Met twee maten meten

Volgens staatssecretaris Jan Kees de Jager van Financiën leidt de belasting op vliegtickets die het kabinet volgend jaar wil invoeren, niet tot een verlies van werkgelegenheid op de Nederlandse luchthavens:

De staatssecretaris noemde het een misverstand dat het aantal passagiers door de vliegbelasting met 5 tot 10 procent afneemt. Er is alleen sprake van een lagere groei van de hoeveelheid reizigers tot 2011.

Maar, wacht eens even, die heffing was toch goed voor het milieu? Volgens onderzoek daalt door de belasting de uitstoot van schadelijke gassen rond 2011 immers tussen de 3 en 9 procent.

Wie goed leest, ziet dat het strikt genomen allemaal klopt. Maar tegelijkertijd is het een wel heel flauwe truc. De heffing leidt tot minder milieuvervuiling. Immers: zonder de belasting zou er meer vervuild worden. Maar de heffing leidt niet tot minder werkgelegenheid. Immers: er zijn na de invoering van de heffing niet minder banen dan daarvoor. Zo lusten wij er nog wel een paar.

Mojo stapt in woekerhandel

Met grote regelmaat spraken wij onze afschuw uit over plannen om de “woekerhandel” in toegangskaartjes aan banden te leggen. Hier bijvoorbeeld, of hier of hier. Deze woekerhandel is immers de ideale manier om de kaartjes bij degenen te krijgen die er het meest voor over hebben, en dat wil iedere econoom.

Concertorganisator Mojo wordt nu verstandig en neemt de woekerhandel in eigen hand, zo lezen wij in de Volkskrant.

Mojo introduceert een online marktplaats voor concertkaarten. […] Op www.livenation.nl kunnen muziekfans concertkaarten van andere bezoekers kopen of zelf te koop aanbieden. Op het nieuwe webplatform kunnen de tickets worden aangeboden tegen een vast bedrag of per opbod door een veiling.

Nu maar hopen dat het mag van de SP. En van Gerdi Verbeet.

Apple profiteert van aanklacht iPhone

Misschien heeft u het meegekregen. Na de introduktieprijs van 599 dollar en daarmee gepaard gaande poeha verlaagde Apple al snel de prijs van een iPhone naar 399 dollar. Gevolg: de kopers van het eerste uur zijn boos, eisen compensatie, en krijgen uiteindelijk een waardebon van 100 dollar ter besteding in de Apple-muziekwinkel. Niet iedereen neemt daar genoegen mee. Dongmei Li uit de New Yorkse wijk Queens spant zelfs een rechtzaak aan. Wegens prijsdiscriminatie.

Allereerst is het natuurlijk een beetje dom van de vroege kopers dat ze die prijsverlaging niet aan zagen komen. Coase schreef er al over in 1972. Een monopolist die een duurzaam goed verkoopt, zal geneigd zijn om te beginnen met een hoge prijs om vervolgens, als iedereen die bereid is die prijs te betalen het produkt heeft aangeschaft, de prijs geleidelijk te verlagen. Maar Coase ging nog een stap verder. Als consumenten slim zijn, dan voorzien ze dat gedrag, en zullen ze in het meest extreme geval niet bereid zijn om het produkt aan te schaffen tegen een prijs die hoger is dan de marginale kosten. Ze weten weten immers dat voor elke hogere prijs de monopolist een prikkel heeft om in de toekomst de prijs toch te verlagen. En daar wachten ze liever nog even op. De monopolist is dan de pineut.

De enige manier waarop zo’n monopolist nog een winst kan halen is dus door aannemelijk te maken dat hij in de toekomst zijn prijs niet zal verlagen. En een ideale manier om dat te doen is door te beloven dat alle oorspronkelijke kopers alsnog met terugwerkende kracht een korting krijgen als de prijs daalt. Een prijsverlaging in de toekomst wordt voor de monopolist dan veel te duur, omdat oorspronkelijke consumenten ook gecompenseerd moeten worden. Dat heeft als gevolg dat alle consumenten weten dat het geen zin heeft om op een prijsverlaging te wachten, en dus dat alle consumenten al meteen tegen die hoge prijs gaan kopen.

Ergo. Door consumenten als Dongmin Lei zal Apple in de toekomst wel uitkijken om zijn prijzen te verlagen. En omdat iedereen dat weet zal geen enkele consument in de toekomst zo’n prijsverlaging afwachten. Apple spint daar garen bij.

Chipkaart: minder reizigers, prijs omhoog

Sommige berichten raken kant noch wal (of in dit geval trein noch perron):

De aanbieders van openbaar vervoer verwachten dat het aantal reizigers met 7 procent zal afnemen door de introductie van de OV-chipkaart. Ze willen dat verlies compenseren door de prijs per afgelegde kilometer met 7 procent te verhogen.

Okay, we hebben het hier over een beschuldiging en dus weten we niet zeker of de aanbieders ook zo zullen handelen, maar toch. Zou het aantal reizigers niet nóg verder afnemen als de prijs met zeven procent stijgt? En, als men dan toch zo graag de huidige omzet wil houden, waarom gaat de prijs dan niet met 7,53% omhoog?

Ontslag

dsc01409.jpgNu het de komende weken in de Nederlandse politiek lijkt te gaan draaien om de aanpassingen aan de ontslagwetgeving is het voor de geïnteresseerde burger goed om eens wat meer te weten te komen over de economie daarachter. Inzet van de schermutselingen is een plan dat het makkelijker maakt om iemand te ontslaan.

