Prinsjesdag

Geen vervelender corvee dan het behandelen van de miljoenennota op prinsjesdag. Het nieuwe beleid is eigenlijk al wel bekend en voor zover interessant hier al besproken. Het moet gek lopen als er tijdens de troonrede nieuws bijkomt. Een blik op de AEX wijst dat uit:

En inderdaad, tussen 13:00 en 13:30 gebeurt er hoegenaamd niets. Het belangrijkste, wat mij betreft, is de keuze voor een bestendig overschot en dat is goed beleid. Uiteraard wordt er vervolgens geklaagd over de lasten, maar hier geldt de regel dat wie lagere lasten wil, ook aan moet geven welke voorzieningen er dan geschrapt moeten worden.

Lees verder “Prinsjesdag”

Brussel let op broodprijs

Af en toe kom je van die berichten tegen die veel meer vragen oproepen dan ze beantwoorden. Zo meldt nu.nl dat “De Europese Commissie er scherp op toe ziet dat de broodprijs niet ongerechtvaardigd stijgt.” Hoezo? Is Neelie Kroes misschien een Europa-breed broodbakkerskartel op het spoor gekomen? Dat blijkt niet het geval. Integendeel, brood bakken lijkt me een vrij concurrerende bezigheid, waarbij de tucht van de markt er voor zorgt dat aanbieders niet zo maar ongestraft hun prijs omhoog kunnen gooien. Hoe en vooral waarom de Europese Commissie dan toezicht gaat houden, dat blijft onduidelijk.

Maar dan het leukste. Welke noeste Europese consumentenbelangenbehartiger zit er achter deze waarschuwende vinger? Wie blijkt er niet te beroerd om zich hard te maken voor een fatsoenlijke broodprijs voor de Europese burger? Eh, de landbouwcommissaris. Precies, dezelfde instantie die er al decennia lang middels door de belastingbetaler gefinancierde landbouwsubsidies voor zorgt dat de prijzen van landbouwprodukten in Europa kunstmatig hoog worden gehouden.

Nog grotere getallen

Ach en wee. Nog maar drie dagen geleden wees Thijs er al op dat de Volkskrant stevig onderuit ging met het benoemen van grote getallen. Heeft de redactie daarvan geleerd? Welnee. Vanavond giert men nog gillender uit de bocht. Kijk en huiver:
volkskrantmistweer
Ja heus. 1.2 triljard. Weet u wel hoeveel dat is? Kijk eens op dit handige lijstje. Inderdaad, een 1 met 21 nullen. 1.2 triljard, dat is 200 miljard euro per wereldburger. Gelukkig blijkt uit het begeleidende bericht dat die arme Wellink slechts 1200 miljard bedoelde, 1,2 biljoen dus.

Je ziet helemaal voor je hoe dat is gegaan op die redactie (overigens zou het kunnen dat het de schuld van het ANP is, maar dit terzijde). Er komt een bericht binnen waarin Wellink in het Engels zegt dat de kosten “1,2 trillion” kunnen bedragen. Oei, denkt de dienstdoende redacteur. Oppassen. Dat ging eerder deze week ook al eens mis, toen we trillion als triljoen vertaalde. Maar dat is het niet. Wat zou het dan wel zijn? Eh, triljard dan waarschijnlijk?

De dalende dollar

Internetters die al Googlend op deze site terechtkomen zijn vaak op zoek naar informatie over een vallende dollar, iets waar we bijna twee jaar geleden over schreven (en later nog eens). Om aan de vraag uit de markt tegemoet te komen: hoe is het nu met de dollar?

Met de crisis op de financiële markten een paar weken geleden, waarbij vooral Amerikaanse producten minder waard bleken dan gedacht, leek het moment daar dat de dollar een flinke uitglijder kon maken. De logica: Amerika heeft maandelijks grote buitenlandse investeringen nodig om zijn tekorten te dekken, maar wie wil nog investeren als de aangeboden effecten van lage kwaliteit blijken te zijn? Bij uitblijvende kopers moet de prijs omlaag.

Zoals de Economist deze week vaststelt is dat erg meegevallen. De dollar daalt wel, maar er is geen sprake van een val. En dat is mooi. Een daling van de dollar is op zich niet slecht, zelfs niet voor de Amerikanen, als er maar geen paniek uitbreekt waardoor het financiële systeem kapot gaat. Vergelijk het met een menigte die een stadion verlaat: één voor één is prima, met z’n allen tegelijk door de deur en het gaat mis.

Een stabiliserende factor blijken de bijzondere marktpartijen te zijn: de centrale banken maar ook de Chinese overheid. Die rennen niet meteen weg als er verliezen geleden worden en voorkomen zo een vlucht naar de deur. Nog niet zolang geleden werd het feit dat staatsbeleggers aan meer denken dan alleen de winst nog gezien als gevaarlijke eigenschap. Maar dat ging over aandelen, en aan het aanhouden van valuta kleven geen rechten van inspraak.

