Verwarmde terrassen, externe effecten

Is het erg dat alles in Nederland later gebeurt dan elders in de wereld? Soms wel, maar het heeft zijn voordelen. Dit initiatief van GroenLinks om verwarmde terrassen in Utrecht te verbieden (in verband met de uitstoot van broeikasgassen-nou ja) komt zo’n twee en een halve maand nadat hetzelfde geval in Engeland speelde.  Mooi, want dan hoef ik hier niet te verhalen over de inefficiëntie van een verbod vergeleken met een corrigerende Pigou-belasting: er is namelijk al een Engelsman die deze sterke argumenten in heeft zitten typen. Vertaalt u het zelf even?

De gemiddelde verzekerde

Vorig jaar klaagde ik op deze plek over de manier waarop de pers over de wijzigingen in de basisverzekering schreef. Die wijziging is een overheveling van geld van gezonde mensen naar zieke mensen, maar de pers had het uitsluitend over de gemiddelde verzekerde. Daarmee sloeg zij de bal behoorlijk mis. Binnenkort gaat de wijziging daadwerkelijk in, en veranderen er drie dingen:

  1. De no-claim wordt afgeschaft. Wie geen kosten maakt krijgt toch geen geld terug. Dit maakt de gemiddelde premie lager. Gezonde mensen betalen echter meer en zieke mensen minder.
  2. Het verplicht eigen risico gaat omhoog naar €150. Dit is nadelig voor mensen die weten dat ze sowieso €150 gaan claimen en dat bedrag liever verzekeren (al weten ze dat niet altijd). Ook dit maakt de gemiddelde premie lager. Zieke mensen gaan meer betalen, maar voor gezonde mensen maakt het niet veel uit omdat hun eigen risico waarschijnlijk al boven de €150 lag. Zij profiteren wel mee van de besparingen die uit het hogere eigen risico voortkomen.
  3. De dekking wordt uitgebreid. Ook dit pakt voor iedereen verschillend uit, afhankelijk van de kwalen die men heeft. Over het algemeen is dit positief voor zieke mensen en negatief voor gezonde mensen.

Hoe staat het er dit jaar voor? Lees mee in dit artikel in de Volkskrant.

Amsterdam – Nederlanders betalen volgend jaar gemiddeld 167 euro meer voor hun zorgverzekering.

Dat begint weinig hoopgevend. Dit bedrag is irrelevant omdat de gemiddelde patiënt niet bestaat. Gelukkig is de tweede zin beter:

Gezonde verzekerden die niet of nauwelijks gebruikmaken van de zorg, gaan er gemiddeld 222 euro op achteruit.

En zo gaat het nog even door. De vermelding van de verschillende effecten voor meer en minder gezonde mensen is een plus ten opzichte van vorig jaar. Meer kranten na de klik.
Lees verder “De gemiddelde verzekerde”

Klimaatverandering en het aanbod van fossiele brandstoffen

Vorige week verscheen het paper al in de rechter kolom van interessante economie maar het is de moeite waard nog wat uitgebreider stil te staan bij het werk van de Duitse econoom Hans-Werner Sinn aan de economie van de klimaatverandering. Sinn schreef een prachtig verhaal dat de lezer de ogen opent en het klimaatprobleem in een compleet ander licht zet.

Kern van zijn betoog is de markt voor fossiele brandstoffen: olie, gas en kolen. Zolang de brandstoffen in de grond zitten dragen ze niet bij aan klimaatverandering, maar worden ze opgestookt dan stijgt de concentratie CO2 en begint de ellende. Het beleid in Westerse landen is op dit moment om de vraag naar fossiele brandstoffen terug te dringen door zuiniger productie, andere energiebronnen, belastingen, etcetera. De doelstelling van het kabinet is dan ook geformuleerd in termen van het terugdringen van de Nederlandse CO2-uitstoot. Het belangrijke punt in de analyse van Sinn is dat hij duidelijk maakt hoeveel dit beleid oplevert voor de wereldwijde uitstoot van CO2. Zijn schatting houdt het midden tussen

  • Helemaal niets. Olie kan voor ongeveer $10 per vat gewonnen worden. Zolang er meer voor een vat wordt betaald zullen de eigenaren van de ondergrondse olie het oppompen. De aanbodcurve loopt bijna verticaal: als Europa minder vraagt verlagen we de prijs voor andere gebruikers. One country’s green policies just help the other country buy energy at lower prices, and the speed of global warming is unchanged.

en

  • De uitstoot gaat omhoog. U leest het goed: als we morgen overstappen op windenergie en biomassa gaat het verbruik van fossiele brandstoffen omhoog. Dat heeft te maken met het optimale extractiepad, druk op meer onder dit bericht voor een korte uitleg.

Zo, die zit. En het gekke is, hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik Sinn gelijk moet geven. Lees vooral zijn paper, of de korte samenvatting en probeer maar eens tot een andere conclusie te komen. Wat kunnen we dan wel doen aan het klimaat? Sinn zet in op het opslaan van CO2 onder de grond, bijvoorbeeld in de lege Nederlandse gasvelden, en in herbebossing.

