Terug naar de gulden!?

De PVV die eurosceptische Engelsen van Lombard Street Research een rapport over de euro laten maken. Drie keer raden wat de uitkomst is. Toch is het te makkelijk dit rapport al op voorhand te diskwalificeren. Door The Economist worden de lieden van de Lombard door de blogger Buttonwood als volgt neergezet:

Some will dismiss the conclusions of the report out-of-hand because of the nature of the paymaster. Having read many a Lombard Street report in the past, I can attest that its economists are of a fiercely independent (and sometimes eccentric) cast of mind so I have no doubt these findings are their genuine opinion.

‘Fiercely independent’ from what? Facts and analysis, blijkt. Hun mening wisten we al, hebben ze recht op maar die hoeft niet verkocht te worden als waarheid of uitkomsten van onafhankelijk onderzoek. Het gebeurt vaak genoeg in de consultancy dat opdrachtgevers naar de mond worden gepraat worden (nee niet door Ecorys anders had ik er niet gewerkt), maar dit rapport onafhankelijk noemen is hetzelfde als Rick Santorum een onafhankelijke mening over Nederlands euthanasiebeleid toedichten.

Allereerst een observatie: dit is een onmogelijke opdracht omdat de kosten voor de exit van de euro niet in te schatten zijn. De gewone kosten (bijvoorbeeld voor multinationals) zijn al erg moeilijk te berekenen, maar echt geheel onvoorspelbaar is hoe andere landen, de ECB, de Europese Commissie en vooral de financiële markten gaan reageren. Opzienbarend zal de stap zeker zijn en geen enkele zichzelf respecterende econoom zou zijn geld durven te zetten op de uitkomst.

Je kunt wel een eerlijke berekening proberen te maken wat de euro tot nu toe heeft opgeleverd en gekost. Dat zegt niets over de wenselijkheid om de gulden terug te krijgen, maar wel iets over de mate van verstandigheid van het toenmalige besluit. Het zou zelfs iets kunnen opleveren om de huidige instituties te wijzigen. Laten we de Engelse kristallen bollen dus even voor wat ze zijn en beperken we ons tot deze vraag. Wat levert het rapport op voor deze vraag?

Lombard beweert dat Nederland een lagere groei heeft gehad ten opzichte van niet-euro landen als Zwitserland en Zweden. Enkele commentatoren (bijvoorbeeld Mathijs Bouman  en Jeroen de Boer) wijzen al op minimaal vier ongerijmdheden:

  1. de aangevoerde reden voor lage groei (loonmatiging): die heeft niets met de euro te maken.
  2. het gekozen ankerjaar 2001: die pakt ’toevallig’ slecht voor Nederland uit (1999 was logischer want toen werd de euro ingevoerd en zou het beeld al sterk doen veranderen).
  3. de vergelijking met de Zweden (die ’toevallig’ bijzonder slechte jaren achter de rug hadden door een bankencrisis).
  4. de gedachte dat NL een eigen wisselkoersbeleid zou voeren (voor de euro zaten we de facto aan de D-mark vast, erna ook).

Lagere groei? Zou best kunnen, maar is niet aangetoond.

Als de jongens van de Lombard nou slim waren geweest, hadden ze een scenario bedacht waarbij in 1999 de Neuro was ingevoerd door alleen de Noordelijke landen. Dat had waarschijnlijk achteraf gezien beter uitgepakt dan de euro, die stelling durf ik met de kennis van nu wel aan. Lombard berekent dat scenario wel (min of meer) maar in toekomstig perspectief waardoor ze in het moeras zakken van niet te berekenen exit kosten. Wilders had in dat scenario het establishment geloofwaardiger de mantel kunnen uitvegen en aan kunnen koersen op een harde aanpak van de zuidelijke landen. In plaats daarvan isoleert Wilders zich met zijn op nostalgie, glazen bollen en bewuste misleiding gebaseerde guldenwens. En Lombard had zichzelf niet belachelijk gemaakt met fantasieverhalen. Gemiste kans voor PVV fans. Opluchting voor de rest.