Is Bidster een kansspel?

Met enige regelmaat duiken ze op bij de commerciele omroepen. Een ‘veiling’ waarbij iedereen een bedrag mag sms-en, en degene met het laagste unieke bod de prijs wint. Speltheoretisch is het een interessant probleem. Je kunt wel 1 cent bieden, maar als iemand anders het lumineuze idee heeft gekregen om hetzelfde te doen, dan ben je de klos en had je beter twee cent kunnen bieden, tenzij er al iemand is die dat ook doet, etc. Met een paar collega’s heb ik er eens een verloren vrijdagmiddag op zitten rekenen. We kwamen tot de conclusie dat dit spel, onder bepaalde vereenvoudigende aannames, een evenwicht heeft in gemengde strategieen, waarbij geldt dat hoe hoger het bedrag, des te kleiner de kans is dat je dat bedrag gaat spelen.

Nu blijkt er een website te zijn die deze ‘veiling’ ook hanteert: Bidster. Het nieuws van vandaag is dat het ministerie van Justitie van mening is dat hier sprake is van een kansspel, en niet van een veilingsite.

Bidster schrijft op de eigen website dat de veiling geen loterij is. “Bij een laagste bod-veiling kan de deelnemer de loop van de gebeurtenissen beïnvloeden en daarmee ook het uiteindelijke resultaat”. Het ministerie van Justitie ziet dat anders. “De vraag of iets wel of niet een kansspel is, hangt er van af in hoeverre de deelnemers zelf hun lot kunnen beïnvloeden. Dat is hier niet of nauwelijks het geval”, meent een woordvoerder.

Tja. Uiteraard kunnen deelnemers op Bidster zelf hun lot beïnvloeden. Door een idioot hoog bedrag te bieden ben je er bijna zeker van dat je niet wint. Door slim te spelen (inderdaad: door dat evenwicht in gemengde strategieen te volgen) kun je de kans vergroten dat je wint, maar ook dan win je slechts met kleine kans. Maar als iedereen dat doet, dan is de kans dat je wint weer gewoon gelijk aan 1 gedeeld door het aantal deelnemers, en dat klinkt verdraaid veel als een kansspel. Van een veiling is in economische zin zeker geen sprake. Speltheoretici spreken slechts van een veiling als degene die het hoogste bod uitbrengt de veiling wint, en dat is hier duidelijk niet het geval.

[dank aan Pim].

Haainaamveiling

Wij zijn een groot voorstander van veilingen. Dat levert immers aanzienlijk meer op dan iets voor niks weggeven. En, economisch gezien nog belangrijker: het geveilde object komt terecht bij degene die er de hoogste waardering voor heeft.

Hulde dus voor natuurbeschermingsorganisatie Conservation International, die op 20 september bij Christie’s onder meer de naamgevingsrechten van een epaulethaai gaat verkopen aan de hoogste bieder, zo meldt de Volkskrant. Het bieden start op een half miljoen dollar. De eco.nomie.nl-epaulethaai zit er daarom voorlopig nog niet in.

Blindheid voor grote getallen: hoeveel is een triljoen?

Een veelvoorkomend probleem bij macroeconomie is grote-getal-blindheid. Zo gauw je het miljoen gepasseerd bent is de gemiddelde mens het gevoel kwijt en worden ordes van grootte makkelijk door elkaar gehaald. Ik begin mijn colleges over het BBP dan ook altijd met terugrekenen naar productie per persoon, een voorstelbaar begrip. Dat is voor elk groot getal aan te raden: vaak kun je, door iets tot per-capita proporties terug te rekenen, snel zien wat een groot getal betekent.

google_news_triljoen.gif

Het ANP meldt vandaag dat de georganiseerde misdaad wereldwijd 2 triljoen dollar verdient. “Een 2 met achttien nullen” schrijft de hulpvaardige redacteur. Getalblindheid. Er zijn zes miljard mensen in de wereld (een zes met negen nullen) en dat is dus 333 miljoen dollar per persoon. Dat lijkt wat veel. Het blijkt dat de Engelse en de Nederlandse triljoen niet helemaal hetzelfde zijn. Het rapport gebruikt de versie met twaalf nullen, en dus $333 per persoon. Dat valt alweer mee.

Overigens ben ik geen fan van dit soort onderzoek. Achter de getallen die (in welke vorm dan ook) het nieuws halen ligt vaak een hoop knip-en-plakwerk, als was het maar omdat “misdaad” in elk land iets anders betekent.

(update: iemand is wakker geworden: het bericht is hersteld en heeft het nu over een biljoen. Nu deze nog.)

(update 14/9: deze stond er heel kort op, maar is wel fantastisch. Inmiddels hersteld.)

triljard.png

Potjes

Het is één van de meer krankjorume suggesties van dit jaar: de werkgevers in het beroepsvervoer willen het geld terug van de diesel die verbrand wordt als hun vrachtwagens in de file staan. Dat is op zeker drie gronden een onzinnig idee.

