Drie

In de begindagen van deze site schreef ik een stukje over de documentaire De dag dat de dollar valt van NRC-redacteur Maarten Schinkel. Het werd al snel het populairste stuk van de site (jaar na jaar). Ongetwijfeld zal het verloop van de dollarkoers sinds 2005 hieraan meegewerkt hebben, maar we mogen ook niet uitsluiten dat het aan de documentaire zelf heeft gelegen.

Diezelfde meneer Schinkel is nu de ontvanger van de Selexyz debuutprijs voor zijn roman Drie en dus de eigenaar van tienduizend euro (geen dollar, gelukkig). Nieuwsgierig naar de roman van een economieredacteur heb ik het werk eens gelezen en inderdaad, voor wie het wil zien zit er wel wat economie in het boek.
Lees verder “Drie”

Onderhandelen met de kapers

De kaping van het schip de Amiya Scan, eigendom van een Nederlandse rederij, brengt de situatie voor de Somalische kust weer in het nieuws. Piraten halen daar af en toe een schip uit zee om op die manier losgeld te kunnen vragen. De resultaten zijn wisselend: de Nederlanders lijken bereid te betalen, eerder grepen de Fransen militair in om de piraten te arresteren.

Het is een mooie spel-theoretische situatie. De optimale oplossing voor alle scheepseigenaren ex ante is het ontmoedigen van piraterij door af te spreken nooit losgeld te betalen. Maar als één reder een schip gegijzeld ziet, is het individueel optimaal om te betalen, zodat de schade beperkt blijft. De Nederlandse reder wil dan ook geen bevrijdingsactie.

Maar als zij zo doorgaan met losgeld betalen, moedigen ze piraten alleen maar aan’, zegt Mody. ‘Er moet echt een vorm van afschrikking komen

aldus een analist vandaag in de Volkskrant. Het probleem is dat de vloot die rond de Somalische kust vaart in eigendom is bij vele verschillende reders. Dat maakt dat een gezamelijke afspraak om niet te betalen niet subgame-perfect is. De opbrengst van het stijf houden van de poot, grotere veiligheid van iedereen, is voor de eigenaar van een gegijzeld schip extern. Als de bedreigde partij uit één, jurisch, geheel bestond was zo’n afspraak wel mogelijk, zie de bekende strategie van de VS om nooit met terroristen te onderhandelen.

De oplossing wordt nu gezocht in het sturen van een militaire vloot. Dat kan werken, als die alle kapingen voorkomt. Maar als het kwaad eenmaal is geschied blijft de situatie zoals hij nu is. Wat hier nodig is, is een side payment. De reders stellen dan een fonds in waaraan ze allemaal bijdragen. De afspraak is dat degene van wie een schip gekaapt wordt, een uitkering krijgt onder de voorwaarde dat er geen losgeld betaald wordt.

En wat is er mis met het spekken van de staatskas?

Rotterdamse agenten zijn niet te spreken over de hogere boetebedragen bij verkeersovertredingen, zo meldt de Telegraaf vandaag. De reden: de hogere boetes leiden volgens de dienders niet tot veiliger verkeer. Nou begrijp ik dat verkeersagenten in hun vrije tijd geen Gary Becker lezen, maar volgens mij is dat effect er wel degelijk. Iets anders is dat de boetes “alleen de staatskas spekken”. De vraag is wat daar mis mee is.

De staat geeft geld uit aan allerhande zaken, en haalt dat geld op bij de burgers via belastingen. Dat is een vervelend proces omdat belastingen de economie verstoren dus meer kosten dan ze opleveren. De beste belasting, zo weet de econoom, is een lump sum belasting die geen percentage van een opbrengst of waarde is, maar een vast bedrag. (Nog beter zijn de Pigou-belastingen, maar daarvan is de basis nogal klein.) En laten verkeersboetes nou een prachtige, niet verstorende, belasting zijn. Als de overheid al z’n geld via verkeersboetes binnenhaalde kon de inkomstenbelasting opgeheven worden.

Wie klaagt dat de staatskas gespekt wordt, klaagt er eigenlijk over dat de overheid teveel geld uitgeeft. De indruk wordt gewekt dat die uitgaven omhoog gaan als het aantal boetes toeneemt. Dat is niet het geval (met dank aan) en dus betekent elke extra euro boete een lagere belasting voor iemand anders. De theorie dat de overheidsuitgaven afnemen als de inkomsten opdrogen staat in de VS overigens bekend als starve the beast en is door economen getest en afgekeurd.

[dank aan Ward]

6+5 en de buitenlandse voetballers

De FIFA, de wereldvoetbalbond, lijkt langzaam maar zeker af te stevenen op een regel die zegt dat clubs maximaal vijf spelers op mogen stellen die niet voor het eigen nationale elftal uit mogen komen. Doel van de regel is onder meer het beschermen van de kansen van jonge spelers in landen waar het grote geld de competitie over heeft genomen (Engeland wordt vaak als voorbeeld genoemd). De Europese Commissie dreigt met een verbod op de regel, die niet strookt met het vrije verkeer van personen in de EU.