Spookprijs

(Een gastbijdrage van Marcel Canoy)

Stel je bent eigenaar van een sexy merknaam, bijvoorbeeld Heineken (avant la lettre). Heineken verkoopt links en rechts frisdrankjes en heeft wat lokale bekendheid. Probleem is dat je eigenlijk helemaal niet in staat bent deze merknaam op een hoger plan te tillen. Dan kom je toevallig ene Freddy in de kroeg tegen. Die blijkt grote plannen te hebben, maar zoekt een goede naam. Al snel smeden jullie samen een plan. Freddy mag de naam voeren en na drie jaar kijken jullie wat er van geworden is. Voortvarend als hij is, weet Freddy de naam Heineken met zijn bedrijf om te turnen tot een succesvol biermerk dat na drie jaar al enkele miljarden waard is.

Nu wil het toeval dat je een hekel aan bier hebt en jouw bedrijf niet wenst te associëren met dat product. Je wilt de naam dus graag terug na drie jaar. Maar wie betaalt wat voor deze transactie? Vreemd genoeg blijkt dit probleem geen redelijke oplossing te hebben. Het zou bijvoorbeeld erg onredelijk zijn als Freddy zijn naam om niet moet inleveren bij de eigenaar. Immers heeft hij flink geïnvesteerd in de naamsbekendheid en is de waarde van de merknaam vooral te danken aan zijn inspanningen. Omgekeerd zou het een beetje bizar zijn als jij een miljard moet betalen voor iets dat je al bezit en ook moeilijk kan verkopen (behalve aan Freddy misschien maar daarheb je geen zin in). Ook tussenoplossingen zoals 50-50 lossen niets op. En sowieso ben je vergeten de waarde van de merknaam te meten voor Freddy aan de slag ging en is de huidige waarde ook al niet makkelijk objectief vast te stellen, waardoor het niet eens duidelijk is waarvan je dan 50% zou moeten nemen. En als je het al geprobeerd had, was je er achter gekomen dat het beroepmerknaamtaxateur vrij zeldzaam is.

Vreemd, een normaal lijkende transactie, maar prijsvorming lijkt onmogelijk. Dit probleem had voorkomen kunnen worden als je de naam Heineken meteen aan Freddy verkocht had (en wie weet had je dan geschiedenis gemaakt), maar dat heb je nu eenmaal niet gedaan. Dan de huiskamervraag: falende prijsvorming duidt op marktfalen. Met welk marktfalen hebben we hier te maken?

Dit probleem heb ik nu met Ecorys, waar ik hoofdeconoom ben. Wij zijn de gelukkige bezitter van de domeinnaam economie.nl (tot ongenoegen van Marco en Thijs om een reden die niet moeilijk is te verzinnen). Wij kunnen als bedrijf deze naam niet goed exploiteren en zijn op zoek naar een goede huisvader. Maar wat als die huisvader er een gierend commercieel succes van maakt op een manier die ons niet aanstaat? Wat doe we dan na drie jaar?

Nieuwigheidje

De oplettende lezer ziet sinds vanochtend een nieuw blokje in de rechterbalk van deze site.  Onder lezenswaardige economie Elders op het web ziet u nu een blokje lezenswaardige economie via Twitter. Ook berichten die wij zelf op Twitter los laten zullen hier verschijnen. Op dit moment valt veel nog in de categorie Oude Meuk, maar dat lost zich vanzelf op.

Op onze Twitter zelf ziet u nu een fraai achtergrondje die overigens geenszins impliceert dat wij met de PVV terug willen naar de gulden. Al waren die biljetten natuurlijk wel veel mooier.

Eigen risico

Uw zorgverzekering heeft een verplicht eigen risico. De eerste €220 zorgkosten in een jaar betaalt u altijd zelf. Het is mogelijk dit eigen risico uit te breiden, met maximaal €500. In ruil daarvoor daalt de premie. Aantrekkelijk? Dat hangt af van de bespaarde premie en de verwachte zorgkosten.

In 2007 schreef ik op deze site dat gezonde mensen waarschijnlijk wel voor een hoog eigen risico zouden kiezen. Dat kan makkelijk uit. Ik negeerde daarbij Marco’s bericht van twee weken eerder, dat aangaf dat Nederlanders helemaal niet zo rationeel zijn bij het kiezen van eigen risico. Wat blijkt nu? Ik zat er he-le-maal naast. Het aandeel verzekerden dat in 2007 koos voor extra eigen risico was minder dan 5%. Ik las dit waanzinnige getal vandaag in dit working paper van Janko Gorter en Paul Schilp van DNB [pdf, via @wilte].