Ik zie nog wel enige rol voor de vermindering van de vraag naar fossiele brandstoffen: het levert ook een directe besparing van lokale vervuiling (fijnstof, lawaai) en het overschakelen op duurzame energie is een proof of concept: als wij het kunnen, kan iedereen het. Daarmee bereiden we de weg naar een oplossing waarbij een groot gedeelte van de fossiele brandstoffen onder de grond blijft. Hoe dat afgedwongen kan worden is dan nog steeds de vraag.

Lees verder “Klimaatverandering en het aanbod van fossiele brandstoffen”

Een marathon lopen

Aanstaande zondag wordt de marathon van New York verlopen. Er zijn vele manieren waarop economische inzichten toe te passen zijn in het hardlopen, dat uiteindelijk ook het efficiënt omgaan met schaarse middelen is. Jaren geleden schreef ik daar in dit stuk al eens over. Daarin ook het bekende commitment probleem van vrijwel alle sporters: hoe kun je ervoor zorgen dat je de zware trainingen volhoudt als je er, op het moment van training, prikkels zijn om het rustig aan te doen? (Helaas, ik kende destijds dit artikel van Schelling nog niet, dat een natuurlijke referentie is). Oplossing: om een meertje lopen zodat je niet af kunt snijden.

Sommige wetenschappers stellen dat het lopen van een marathon slecht is voor het lichaam. Dat is natuurlijk maar een partiële analyse. Het inschrijven voor een marathon is het doen van een commitment dat leidt tot vele uren nuttige training. Daarbij valt de schade op de dag van de race in het niet.

In New York doen traditiegetrouw veel Nederlanders mee, waaronder vaak onze royalty. Je zou zeggen dat al die pop- en tv-sterren het niveau van het Nederlandse contingent naar beneden halen, maar dat valt erg mee. De Nederlanders doen het in New York beter dan de gemiddelde deelnemer. Dat is misschien wel te verklaren met het Alchian-Allen theorema.

Lees verder “Een marathon lopen”

TomTom vs. Garmin

Het Nederlands-Belgische bedrijf Tele Atlas is onderwerp geworden van een biedingsstrijd. Garmin, de Amerikaanse producent van navigatiesoftware, heeft een bod uitgebracht op de leverancier van digitale kaarten. Eerder deze maand bracht TomTom ook al een bod uit op het bedrijf. […] Garmin is ervan overtuigd dat de ‘combinatie met Tele Atlas de meeste waarde oplevert voor alle belanghebbenden’, zo liet het weten in een persbericht.

zo meldt de Volkskrant. Daar kon Garmin wel eens gelijk in hebben. Als buitenstaander krijg je de indruk dat TomTom toch al in het bezit is van uitstekende digitale kaarten van Nederland. De enige reden om Tele Atlas over te nemen, zo zou je denken, is dan om mogelijk concurrenten zoals Garmin buiten de deur te houden. Op die manier kan TomTom zijn vrijwel-monopolie op de Nederlandse markt in stand houden. Tele Atlas zou dan helemaal niets aan TomTom toevoegen, maar wel aan Garmin.

Maar natuurlijk betekent dat niet dat Garmin de overnamestrijd ook gaat winnen. Integendeel. Stel dat Garmin wint. Dan ontstaat er een duopolie van navigatiesystemen. Als TomTom wint, dan blijft TomTom monopolist. Maar dat betekent dat TomTom meer te verliezen heeft (namelijk: het verschil tussen monopoliewinst en duopoliewinst) dan er voor Garmin valt te winnen (namelijk: het verschil tussen duopoliewinst en helemaal niets), en dat daarom TomTom ook bereid zal zijn om meer te betalen. Voorlopig lijkt het daarom het meest waarschijnlijk dat TomTom deze strijd gaat winnen.

Ruud de Wild en de onderhandelingstafel

Gisteren werd bekend dat diskjockey Ruud de Wild de zender Radio 538 zal verlaten. De Wild meldde zich eind augustus al ziek en ondanks alle mooie woorden (“Het was absoluut een mooie tijd. Ik wil me nu echter vrijmaken voor iets helemaal anders“) kunnen we er van uitgaan dat achter de schermen flink gesteggeld is. Waarover?

De situatie tussen de zender en de DJ is deze: beiden bezitten een productiefactor en die twee factoren zijn complementair. Door samen te werken kunnen ze iets maken dat geld waard is, in dit geval een goed beluisterd radioprogramma. Eén enkele factor (alleen de DJ of alleen de zender) is veel minder waard. Het economische probleem tussen de twee is hoe de opbrengst van de samenwerking verdeeld moet worden. Daarvoor bestaat een lange reeks mogelijke oplossingen, vanaf de situatie dat 538 de volledige opbrengst van de samenwerking min €1 aan de DJ betaalt tot het omgekeerde geval, waarin het station de hele opbrengst houdt en de DJ €1 boven zijn reservation wage betaalt.