Dat vrije verkeer van personen is een belangrijk recht, dat economisch goed uitpakt. Het idee is dat elke EU-burger overal in de Unie mag werken, en als de burger daarbij kiest voor het hoogste loon dan leidt dat tot efficiënte uitkomsten. Efficiënt omdat bedrijven het best mogelijke team samen kunnen stellen, en efficiënt omdat lokale economische schokken makkelijker opgevangen kunnen worden.

Maar je kunt je afvragen of voor voetbalteams dezelfde principes gelden. Een efficiënt bedrijf, met de beste werknemers van over de hele wereld, maakt zijn klanten blij door een hoge productie en een lage prijs. Daarbij is iedereen gebaat. Een efficiënt voetbalteam, opgebouwd uit de beste spelers ter wereld, wint van iedere tegenstander. Dat is leuk voor de fans, maar vervelend voor de rest van de teams. Het zero-sum-product voetbal is veel meer gebaat bij teams die ongeveer even goed (of slecht) zijn, zodat het resultaat onvoorspelbaar is. Onvoorspelbaarheid is ook één van de doelen die de FIFA zegt te dienen met de 6+5-regel.

Maar als onvoorspelbaarheid het doel is, zijn er dan geen andere middelen die niet tegen het vrije verkeer van personen ingaan? Een logische kandidaat is het draft-systeem van de Amerikaanse NFL.

The fundamental principle of the draft is that the team with the worst record from the previous season will have the first choice of players, and the team with the next worst record will choose next, and so forth.

Een dergelijk systeem heeft ook als voordeel dat de allocatie van jonge spelers op een georganiseerde markt plaatsvindt en niet onderhands, zoals nu vaak het geval is. Dat is beter voor de jonge spelers zelf, die daarmee een groter gedeelte van hun waarde incasseren. Wel is het waarschijnlijk dat er dan meer buitenlanders in elk team spelen.

Het zal mij benieuwen hoe deze krachtmeting tussen de FIFA en de EU uitpakt. De EU is de baas, maar de FIFA kan een joker inzetten met schier eindeloze krachten: JC is voor 6+5. Update 5/6 De NRC vindt dat het geld, niet de spelers, eerlijker verdeeld moet worden.

Examen

Na het havo-examen was het deze week tijd voor het VWO examen economie. De liefhebber vindt het hier [pdf], wie er niet uitkomt vindt hier de uitwerkingen.

Snelle indruk: veel vragen over het interpreteren van de betekenis van cijfers (op zich nuttig), buitensporig veel macro en openbare financien, en zelfs de vragen over micro beperken zich tot mechanische begrippen zoals prijselasticiteit. Prikkels komen nauwelijks voorbij, toch een niet onbelangrijk onderdeel van ons vakgebied. Denken als een econoom lijkt wat dat betreft vrij onbelangrijk. Behalve misschien in de laatste vraag, dat is een aardige, over wanneer en waarom binnenlandse producenten zich tegen een invoertarief zullen verzetten. Verder: werkloosheid is inderdaad een belangrijk onderwerp, maar muggenziften over de verschillen tussen structuur- en frictiewerkloosheid (opgave 1), lijkt me tot weinig inzicht over die kwestie te leiden.

Het regent economensites

Maakten we twee weken geleden al melding van een nieuwe economie-site van de EUR, vandaag ontdekte uw nijvere verslaggever MeJudice, “een nieuw webforum voor economen”. MeJudice (‘naar mijn mening’) wordt bestuurd door twee Tilburgers heeft zo’n beetje de hele Nederlandse academische top aan boord. Er lijkt een doorplaatsovereenkomst te bestaan met VoxEu, dat eerder al meldde een Nederlandse editie in de maak te hebben. (update: Vox bevestigt) De concurrentie trekt aan.

De EK-poule

Twee jaar geleden was het WK voetbal, een evenement waar we destijds op deze site veel aandacht aan besteed hebben. Het is een kleine moeite om de berichten van toen naar de tegenwoordige tijd om te zetten, met betrekking op het aanstaande EK. Zoals dit bericht, dat meldde dat het aandeel Nederland op de WK-markt bij Tradesports 0.057 noteerde. De kans dat Nederland op het moment van schrijven de EK op zijn naam schrijft ligt, volgens dezelfde bron, tussen de 6 en de 7,5%. Duitsland is favoriet.

En mag ik ook nog even wijzen op mijn eigen commentaar van destijds? Wie maximaal gelukkig wil worden moet in zijn EK-poule, als fan van oranje, inzetten op verlies van Nederland. Dan is er namelijk altijd iets te vieren. Nog steeds een goed advies, maar luisteren, ho maar.