Ik heb twee keer moeten lezen of ik het goed begreep, maar in 2008 ging het dus echt als volgt: van de Nederlandse mannen tussen de 25 en 30 jaar hebben er 7 van de 10 zorgkosten die onder de €150, het verplicht eigen risico in dat jaar, liggen. Het is een gezond segment. Toch durven meer dan 9 van de 10 mannen uit die groep geen enkel extra eigen risico te lopen. Om met de auteurs te spreken,

Their expected additional costs from raising their voluntary deductible with €500 are certainly lower (since we calculated upper bounds) than the average premium rebate of €211.

De enige rationele verklaring is dat een extreme vorm van risico-aversie de Nederlanders in zijn greep heeft. Het is een wonder dat deze jonge mannen de straat nog over durven te steken.

Tijd voor een innovatie. Voor mannen onder de 40 (de groep met de laagste gemiddelde zorgkosten) wordt een eigen-risico-verzekering aangeboden. Dat werkt als volgt: de jonge man sluit een zorgverzekering af met een maximaal eigen risico. De bespaarde premie betaalt hij aan de eigen-risico-verzekeraar, die het extra eigen risico weer bijverzekert. De verzekerde mag zelf ook twee tientjes houden en is dus strikt beter af. De cijfers zeggen dat dit absoluut een winstgevend product moet zijn. Waarom bestaat het nog niet?

Schrikkeldag en geboorte

Vandaag is het schrikkeldag. Traditioneel een dag waarop maar weinig mensen jarig zijn. En zelfs nog minder dan je zou verwachten. Tenminste, dat is het geval in Australie, waar het aantal geboorten op deze woensdag zo’n 10% lager ligt dan op een reguliere woensdag, zie deze post en dit artikel.

Nu wilden de media ons afgelopen week doen geloven dat het in Nederland net andersom is. Volgens het ANP worden op 29 februari gemiddeld 560 kinderen geboren, terwijl dat er op een normale dag rond de 540 zijn. Het aantal jarigen vandaag zou 10.613 zijn.

Maar dat is vreemd. In december waren er in Nederland 16725902 inwoners. Aangezien 1 op de 1461 dagen een schrikkeldag is, zou je bij een gelijk aantal geboorten per dag dus verwachten dat er vandaag 11.448 mensen jarig zijn. Het daadwerkelijke aantal is juist ruim 7% lager dan dit getal, niet hoger. Tijd om dieper in de data te duiken.

Lees verder “Schrikkeldag en geboorte”

Schelling in Frankfurt

Het manoevreren in de Europese schuldencrisis blijft mooie voorbeelden geven van Schelling’s “zwakte is sterkte”-inzicht [eerder hier]. Vandaag zien we het terugkomen in Buiter’s laatste stuk [pdf]:

The weakness of the EU national political leadership vis-à-vis its backbenchers and its citizens becomes a source of strength in its contest of wills with the ECB about whether an explicitly fiscal or a quasi-fiscal facility should take on the bulk of the official exposure to the EA periphery sovereigns: “Of course we would love to create a €3trillion ESM, but we have little hope of getting that past our transfer-Europe fatigued parliaments and voters”, is likely to be a fair summary of the argument used by the core EA fiscal authorities that finally causes the ECB to cave in.

Ondertussen stuur ik u vast langs het lemma voor CAC’s, een term die komende weken nog wel eens voorbij zal komen.

Economie van boven

Het beoefenen van de economie vraagt veel van de verbeelding. Abstract vakgebied, waarbij van alles in grafieken en tabellen gebeurt maar nooit een keer een reageerbuis netjes blauw of rood kleurt.

Maar het wordt beter. Het CBS heeft een bestand vrijgegeven op postcodeniveau, met allerlei sociaal-economische indicatoren. Nijvere journalisten van de NRC hebben er vervolgens deze prachtige app van gemaakt. Dat brengt ons een stuk dichter bij de scheikunde. Een aanrader is het niveau van het fiscaal maandinkomen, en de manier waarop dat fluctueert over Nederland. Fascinerend.