  1. De BTW en accijnzen worden teruggevraagd, maar bij Shell zijn de vervoerders nog niet geweest. Dat roept de vraag op waarom de overheid hier voor de kosten moet opdraaien. De overheid, die nota bene een mooie snelweg heeft neergelegd voor de vervoerders. De echte schuldigen zijn natuurlijk de auto’s (en niet in de laatste plaats de vrachtwagens) die vóór in de file staan. Je kunt aannemelijk maken dat het gros van de files door de vervoerders zelf veroorzaakt wordt.
  2. Als diesel verbranden in de file op deze manier stukken goedkoper wordt, dan kun je op je vingers natellen dat de verkeersproblematiek alleen maar toeneemt. Is dat de bedoeling?
  3. De overheid heft belastingen en doet bestedingen. De een betaalt de ander maar er zijn, als het goed is, geen directe verbanden. Als een besteding de moeite waard is (dat wil zeggen, er wordt een probleem opgelost dat de markt niet aankan en de kosten zijn kleiner dan de baten) dan moet de overheid hem doen, klaar. In het plan van de vervoerders zouden de subsidies op roetfilters afhankelijk worden van de inkomsten aan file-BTW. Dat is potjesdenken, en dat is hele slechte economie. Ook zo met de belastingen: er wordt geheven waar de verstoring het kleinst is en het verdelingseffect niet ongewenst. De betaler krijgt er geen rechten voor terug.

Laten we hopen dat hier niemand in trapt. Ondertussen poets ik de Jopie award alvast een beetje op.

Van 19 naar 20%

In de uitgelekte begroting staat dat het BTW-tarief per 1 januari 2009 stijgt van 19% naar 20%. De opbrengst van deze operatie, zo’n 2 miljard euro, zal worden ingezet om de WW-premie, een belasting op arbeid, te verlagen. Dat geeft natuurlijk

  • herverdeling. Voor de overheid veranderen de inkomsten niet maar voor individuele burgers kan er wel wat veranderen. Wie niet werkt maar wel winkelt, zeg gepensioneerden, gaat erop achteruit. Over het algemeen is de BTW een regressieve belasting, dus de lagere inkomens hebben er meer last van. Tegelijk zal de werkende mens minder premie betalen, tenminste, als iedereen hetzelfde blijft werken en kopen. Maar dat is niet waarschijnlijk, want andere tarieven betekenen ander
  • gedrag. Het doel van de operatie is om, via lagere lasten, meer mensen aan het werk te krijgen. De hoop is dat sommigen van de groep die twijfelt om (part time) te gaan werken, door de lagere lasten over de streep getrokken worden. Of dat sommige werkgevers het nu wél aantrekkelijk vinden om extra personeel in dienst te nemen. Want het is niet op voorhand duidelijk
  • wie gaat betalen. Als de hogere BTW 1-op-1 wordt doorgerekend stijgen de prijzen met 0,84 procent. Maar de winkelier kan er ook voor kiezen de marge te verlagen. Een eerdere BTW-verlaging werd maar voor 70%-80% in de prijs verwerkt. En lagere premies kunnen hogere lonen betekenen, maar ook lagere arbeidskosten. Eén en ander hangt af van de elasticiteiten van vraag en aanbod.
  • In Duitsland is begin dit jaar het BTW-tarief verhoogd van 16 naar 19 procent, ook met het doel de lasten op arbeid te verlagen. Daar gaat het voorlopig goed.
  • Ten slotte is het besluit om budgetneutraal te werken, en dus niet alleen de WW-premie te verlagen, anticyclisch en dat is een goede zaak.

Duidelijk? En nou maar hopen dat het er op de radio net zo mooi uitkomt. Vrijdag, 11:30, Radio 1 update: nieuwe link. (En zie ik iets over het hoofd? Graag voor vrijdag in het commentaar!)

Prutsers

Het ANP meldde dit weekend, op last van onderzoeksstichting FOM:

Natuurkunde is wereldwijd het meest invloedrijke vakgebied van de Nederlandse wetenschap. In internationale vaktijdschriften worden artikelen van in Nederland werkzame fysici 56 procent vaker geciteerd dan gemiddeld.

Leuk natuurlijk voor de natuurkundigen, maar uiteraard wij zijn meer geinteresseerd in hoe de economen het doen. Niet best, zo blijkt als we verder lezen:

Van de 22 geïnventariseerde disciplines eindigden alleen neurowetenschappen en de combinatie economie en bedrijfskunde onder het wereldgemiddelde.

Wat door Nederlandse economen/bedrijfskundigen wordt geschreven, wordt gemiddeld door vakbroeders dus minder geciteerd dan wat door buitenlanders wordt geproduceerd. Met andere woorden: wij produceren teveel nietszeggend geneuzel.

Toch lijkt de conclusie van FOM (let wel: een lobbyclub van fundamenteel natuurkundigen) wat kort door de bocht. Lees verder “Prutsers”