Het is waarschijnlijk dat er sinds eind augustus is onderhandeld over het surplus en die onderhandelingen nu zijn stukgelopen. Dat zijn twee volle maanden waarin De Wild’s programma is waargenomen door een DJ van 2e garnituur, waardoor het surplus waarschijnlijk aardig is geslonken. Dat verbaast mij, want volgens het standaardwerk van Osborne en Rubinstein over onderhandelen kan zoiets eigenlijk niet voorkomen. Er zijn regelmatigheden in onderhandelingen: wie nerveus is, ongeduldig en een slechte outside option heeft, die incasseert het grootste verlies. Maar in vrijwel alle omstandigheden leiden onderhandelingen tussen twee partijen snel tot een akkoord. Zelfs als er onduidelijkheid bestaat over de positie van de ander en de grootte van het surplus zijn de onderhandelingen binnen enkele ronden gedaan.

Het lijkt er dus op dat in ieder geval één van de partijen zich niet aan de regels van het spel heeft gehouden. Dat zal niet de commerciële zender zijn, die de druk op de onderhandelingen hield met de publiekelijke sollicitatie van een vervanger. Ik denk eerder dat Ruud de Wild nooit de intentie had eruit te komen en nu lekker gaat schilderen.

Gemengde strategieën

Als u iets van speltheorie weet, dan weet u ook dat ieder spelletje een Nash-evenwicht heeft: een situatie waarin niemand zich kan verbeteren, gegeven wat het gedrag van alle anderen is. Heeft een spelletje geen evenwicht in pure strategieën, dan is er altijd nog een evenwicht in gemengde strategieën. Stel bijvoorbeeld dat u bij een ambassade werkt en elke dag met uw auto naar uw werk gaat. Er zijn twee mogelijke routes. Er is echter een terrorist die u op wil blazen en dus langs een van de routes met een bom staat te wachten. Uiteraard is er geen evenwicht in pure strategieën. Neemt u altijd route A, dan wil de terrorist langs route A staan, maar als de terrorist langs route A staat, neemt u liever route B. In dat geval staat de terrorist liever langs route B, waarop u liever route A neemt, etc. Het enige evenwicht van dit spelletje is dat u beide routes met kans een half neemt. Hetzelfde geldt dan voor de terrorist.

Nu is er veel kritiek op dergelijke evenwichten in gemengde strategieën. Hoe doet een mens dat, met een kans van een half een bepaalde route nemen!? Het is moeilijk voor te stellen dat ambassademedewerkers met een dobbelsteen in hun handschoenenkastje rondrijden en daar elke ochtend een keertje mee gooien om te bepalen welke route ze vandaag moeten nemen.

Uhm, niet dus. Hier is een citaat uit een artikel in de Washington Post vorige week.

Marc Grossman, the U.S. ambassador to Turkey in the mid-1990s, recalled telling his staff to take their own security precautions. After losing embassy employees to attacks, he advised staffers to keep a six-sided die in their glove compartments; to thwart ambushes, they should assign a different route to work to each number, he said, and toss the die as they left home each morning.

[via]

De productie van de Maffia

Op diverse plekken wordt bericht over een onderzoek naar de omvang van de Italiaanse maffia. In de Volkskrant schrijft Olav Velthuis

Als haar activiteiten in de officiële statistieken werden meegenomen, zou de maffia 7 procent van het bruto binnenlands product in Italië voor haar rekening nemen.

Wat doet de maffia dan zoal?

Het geld komt voornamelijk uit gokken, afpersing, smokkel, woekerrentes, diefstal en internetpiraterij. In drie jaar tijd zouden 165.000 winkels en bedrijven na afpersing en andere maffiapraktijken de poorten hebben moeten sluiten.

Uit dat lijstje blijkt dat de opmerking over het BBP maar gedeeltelijk klopt. Het bruto binnenlands product is, zoals u misschien weet, de optelsom van de alle toegevoegde waarde in een land in een jaar. Een winkel die voor €1 miljoen inkoopt en voor €2 miljoen verkoopt voegt maar €1 miljoen toe aan het BBP en geen twee. En waar het de activiteiten afpersing, diefstal en internetpiraterij betreft kunnen we de toegevoegde waarde rustig op nul stellen: de winst van de maffia is gelijk aan het verlies van de slachtoffers.

Anders ligt dat bij gokken, smokkel en woekerrentes. Hier biedt de maffia een dienst die op de legale markt niet beschikbaar is. Het geld dat hiermee verdiend wordt zou je inderdaad in het BBP op kunnen nemen.

Overigens draagt de maffia al lang bij aan het BBP van Italië, maar op een indirecte manier. De kosten van politie, beveiligers, gevangenissen en het opstellen van het rapport maken daar allemaal deel van uit.

Lees verder “De productie van de Maffia”