Zoals wel vaker in de economie is het niet de vraag óf ontslagbescherming goed is, maar hoevéél. Worden werknemers teveel beschermd, dan is het voor een werkgever risicovol om iemand in dienst te nemen. Hoe raak je een slecht functionerend persoon immers weer kwijt? Hierdoor loopt de werkloosheid op. Er ontstaat dan een insider-outsider situatie: wie werk heeft vindt het prima zo, degenen zonder werk zouden graag wat minder bescherming zien.

Is er te weinig ontslagbescherming dan nodigt dat uit tot willekeur of zelfs machtsmisbruik bij werkgevers, zijn werknemers niet meer bereid om bedrijfsspecifieke vaardigheden op te doen en worden sociale voorzieningen misbruikt als afvalputje.

Het gaat hier dus om een afruil: hoeveel werklozen accepteren we om de werkenden te beschermen? Het plan is om wat bescherming in te ruilen voor minder werkloosheid. Gratis winst is er niet te behalen, de free lunch is al jaren op. Wie dat onthoudt heeft een goed inzicht in de politiek van de komende weken. Vergeet overigens niet dat dit kabinet het “ontslagrecht” in een goed vergelijkbare situatie eerder juist verzwaarde.

En wie echt alles wil weten over de voors en tegens van de ontslagbescherming die leze dit verhelderende stuk [doc] van vier CPB’ers over de materie.

Heeft illegaal downloaden geen effect op de CD-verkoop?

Eerder dit jaar berichtten wij over een artikel in de Journal op Political Economy dat “ondubbelzinnig en overtuigend zien dat illegaal downloaden geen merkbaar effect heeft op de verkoop van CDs.”

Het blijkt dat niet iedereen het met die interpretatie eens is. Stan Liebowitz publiceerde een paar dagen geleden een paper op internet waarin hij het oorspronkelijke artikel volledig aan mootjes hakt. Allereerst is de regressie-analyse niet reproduceerbaar omdat de auteurs weigeren hun data ter beschikking te stellen. Verder worden er een aantal aanvullende “quasi-experimenten” uitgevoerd waaruit ook zou blijken dat downloaden geen effect heeft op CD-verkoop. Liebowitz claimt dat zijn pogingen om deze resultaten te reproduceren, tot niets hebben geleid. Tenslotte: de auteurs van het oorspronkelijke onderzoek

… provide factual details about the industry that appear to be consistent with their overall conclusion. Surprisingly, these ‘facts’ were almost never supported by reference to actual data. My attempts to verify many of these factual claims indicate that these […] statements appear to be at variance with actual data.

En dat lijkt me een vrij sympathieke manier om te zeggen dat ze de kluit belazeren. [via]

Overigens is Liebowitz met name bekend omdat hij eerder al eens de mythe doorprikte dat wij allemaal het inefficiente QWERTY-toetsenbord gebruiken vanwege sterke netwerk-effecten.

Vliegtax in een potje

Onderzoek wijst uit: tenminste 13.000 Nederlanders maken een economische denkfout. Dat is namelijk het aantal mensen dat inmiddels een petitie van de consumentenbond tekende en daarmee onder meer de volgende twee bezwaren tegen de belasting op vliegen (€25 tot €100 per ticket) steunde:

  • Er is nauwelijks een positief milieueffect.
  • De opbrengsten van de belasting worden niet ingezet om het werkelijke probleem, de bijdrage van luchtvaart aan het broeikaseffect, aan te pakken.

Puh. Als een ticket duurder wordt, worden er minder verkocht. Minder klandizie leidt tot minder vluchten. Als dat geen positief milieueffect is dan weet ik het niet meer. Vooruit, er zijn misschien andere, betere, manieren om het milieu te sparen maar dat is niet wat men beweert.

En dan de tweede, het geld dat de overheid op deze manier ophaalt moet worden besteed aan milieu. Dat is een rare vorm van potjesdenken. Het effect van een hogere ticketprijs is namelijk, zie hierboven, dat het milieu wordt gespaard. Voor de uitgavenkant geldt dat, als de overheid op kosteneffectieve wijze iets kan doen aan de uitstoot van vliegtuigen, ze dat moet doen ongeacht de inkomsten uit vliegbelasting.

Opsplitsing ABN Amro had voorkomen kunnen worden

De berichtgeving omtrent de overnamestrijd van ABN Amro blijft wat merkwaardig. Zo meldde de Volkskrant zaterdag dat het opsplitsen van de bank volgens Invloedrijke Ingewijden “niet nodig was geweest”. Die formulering suggereert dat de krant het vanzelfsprekend vindt dat die opsplitsing iets slechts is, maar dat is natuurlijk absoluut niet evident. Welk alternatief was er dan geweest?

De opsplitsing [… had] op twee momenten vermeden kunnen worden door achter de schermen te interveniëren. Eerst begin dit jaar, toen ABN Amro en ING bijna gefuseerd waren. Zo’n ‘nationale kampioen’, die de tweede bank van Europa had opgeleverd, zat vast op ‘de poppetjes’. Een interventie van het kabinet had dat kunnen verhelpen.

Helaas verzuimt de krant om duidelijk te maken hoe de Nederlandse consument gebaat zou kunnen zijn bij de vorming van zo’n nationaal bankenmonopolie. Inderdaad, in het geheel niet.

Dekpuntpostzegel

Brouwer op de postBertus Brouwer was een Nederlands wiskundige die vooral bekend is vanwege zijn dekpuntstelling (fixed point theorem). Voor economen erg belangrijk, want essentieel om bijvoorbeeld het bestaan van een Nash evenwicht of een algemeen evenwicht aan te tonen.

Fans van Brouwer hollen nu naar het postkantoor. Daar is vanaf vandaag namelijk een nieuwe postzegel verkrijgbaar die gewijd is aan de man. [via]

Overigens verscheen eerder al eens een postzegel van Tinbergen.