De goede en de verkeerde kant van het spoor in Amersfoort. [eerder over buurten]

Mobiel bellen

Het Algemeen Dagblad heeft een interessante aanbieding. Bij een abonnement krijg je nu een smartphone en een jaar bellen gratis. En wat doe je dan als krant? Dan maak je een folder met een afbeelding van je krant en de bewuste telefoon. Die kop kan haast geen toeval zijn (dank aan Peter).

20120217103501263 (1)

Geneeskunde, ministerraad

Het schijnt dat de loterij voor de studie geneeskunde wordt afgeschaft en aspirant studenten hun lot in eigen hand krijgen. Dat is geweldig nieuws; het leidt tot meer en betere doktoren en zorgt ervoor dat scholieren beter hun best doen (zie ons eerdere commentaar onder meer hier).

Maar nu iets vreemds. Doordat we melding maken van deze verandering wordt de invoering ervan mogelijk met een week vertraagd. Het item zou namelijk op de agenda van de ministerraad staan, en alles van die agenda dat vóór de vergadering uitlekt gaat voor straf een week niet door.

Mark Rutte bedacht die regel om te zorgen dat ambtenaren stoppen met lekken naar de pers (stukje personeelsmanagement). Dat is een mooi streven, maar het werkt nog niet zo goed, gekeken naar het aantal keren dat de straf al is uitgevoerd. Misschien komt het doordat niet alle ambtenaren dezelfde prikkels kennen. Lekken is voor een groot aantal mensen aantrekkelijk, al was het alleen maar vanwege het contact met een beroemde journalist. Daar staat nu een straf tegenover die gevoeld wordt door de minister en degenen die het voorstel snel behandeld willen zien. Maar niet elke ambtenaar staat achter elk initiatief van zijn ministerie. Er zal er altijd wel een zijn die juist tegen is, of het niets kan schelen. Dan werkt de straf niet, tenminste, als opsporing van de dader onmogelijk is. Er zijn wel kosten aan de regel: het bestuur van het land loopt onnodige vertraging op.

Beter is het om een straf te verzinnen die alle ambtenaren treft, maar die niet kostbaar is voor het land. Als een onderwerp voortijdig lekt, gaat de verwarming op het ministerie een graad lager. En wordt voor de lunch alleen kool geserveerd. Dat zal ze leren.

Schelling in Griekenland

Als twee vrachtwagens met dynamiet elkaar moeten passeren op een smalle bergweg, wie gaat er dan achteruit? Deze zomer las ik het schitterende Strategy of Conflict van Thomas Schelling, over conflicten waarin de spelers tegengestelde belangen hebben, maar ook een gezamenlijk belang om de boel niet te laten ontploffen. De belangrijkste les was zwakte is sterkte, oftewel, de speler die de minste opties heeft, komt het best uit het spel.

Het steekspel rond de Griekse schuld is een klassiek voorbeeld van dit thema. Griekenland wil zo min mogelijk betalen, Europa wil zo veel mogelijk geld terug, maar beiden willen een failliet voorkomen. En dus heeft elke kant zichzelf zoveel mogelijk opties ontnomen. Europa:

“We will certainly not discuss a top-up,” said Wolfgang Schäuble, the German finance minister, noting that a €130bn limit was agreed at an EU summit in October. “We are negotiating within the mandate that heads of state and government have given us.”

En in Griekenland ligt het land stil door een staking en stappen ministers op, wat de Griekse onderhandelaars steunt in hun overtuiging dat ze echt niet verder toe kunnen geven.

De theorie zegt dat de twee uiteindelijk, net voor de deadline, tot overeenstemming komen. Maar Schelling waarschuwt ook dat elke crisis zijn eigen dynamiek kent, en tot ongewenste uitkomsten kan leiden. Een belangrijke toepassing van zijn werk was de hotline, een rode telefoon voor leiders in Washington en Moskou die tijdens de koude oorlog misverstanden moest voorkomen. Laten we hopen dat Venizelos en Juncker elkaars mobiele nummer hebben.