf] naar eigen werk, onlangs verschenen in een ander medium.

De Nederlandse overheid moet sparen voor de jaren 2020-2040, twee decennia waarin de vergrijzing zal zorgen voor hoge kosten. En inderdaad streeft de huidige regering naar overschotten en een aflossing van de staatsschuld. Maar spaart de overheid wel genoeg? meer…

Coördinatie bij het uitgaan

We spreken af met een groep vrienden in de stad. Hoe laat is niet helemaal duidelijk, ergens tussen negen en elf. Ieder beslist zelf, zonder te weten wat de rest doet, hoe laat hij/zij vertrekt.

De eerste zijn is niet leuk. Zit je daar, in je eentje met een glas voor je neus te wachten. Beter is het om te arriveren als er al wat mensen zijn. Dat is ook nog eens fashionably late, nietwaar? Als iedereen zo denkt is er niemand om negen uur. Sterker nog, wie om half tien komt en de eerste is, zal de volgende keer nog wel later komen. Zo drijft het moment dat iedereen er is steeds verder naar achteren.

En wat is het uitgaansleven anders dan een losse afspraak tussen al het publiek om er op een bepaalde tijd te zijn? Geen wonder dat de aanvangstijd steeds verder naar achteren geschoven is, over de jaren. En dat terwijl niemand daar, uit zichzelf, om gevraagd had. Een coördinatieprobleem.

En dus wordt er nu gecoördineerd. Bezorgde moeders willen dat de café’s eerder dicht gaan en hebben 100.000 handtekeningen. Anderen vinden sluitingstijden juist een beperking van de vrijheid; zij hebben 45.000 handtekeningen.

Maar waarom al dit gesleutel? De beste manier om te coördineren is, zoals bekend, het prijsmechanisme. Een happy hour tussen zeven en acht helpt al veel. En daar bovenop een overheidscampagne, in de geest van Bob, die stimuleert dat het volgende rondje wordt betaald door de laatste die binnen is. Net binnen? Dan moet je pinnen! Dat zal ze leren.

Een fiscale stimulus vs. de Wet van Say

In de VS wordt op dit moment werk gemaakt van een fiscale injectie om de afzwakkende conjunctuur wat op te peppen. Er zijn meerdere componenten: een subsidie op investeringen en een programma om geld uit te delen aan burgers. In het Nederlands: een soort WIR en een soort Zalmsnip. Van de eerste kun je vrij goed voorspellen dat het middel werkt. De tweede is lastiger en in ieder geval één econoom, de hier bekende Steven Landsburg, denkt van niet. Dat leverde wel meteen ruzie op met andere economen. (update: meer hier)

De vraag is deze: als de overheid geld aan burgers uitdeelt, zorgt dat dan voor extra productie? Landsburg zegt nee: doet de overheid niets, dan is de consumptie wel lager maar dan gaat het bespaarde geld naar investeringen. Netto effect nul. Keynesiaanse economen zeggen dat er wel een effect is. Voor theoretici draait deze onenigheid om het al dan niet gelden van een economische wet, de wet van Say.

(Iets opschrijven is een onderwerp beter leren kennen en dus schrijf ik mijn kennis hieronder maar even uit. U mag meelezen maar er is een kans dat u dit onderwerp te saai vindt.)

Lees verder “Een fiscale stimulus vs. de Wet van Say”

Waar is de 5 miljard?

Is Jérôme Kerviel, de handelaar die een Franse bank 5 miljard Euro kostte, de nieuwe Buster Edwards? Dat wil zeggen, past hij in de traditie van handige oplichters die er met groot geld vandoor gaan? Nou nee. Voor zover ik de berichten heb gezien kocht en verkocht Kerviel gewoon voor zijn bank, zoals alle andere handelaren. Zijn misdaad was dat hij meer risico nam dan geoorloofd en dat deed zonder dat de baas het doorhad.

Op geen enkel moment was het dus de bedoeling dat Kerviel er met de miljarden vandoor zou gaan. Wel is het natuurlijk zo dat zijn bonus varieerde met de handelswinst. Als het risico goed was uitgepakt had hij er allicht wat aan overgehouden. Maar nu is de bank vijf miljard armer en zit Kerviel in de cel.

Daarmee komt het geld natuurlijk niet terug. Waar zijn die vijf miljard gebleven? Kerviel handelde in futures op Europese indices, contracten waarvan de waarde afhangt van de stand van een index op een toekomstig moment. Omdat de indices zakten in plaats van stegen liep dat mis: een daling van de DAX kostte uiteindelijk twee miljard. Het geld is dus gewoon terechtgekomen bij een andere bank, of handelaar.

Netto is er in de economie dus niets verdwenen dankzij deze actie, er is alleen wat herverdeeld. Daarom is het onzin om te berekenen hoeveel auto’s of andere goederen je had kunnen kopen voor al dat geld, want de reële economie verandert niets.