Coase in Groningen

Externe effecten hoeven op zich geen probleem te zijn, zo leerde Coase ons. Als er vrij onderhandeld kan worden, dan komt er toch wel een efficiënte uitkomst tot stand, ongeacht de verdeling van eigendomsrechten. De fractie van de PvdA in de Provinciale Staten van Groningen wil het gaan proberen:

Volgens de Groningse PvdA is het soms lastig om windmolenparken aan te leggen in de provincie Groningen omdat gemeenten en buurtbewoners vrezen voor geluids- of slagschaduwoverlast. ‘We willen deze mensen graag tegemoet komen door hen recht te geven op goedkopere strooom. Technisch is dat straks heel goed mogelijk omdat iedereen binnen een paar jaar een ‘slimme’ meter in huis heeft. Die meter kan registreren wanneer de windmolens draaien zodat de korting op de stroomprijs uitsluitend geldt wanneer de windmolens draaien en dan dus voor overlast zorgen’, aldus Rijploeg.

(Deel 3 in de serie Coase is overal. Deel 1. Deel 2.)

Marktprijzen voor taxi’s

Hoe ik afgelopen vrijdag verzeild raakte in de menigte die in de ArenA een concert van de Toppers ging bezoeken, daar moeten we het later maar eens over hebben. Het waren veel mensen, zo’n 56.000 riep de suppoost mij toe, en die moesten ‘s avonds allemaal naar huis. Degenen die op een taxi gerekend hadden kwamen van een koude kermis thuis:

Veel taxichauffeurs weigerden een ritje van de Amsterdam ArenA naar het stadscentrum omdat het te weinig opleverde. Als ze wel bereid waren het ritje aan te nemen, vroegen velen de torenhoge prijs van 40 euro

Daar gaan we weer: de taximarkt. Strikt genomen hebben de chauffeurs natuurlijk gelijk: bij zeer grote vraag moet de prijs omhoog totdat die gelijk is aan het aanbod. Maar er is een reden dat het aanbod zo klein is, namelijk de niet aflatende druk van de TCA om alleen de eigen wagens in Amsterdam toe te laten. De 40 euro die gevraagd (en gekregen) wordt voor een ritje is het directe resultaat van de monopoliemacht van de corporatie. In een werkelijk vrije taximarkt had er een vloot aan taxi’s klaargestaan uit de wijde omgeving van de hoofdstad, en had de prijs op normaal niveau gelegen.

De “aasgieren in taxi’s” waar de Telegraaf over klaagt zijn dus niet de chauffeurs die hun schaarse ritje aan de hoogste bieder verkopen, maar degenen die het aanbod van taxi’s beperken door het frustreren van de toetreding, hetzij door intimidatie, hetzij door het vragen om regels. Het publiek van de Toppers heeft een voorbeeld gekregen van de situatie met onvoldoende marktwerking, laten we hopen dat de les blijft hangen.

De paternalistische vakbond

‘Afkoop pensioen dupeert tienduizenden Nederlanders’ roept FNV Bondgenoten. Dat klinkt alarmerend. En de pensioenfondsen hebben het gedaan:

Tienduizenden Nederlanders dreigen na hun pensionering tot 2000 euro per jaar mis te lopen als gevolg van plannen van pensioenfondsen om op grote schaal kleine pensioenen af te kopen. Dat stelt vakbond FNV Bondgenoten donderdag.

Wat is er precies aan de hand? Pensioenfondsen hebben meer dan 5 miljoen pensioenen in de boeken staan die stuk voor stuk minder dan 400 euro per jaar waard zijn. Om dat decennia lang te administreren en bij te houden, dat gaat flink in de papieren lopen. Daarom mogen ze die pensioenen nu in een klap afkopen, door het geld nu al op de rekening van de pensioengerechtigde te storten. Dat lijkt me een zinnig plan dat de totale maatschappelijke welvaart flink verhoogt. Pensioengerechtigden krijgen gewoon waar ze recht op hebben, pensioenfondsen hebben een aanzienlijke besparing. Waarom is de bond dan zo opgewonden?

Hoofdbestuurder Willem Noordman van de vakbond waarschuwt voor de gevolgen van afkoopplannen. ?žMet name jonge mensen hebben de neiging om die paar honderd of duizend euro te incasseren en er iets leuks van te kopen. Verstandig is dat niet, want het gaat ten koste van de hoogte van je pensioen.”

Aha. De bond slaat dus niet alarm omdat de pensioenfondsen de zaak zouden flessen, maar omdat ze er geen vertrouwen in heeft dat de burger het uitgekeerde geld daadwerkelijk spaart voor het pensioen. Die tienduizenden Nederlanders worden dus niet de dupe van de afkoop, maar van het feit dat ze volgens de bond zelf niet verstandig genoeg zijn om het uitgekeerde geld te sparen. Dat is op zijn zachtst gezegd nogal vreemd.